Bu maddenin tarafsızlığı konusunda kuşkular bulunmaktadır. Konuya dair fikir alışverişi tartışma sayfasında bulunabilir. Şablonu kaldırmadan önce lütfen gerekli şartların oluştuğundan emin olun. (Temmuz 2023) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Bu maddede belli bir devletin bakış açısının ağırlıkta olduğu bir tür sistemik yanlılık sorununun bulunduğu düşünülmektedir. Maddenin evrenselleştirilmesi ve uygun hâle getirilmesi için lütfen tartışmaya katılınız. Şablonu maddeden çıkarmadan önce şablonun yardım sayfasını lütfen inceleyiniz. (Temmuz 2012‎)

Mahazir bin Muhammed
7. Malezya başbakanı
Görev süresi 10 Mayıs 2018 - 1 Mart 2020
Hükümdar	V. Muhammed
Yerine geldiği	Necip Rezak
Yerine gelen	Muhyiddin Yasin
4. Malezya başbakanı
Görev süresi 16 Temmuz 1981 - 31 Ekim 2003
Hükümdar	Ahmad Shah Iskandar Azlan Shah Jaafar Salahuddin Mizan Zainal Abidin (naip) Sirajuddin
Yerine geldiği	Hussein Onn
Yerine gelen	Abdullah Ahmad Badawi
Malezya 4. Başbakanı Yardımcısı
Görev süresi 5 Mart 1976 - 16 Temmuz 1981
Hükümdar	Yahya Petra Ahmad Shah
Yerine geldiği	Hussein Onn
Yerine gelen	Musa Hitam
Bağlantısızlar Hareketi 21. Genel Sekreteri
Görev süresi 20 Şubat 2003 - 31 Ekim 2003
Yerine geldiği	Thabo Mvuyelwa Mbeki
Yerine gelen	Abdullah Ahmad Badawi
Kişisel bilgiler
Doğum	10 Temmuz 1925 (98 yaşında)[1] Alor Star, Britanya Malayası (şimdiki Malezya)
Partisi	Birleşik Malay Ulusal Örgütü
Evlilik(ler)	Siti Hasmah
Çocuk(lar)	Marina Mirzan Melinda Mokhzani Mukhriz Maizura Mazhar
Bitirdiği okul	Singapur Ulusal Üniversitesi
Dini	Sünni İslam
İmzası

Mahazir bin Muhammed (Cavi: محضير بن محمد; d. 10 Temmuz 1925,^[1] Alor Star), Malezyalı doktor ve siyasetçi. 1981-2003 ve 2018- 2020 yılları arasında Malezya'nın başbakanı olarak görev yapmıştır. Mahathir, Malezya tarihinde önemli bir figür olarak kabul edilmektedir.^[2]

Mahathir döneminde Malezya hammadde ihraç eden bir ülkeden yüksek teknolojiye sahip üretici bir ülke haline geldi.^[2]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Mahathir bin Muhammed, 10 Temmuz 1925'te^[1] şimdiki Malezya sınırlarında yer alan Kedah'da, bir öğretmen ailesinde doğmuştur. 1953 yılında Singapur Ulusal Üniversitesi'nin Tıp Fakültesi'nden mezun oldu.^[3][4]

1976 yılından 1981'e kadar Malezya'nın Başbakan yardımcısı olmuştur. 1981 ile 2003 seneleri arasında ise Malezya'nın başbakanlığını yapmıştır. O dönemde, ülkenin ekonomik kalkınması ve modernizasyonu için çeşitli politikalar uyguladı. Aynı zamanda, "Wawasan 2020" adlı bir vizyon planını ortaya koyarak Malezya'yı 2020 yılına kadar gelişmiş ülkeler seviyesine çıkarmayı hedefledi.^[5]

20 Şubat 2003'ten 31 Ekim 2003'e kadar Bağlantısızlar Hareketi Genel Sekreterliğini yapmıştır. 2003 yılında politikadan ayrıldı^[6] ve kendi isteği ile emekli olarak,^[7] görevini yardımcısı Abdullah Ahmad Badawi'ye devretti.^[8] Politikadan ayrılırken şöyle söylemiştir:

