Maputo Protokolü

Maputo Protokolü
	İmzaladı ve onayladı Onayladı Sadece imzaladı İmzalamadı ve onaylamadı Afrika Birliğine Üye Olmayan Ülkeler
	İmzaladı ve onayladı Onayladı Sadece imzaladı İmzalamadı ve onaylamadı Afrika Birliğine Üye Olmayan Ülkeler
İmzalanma	11 Temmuz 2003
Yer	Maputo, Mozambik
Yürürlük	25 Kasım 2005
İmzacılar	49
Onaylayanlar	42
Diller	İngilizce, Fransızca

Maputo Protokolü, ya da Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi'ne ek Afrika Kadın Hakları Protokolü, Afrika Birliği tarafından 2005 yılında yürürlüğe giren uluslararası bir insan hakları belgesidir.^[1]

Bu protokol, kadınlara siyasi sürece katılma hakkı, erkeklerle sosyal ve siyasi eşitlik, üreme sağlığı kararlarında daha fazla özerklik ve kadın sünnetinin sona erdirilmesi dahil olmak üzere kadınlara kapsamlı hakları garanti eder. Afrika Birliği tarafından Maputo, Mozambik'te 2003 yılında Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesine'ne ek bir protokol şeklinde kabul edildi. 25 Kasım 2005 yılında yürürlüğe girmiştir.

Süreç[değiştir | kaynağı değiştir]

Mart 1995'te Togo, kadın haklarını ele almak için Afrika İnsan ve Halkların Hakları Sözleşmesi'ne özel bir protokol geliştirilmesi çağrısında bulundu. Afrika Birliği meclisi, Afrika İnsan ve Halkların Hakları Komisyonu'nu (ACHPR), 1995 yılının Haziran ayında Addis Ababa'daki 31. Olağan Oturumu'nda böyle bir protokol geliştirmesi için görevlendirdi.^[2]

Onaylanma[değiştir | kaynağı değiştir]

Protokol, Afrika Birliği tarafından 11 Temmuz 2003 tarihinde Maputo, Mozambik'teki ikinci zirvesinde kabul edildi. 25 Kasım 2005 tarihinde, protokol yürürlüğe girdi.

Temmuz 2020 itibarıyla Afrika Birliği'ndeki üye devletlerden 49'u protokolü imzaladı ve 42'si onaylayarak teslim etti. Protokolü henüz imzalamamış veya onaylamamış olan devletler Botsvana, Mısır ve Fas'tır.^[3]

Protokol[değiştir | kaynağı değiştir]

Protokol 32 maddeden oluşmaktadır. Ana maddeler aşağıda listelenmiştir.^[4]

Madde 1: Tanımlar

Madde 2: Kadınlara Karşı Ayrımcılığın Önlenmesi

Madde 3: Onur Hakkı

Madde 4: Kişinin Yaşam, Bütünlük ve Güvenlik Hakları

Madde 5: Zararlı Uygulamaların Ortadan Kaldırılması

Bu madde kadın sünneti ve kadınlar için zararlı olan diğer geleneksel uygulamalarla ilgilidir.

Madde 6: Evlilik

Madde 7: Ayrılık, Boşanma ve Evliliğin İptali

Madde 8: Adalete Erişim ve Kanun Önünde Eşit Koruma

Madde 9: Siyasi ve Karar Alma Sürecine Katılım Hakkı

Madde 10: Barış Hakkı

Madde 11: Silahlı Çatışmalarda Kadınların Korunması

Madde 12: Eğitim ve Öğretim Hakkı

Madde 13: Ekonomik ve Sosyal Refah Hakları

Madde 14: Sağlık ve Üreme Hakları

Madde 15: Gıda Güvenliği Hakkı

Madde 16: Yeterli Barınma Hakkı

Madde 17: Pozitif Kültürel Bağlam Hakkı

Madde 18: Sağlıklı ve Sürdürülebilir Bir Çevre Hakkı

Madde 19: Sürdürülebilir Kalkınma Hakkı

Madde 20 Dulların Hakları

Madde 21: Miras Hakkı

Madde 22: Yaşlı Kadınların Korunması

Madde 23 Engelli Kadınların Korunması

Madde 24: Tehlike Altındaki Kadınların Korunması

Madde 25: Çözüm Yolları

Tartışmalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Protokole karşı çıkanların üzerinde durduğu iki tartışmalı faktör vardır: Esas olarak katolikler üreme sağlığı ile ilgili maddeye, müslümanlar ise çok eşli evlilik ve diğer geleneksel uygulamalar hakkındaki bölümlere karşı çıkmaktadır. Papa XVI.Benedict, 2007'de Protokol'de kadınlara tanınan üreme haklarını "kürtajı gizlice önemsizleştirme girişimi" olarak nitelendirdi.^[5]

