Nuri Killigil

Nuri Killigil
Lakabı	Bakü Fatihi
Doğum	1889; İstanbul
Ölüm	1949 (59-60 yaşlarında); İstanbul
Bağlılığı	Osmanlı İmparatorluğu
Rütbesi	Fahrî Mirliva
Birimi	3. Ordu, Kafkas İslam Ordusu
Komutası	3. Ordu, Kafkas İslam Ordusu
Çatışma/savaşları	Trablusgarp Savaşı; I. Dünya Savaşı; Bakü Muharebesi (1918)
Sonraki işi	İş adamı

Nuri Killigil (veya Nuri Paşa) (1889, İstanbul - 2 Mart 1949, İstanbul), Osmanlı Ordusu komutanı ve cumhuriyet döneminde tüccar, yatırımcı ve sanayicidir. Bakü Muharebesi'nde gösterdiği başarılar nedeniyle "Bakü Fatihi" olarak anılır.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Enver Paşa'nın kardeşi olan Nuri Killigil, I. Dünya Savaşı'nın sonlarında Azerbaycan'a hakim olan Rus ve Ermeni birliklerinin Mart Olayları adı ile anılan Müslüman katliamları yapmaları üzerine, Kafkas İslam Ordusu adında Osmanlı, Azeri ve Dağıstan askerlerinden oluşan bir ordu ile Azerbaycan'ı işgalden kurtarma operasyonu başlattı.

Bu ordunun önünü kesmek ve Azerbaycan'ı kontrol eden Rus ve Ermeni birliklerine yardım etmek için İngilizler Bakü'ye küçük bir kuvvet yollamışlardı. Fakat Nuri Paşa'nın komutasındaki Kafkas İslam Ordusu'nun Azerbaycan genelinde büyük destek bulup güçlenmesi üzerine Bakü Muharebesi'nde yenilip buradan çekildiler. 15 Eylül 1918'de Bakü'nün kurtarılmasından sonra ekim ayında bir Osmanlı müfrezesi Dağıstan'a geçerek orayı da Rus işgalinden kurtardı.

Ne var ki, Suriye cephesinde, Liman von Sanders komutasındaki Osmanlı Yıldırım Ordular Grubu'nun, Edmund Allenby komutasındaki İngiliz ordusu karşısında Nablus Hezimetine uğraması sonucu Mondros Mütarekesi yapıldı. Mütarekenin ardından, Enver Paşa ülkeyi terk etti. Türkiye, Moskova Antlaşması ile Azerbaycan'ı Sovyetler Birliği'ne terk etmesi üzerine Kafkas İslam Ordusu da dağıldı.

Savaştan sonra Almanya'da yaşayan Nuri Killigil, 1938 yılında Türkiye'ye döndü ve Zeytinburnu'nda kok kömürü satan bir şirketi satın alıp burayı bir madeni eşya fabrikasına dönüştürdü. Bu fabrikada tabanca, matara, demir çubuk, gaz maskesi ve mermi üretmeye başladı. Daha sonra Killigil fabrikasını genişleterek 1946'da^[1] Sütlüce'ye taşıdı, yeni motor ve makinelerle havan ve havan mermisi üretimine de başladı.

2 Mart 1949'da Sütlüce'deki fabrikasında peş peşe üç büyük patlama meydana geldi. Aralarında Nuri Killigil'in de bulunduğu 27 kişi bu patlamada hayatlarını kaybetti. Nuri Killigil'in cesedi bulunamadı ve boş tabutla defnedildi. Kabri Edirnekapı Şehitliği mezarında bulunmaktadır.

Killigil tabancası[değiştir | kaynağı değiştir]

Nuri Killigil tarafından sınırlı sayıda üretilmiş 9 mm çapında, yarı otomatik bir tabancadır. Saklanmış bir örneği İstanbul Harbiye Askeri Müzesi'nde sergilenmektedir. Tabanca, Nuri Killigil'in mirasçıları tarafından müzeye bağışlanmış ve özel kutusunda ilk günkü gibi saklanmaktadır. Yedek şarjörü ve mermileri ile bir arada görülebilir.^[2]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Yerli ve milli silah sanayisinin temellerini atan isim: Nuri Killigil Paşa". 8 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Killigil'in tasarladığı tabanca.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Oral, Atilla: Nuri Killigil, Demkar Yayınevi, 2016, ISBN 978-605-89428-8-2

[1] "Yerli ve milli silah sanayisinin temellerini atan isim: Nuri Killigil Paşa". 8 Mayıs 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[2] Killigil'in tasarladığı tabanca.

[1]

[2]

Nuri Killigil nedir?, Nuri Killigil anlamı nedir?, Nuri Killigil ne demektir?