2018 yılında Mahathir, 92 yaşında olmasına rağmen Malezya Başbakanlığına yeniden seçildi.^[9] Bu seçimlerde, Malezya tarihindeki en yaşlı başbakan olarak göreve gelmiştir.^[10][11] 2020 yılında ise görev süresi sona ermiştir.^[12]

Mahathir, Malezya siyasetinde önemli bir figür olarak kabul edilmekte ve Malezya'nın modernleşme sürecinde etkili bir rol oynamıştır.^[2]

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Siti Hasmah ile kurduğu evliliğinden yedi çocuğu vardır:

• Marina Mahathir
• Mirzan Mahathir
• Melinda Mahathir
• Mokhzani Mahathir
• Mukhriz Mahathir
• Maizura Mahathir
• Mazhar Mahathir

Sağlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Mahathir Muhammed'in kalple ilgili hastalıklara dair bir geçmişi bulunmaktadır. İlk kalp krizini 1989 yılında, 64 yaşındayken geçirmiştir.^[13] Ardından, 2006 yılında bir kez daha iki kalp krizi yaşamış ve bir yıl sonra dörtlü bypass ameliyatı geçirmiştir.^[14] 2007 operasyonunun ardından bir göğüs enfeksiyonu geçirdi. Ayrıca, 2010 yılında başka bir göğüs enfeksiyonu tedavisi için yeniden hastaneye yatırıldı.^[15][16]

İlk Malezya otomobili[değiştir | kaynağı değiştir]

Başbakan olduğu dönemde, 1983 yılında Malezya'yı ilk yerli otomobiline kavuşturmuştur. Kurduğu ilk Malezya otomobilinin markası Proton (Perusahaan Otomobil Nasional Berhad) idi. Bununla ilgili olarak 23 Mayıs 1983'te Mitsubishi Motors ile teknik işbirliği, lisans ve komponent üretimi konularında anlaşma imzalanmıştır.^[17] 1 Temmuz 1985'te Proton markalı ilk otomobil olan "Saga" modelinin üretime başlandı. 2003 yılında Başbakanlık görevinden ayrıldıktan sonra kurduğu Proton'un danışmanlığını üstlenmiştir.^[18]

1997 Doğu Asya Mali Krizi'ndeki tavrı[değiştir | kaynağı değiştir]

24 Temmuz 1997'de Malezya'da kullanılan resmî para birimi Ringgit Amerikan doları karşısında yaklaşık 38 aydan beri 2.6530 ile en düşük seviyesine gerilemiştir. Durumun kötüye gitmesinin farkına varan o zaman Malezya başbakanı olan Mahathir, suni spekülasyona karşı etkin bir mücadele başlatır. 2 gün sonra, 26 Temmuz 1997'de Mahathir Muhammed, ünlü spekülatör, Amerikalı finansçı George Soros'u Ringgit'e yapılan spekülatif saldırıdan sorumlu tutar ve Malezya ekonomisini spekülasyonlarla krize sokmakla suçlar. 23 Ağustos 1997'de Malezya Başbakanı Amerikalı finansçı George Soros'u diğer Güney Asya para birimlerine yöneltilen saldırıdan ötürü de suçlamıştır.

Mahathir, Uluslararası Para Fonu'na meydan okumuş ve bir anda dünyanın gündemine oturmuştu. Uluslararası Para Fonu'nun işbirliğini reddeden Mahathir, ülkesini krizden çıkartmak için bir dizi hamle başlatmış, Petronas İkiz Kuleleri, Putrajaya ve Cyberjaya şehirleri, Proton arabaları gibi projeler üretmiştir.^[19]

Dış siyaset[değiştir | kaynağı değiştir]

Mahathir'ın dış politikası Malezya'nın dış ilişkilerine önemli bir etki ve katkı sağlamıştır.

