Mistikos

Mistikos (Yunanca: μυστικός, "saklı kişi") 9 ile 15 yüzyıl arasında imparatorluk yüksek mahkemesinin önemli bir Bizans makamıdır. Başlangıçta rolü belirsizdir; muhtemelen Bizans imparatorunun kişisel sekreteriydi. Zamanla, makam adli görevleri de yerine getirmeye başladı. Komninos Hanedanı döneminde önemli bir malî bir memur oldu ve Paleologos Hanedanı'nda da en yüksek rütbeli devlet makamlarından bir olmaya devam etti.

Tarihçesi ve fonksiyonları[değiştir | kaynağı değiştir]

Makam ilk defa imparator I. Basileios (h. 867-886) hükümdarlığında Leon Hoirosfaktis tarafından kullanıldığında ortaya çıkmıştır.^[1] Başlangıçtaki fonksiyonu belirsizdir.^[2] Franz Dölger, mistikos makamını imparatorun özel sekreteri olarak görürken, Nikolaos Oikonomides onu çoktan adli bir memurluk seviyesinde olarak düşünür.^[1]

İmparatora olan yakınlıklarından ötürü, makam sahipleri büyük bir güce sahipti. Zaten VI. Leon (h. 886-912) hükümdarlığında mistikos, Konstantinopolis patriği olmuştu: Nikolaos Mistikos.^[3] İmparatorlar tarafından güvenilen mystikoi, bu nedenle çeşitli önemli makamlarda bulunmuşlardır: zaman zaman bir protasekretis'in görevlerini, çeşitli adli görevler ya da imparatorluk yatak odası (koitōn) kurumunun başı olarak görev yapmışlardır.^[1] İmparator I. Manuil (h. 1143-1180) hükümdarlığında makam belirli bir yere yükseldi, imparatorluk sarayının ve imparatorun hazinesinin sorumluluğu verildi, böylece yalnızca çeşitli imparatorluk makmalarının maaşlarının akışını değil imparatorun kiliselere bağış ve hamiliğini de kontrol ediyordu.^[4] Makam 13. yüzyılda da önemini korudu, makama gelenlerden en az birisi pansebastos unvanına sahipti. Makamın fonksiyonu o dönem de gene belirsizdir.^[5] Makam, 15. yüzyılda Bizans İmparatorluğu'nun sonuna kadar kullanıldı.^[1]

Makamın türevleri[değiştir | kaynağı değiştir]

10 ve 11. yüzyılda, birçok mistikos terimi temellimakam mevcuttu. Prōtomistikos (πρωτομυστικός, "birinci mystikos"), 1057 yılında kıdemli bir adli memura verilmiştir.^[1] Ayrıca mistografos (μυστογράφος) ve mistolektēs (μυστολέκτης) makamlarıda sıklıkla mühürlerde görülür. Mistolektēs ilk 911/2 yılında görülür, yaklaşık 1100 yılına kadar kullanılmıştır, muhtemelen I. Aleksios (h. 1081-1118) tarafından kaldırılmıştır. Yaklaşık 975 yılında yazılmış Escorial Taktikon'un makamlar listesinde mistikos'un ardından geldiği için muhtemelen mistikos yardımcısıdır, bu makamda bulunanların mühürlerinde noterlik ve adli memur olarak unvan paylaşılır.^[6] Mistolektēs makamı en çok 11 ve 12. yüzyılda mühürlerde kullanılmıştır. Noter ve adli memur makamlarıyla, makamı elinde bulunduranların mühürlerinde ayrıca saray içinde makamlar ile ilşkilidriler.^[7]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

^ ^a ^b ^c ^d ^e Kazhdan 1991, s. 1431.
^ Magdalino 1994, s. 101.
^ Kazhdan 1991, ss. 1431, 1466.
^ Magdalino 2002, ss. 260–261.
^ Macrides 2007, ss. 27, 219.
^ Kazhdan 1991, ss. 1431–1432; Magdalino 1994, s. 109.
^ Kazhdan 1991, s. 1432.

Genel

Alexander Kazhdan, (Ed.) (1991). The Oxford Dictionary of Byzantium (İngilizce). Oxford ve New York: Oxford University Press. ISBN 0-19-504652-8.
Magdalino, Paul (1984). "The Not-so-secret Functions of the Mystikos". Revue des études byzantines. 42 (42). ss. 229-240. doi:10.3406/rebyz.1984.2158. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
Magdalino, Paul (1994). "Justice and Finance in the Byzantine State, Ninth to Twelfth Centuries". Laiou, Angeliki E.; Simon, Dieter (Ed.). Law and Society in Byzantium, 9th-12th Centuries. Washington, District of Columbia: Dumbarton Oaks. ss. 93-116. ISBN 0-88402-222-6. 22 Eylül 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.
Magdalino, Paul (2002) [1993]. The Empire of Manuel I Komnenos, 1143–1180. Cambridge, United Kingdom: Cambridge University Press. ISBN 0-521-52653-1. 12 Mayıs 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Guilland, Rodolphe (1968). "Études sur l'histoire administrative de l'empire byzantin: Le mystique, ὁ μυστικός". Revue des études byzantines (Fransızca). 26 (26). s. 279–296. doi:10.3406/rebyz.1968.1409. 24 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Nisan 2019.

[ODB1431-1] Kazhdan 1991, s. 1431.

[2] Magdalino 1994, s. 101.

[3] Kazhdan 1991, ss. 1431, 1466.

[4] Magdalino 2002, ss. 260–261.

[5] Macrides 2007, ss. 27, 219.

[6] Kazhdan 1991, ss. 1431–1432; Magdalino 1994, s. 109.

[7] Kazhdan 1991, s. 1432.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

Mistikos nedir?, Mistikos anlamı nedir?, Mistikos ne demektir?