Görüşler[değiştir | kaynağı değiştir]

Maputo Protokolü'nün Afrika'daki kadın haklarına önemli katkıları olduğu düşünülmektedir. Özellikle, gebeliğin ensest veya tecavüzden kaynaklanması halinde yahut annenin sağlığını tehlikeye atması durumda açıkça tıbbı kürtaj hakkı tanıyan bir antlaşmadır. Bölgesel nitelikteki bu belge kadınları olumsuz yönde etkileyen her türlü sosyal ve kültürel uygulamanın kaldırılmasına vurgu yapmaktadır.^[6] Ayrıca dul, yaşlı ve engelli haklarının korunmasına yönelik maddeler Maputo Protokolü'nde güvence altına alınan konulardır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Maputo Protocol" (PDF). 10 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^ "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 12 Ekim 2008. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.
^ "Maputo Protokolü Onay ve İmzalar" (PDF). 22 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^ "reaty-charter_on_rights_of_women_in_africa.pdf" (PDF). 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).
^ "Pope to diplomats: Respect for rights, desires is only path to peace". 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ GELETU, Foziya Feleke ((Ed.)). Etiyopya'da Kadın Haklarının Gelişim Süreci. s. 43.

[1] "Maputo Protocol" (PDF). 10 Ocak 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[2] "Wayback Machine" (PDF). web.archive.org. 12 Ekim 2008. 6 Nisan 2020 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2020.

[3] "Maputo Protokolü Onay ve İmzalar" (PDF). 22 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[4] "reaty-charter_on_rights_of_women_in_africa.pdf" (PDF). 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF).

[5] "Pope to diplomats: Respect for rights, desires is only path to peace". 21 Ekim 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[6] GELETU, Foziya Feleke ((Ed.)). Etiyopya'da Kadın Haklarının Gelişim Süreci. s. 43.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

g t d Kadına yönelik şiddet
Konular	Aile içi şiddet yönetim ve hamilelik Zorla kürtaj Zorla evlendirme Zorla hamilelik Kız kaçırmak Tecavüzcü ile evlendirme Kadın düşmanlığı Flört şiddeti Kadın sünneti Asit atımı Göğüs ütüleme İlk gece hakkı Eve teasing Gishiri kesme İnfibulasyon Ayak bağlama Leblouh Raptio
Öldürme	Kadın cinayeti Töre ve namus suçları Kız bebek katliamı Gelin yakma Çeyiz cinayetleri Hamile kadın cinayetleri Sati Kız kardeş katli Eş katli
Cinsel saldırı ve tecavüz	Cinsel saldırı Üniversitede cinsel saldırı Siber taciz Toplu cinsel saldırı Cinsel şiddet Tecavüz hamilelik yasalar Tecavüz türleri evlilik içi tecavüz kandırarak düzeltici toplu soykırımcı savaş dönemlerinde hapiste reşit olmayanla Bakire arınma miti Fuhuşa zorlama Cinsel kölelik Ayin köleliği İnsan ticareti Seks işçilerine yönelik şiddet Ensest
Diğer türler	Ekonomik şiddet Psikolojik şiddet
Uluslararası yasal tedbirler	İstanbul Sözleşmesi DEDAW CEDAW VDPA DEVAW Belém do Pará Maputo
İlişkili maddeler	Cinsiyet suçlarının kovuşturulması Kadın sığınmaevi 25 Kasım 6 Şubat Ülkelere göre Türkiye'de kadın cinayetleri Kadına yönelik şiddet

Maputo Protokolü nedir?, Maputo Protokolü anlamı nedir?, Maputo Protokolü ne demektir?