Bölgesel işbirliği ve ASEAN[değiştir | kaynağı değiştir]

Mahathir, çevre ülkeler ve bölgelerle işbirliğine önem vermiş ve özellikle ASEAN'ın (Güneydoğu Asya Uluslar Birliği) gelişimini teşvik etmiştir. 1990'ların başında "ASEAN Topluluğu" kavramını ortaya atmış ve ASEAN üye ülkeleri arasındaki ekonomik, siyasi ve güvenlik işbirliğini güçlendirmeyi amaçlamıştır.

İslam dünyası meseleleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Müslümanların çoğunlukta olduğu bir ülkenin lideri olarak, Mahathir İslam dünyası meselelerinde önemli bir rol oynamıştır.^[20] İslam İşbirliği Teşkilatı gibi İslam ülkeleri örgütlerinin faaliyetlerine aktif olarak katılmış ve İslam ülkeleri arasındaki işbirliğini ve dayanışmayı teşvik etmiştir.^[21]

Güney-Güney işbirliği[değiştir | kaynağı değiştir]

Mahathir, gelişmekte olan ülkeler arasında Güney-Güney işbirliğini desteklemiş, ortak kalkınmayı sağlamak için işbirliği ve yardımlaşma gerektiğini savunmuştur.^[22]

Olumlu yönleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Mahathir bin Muhammed, Malezya siyasetinde önemli bir figürdür. Uzun bir süre boyunca başbakanlık görevini üstlenmiş ve ülkenin ekonomik kalkınması ve modernizasyonu için çeşitli politikalar uygulamıştır. Ayrıca, Malezya'nın uluslararası arenadaki etkisini artırmaya çalışmış ve ülkenin hedeflerini gerçekleştirmek için vizyon projeleri ortaya koymuştur.

Mahathir, cesur ve kararlı liderlik tarzıyla bilinir ve Malezya'nın güçlü bir şekilde temsil edilmesine önem verir. Ekonomik reformlar, eğitim, altyapı geliştirme ve ulusal birlik gibi alanlarda önemli adımlar atmıştır.

Mahathir, genel olarak dış politikada bağımsız ve aktif bir tutum benimsedi. Malezya'nın ticari ve diplomatik ilişkilerini güçlendirmek için farklı ülkelerle temaslar kurdu ve anlaşmalar imzaladı.

Tartışma[değiştir | kaynağı değiştir]

Antisemit yorumları[değiştir | kaynağı değiştir]

Yahudi karşıtı^[23] bir kişiliğe sahip olan Mahathir bin Muhammed, çeşitli kerelerde Yahudilerle ilgili görüşlerini dile getirmiştir.

1970'te tartışma yaratan The Malay Dilemma (Türkçe: Malay İkilemi) kitabında şunları aktarmıştır:

Müslüman ülkelerin terörizme karşı uluslararası toplantısından önce terörizm ile ilgili olarak bu görüşleri dile getirmiştir:

Tokyo'nun BM Üniversitesinde düzenlenen Birleşmiş Milletler'in İslam sempozyumunda Mahathir şöyle seslenmiştir:

16 Ekim 2003'te, başbakanlık görevinden ayrılmadan kısa bir süre önce Mahathir Muhammed, Putrajaya'daki İslam Konferansı Örgütü zirvesinde şunları aktarmıştır:^[26][27]

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

• The Malay Dilemma (Türkçe: Malay İkilemi), (1970) ISBN 981-204-355-1
• The Challenge (Türkçe: Mücadele), (1986) ISBN 967-978-091-0
• Regionalism, Globalism, and Spheres of Influence: ASEAN and the Challenge of Change into the 21st century (Türkçe: 21. yüzyılda ASEAN ve Değişim Mücadelesi: bölgecilik, Globalizm ve Etkili küreler), (1989) ISBN 981-3035-49-8
• The Pacific Rim in the 21st century (Türkçe: 21. yüzyılda Pasifik), (1995)
• The Challenges of Turmoil (Türkçe: Kargaşa ve Zorluklar), (1998) ISBN 967-978-652-8
• The Way Forward (Türkçe: İzlenecek Yol), (1998) ISBN 0-297-84229-3
• A New Deal for Asia (Türkçe: Asya'da Yeni Bir Fırsat), (1999)
• Islam & The Muslim Ummah (Türkçe: İslam ve Müslüman Ümmeti), (2001) ISBN 967-978-738-9
• Globalisation and the New Realities (Türkçe: Küreselleşme ve Yeni Gerçekler), (2002)
• Reflections on Asia (Türkçe: Asya Üzerine Düşünceler), (2002) ISBN 967-978-813-X
• The Malaysian Currency Crisis: How and why it Happened (Türkçe: Malezya Krizi: Nasıl ve neden oldu), (2003) ISBN 967-978-756-7
• Achieving True Globalization (Türkçe: Gerçek Küreselleşmenin sağlanması), (2004) ISBN 967-978-904-7
• Islam, Knowledge, and Other Affairs (Türkçe: İslam, Bilgi ve diğer işler), (2006) ISBN 983-3698-03-4
• Principles of Public Administration: An Introduction (Türkçe: Kamu Yönetimi İlkeleri: Tanıtım), (2007) ISBN 978-983-195-253-5
• Chedet.com Blog Merentasi Halangan (Bilingual) (Türkçe: Chedet.com blog Merentasi Halangan (İki Dilli)), (2008) ISBN 967-969-589-1
• A Doctor in the House: The Memoirs of Tun Dr Mahathir Mohamad (Türkçe: Evde Bulunan Doktor: Tun Dr Mahathir Muhammed'in Anıları), 8 Mart 2011 ISBN :9789675997228.
• Doktor Umum: Memoir Tun Dr Mahathir Mohamad (Türkçe: Genel Doktor: Tun Dr Mahathir Muhammed'in Anıları), 30 Nisan 2012 ISBN :9789674150259 Bu kitap onun en çok satan "Evde bulunan Doktor" kitabının BM versiyonu idi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Morais, J. Victor (1982). Mahathir: A Profile in Courage. Eastern Universities Press. OCLC 8687329.
• Sankaran, Ramanathan; Mohd Hamdan Adnan (1988). Malaysia's 1986 General Election: the Urban-Rural Dichotomy. Institute of Southeast Asian Studies. ISBN 981-3035-12-9.
• Milne, R. S.; Mauzy, Diane K. (1999). Malaysian Politics under Mahathir4 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Routledge. ISBN 0-415-17143-1.
• Stewart, Ian (2003). The Mahathir Legacy: a Nation Divided, a Region at Risk. Allen & Unwin. ISBN 1-86508-977-X.
• Dhillon, Karminder Singh (2009). Malaysian Foreign Policy in the Mahathir Era 1981–2003: Dilemmas of Development. NUS Press. ISBN 9971-69-399-2.
• Wain, Barry (2010). Malaysian Maverick: Mahathir Mohamad in Turbulent Times. Palgrave Macmillan. ISBN 0-230-23873-4.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Mahazir Muhammed ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Vikisöz'de Mahathir bin Mohamad ile ilgili sözleri bulabilirsiniz.

• Literatur von und über Mahathir bin Mohamad13 Mart 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. im Katalog der Deutschen Nationalbibliothek.
• Dr Mahathir Mohamad's Blog (Launched May 2008)19 Ağustos 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• BBC Profile: Mahathir Mohamad2 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Mahathir hospitalised after heart attack5 Ocak 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Turkish Daily News, from Mahathir's final days in office
• Islam the Misunderstood Religion by Dr. Mahathir Mohamad
• Perdana Leadership Foundation website on Malaysia’s past Prime Ministers.2 Eylül 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• BBC News: Mahathir in his own words27 Ocak 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• BBC News: In Pictures: Mahathir steps down6 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• BBC News: Malaysia defends speech on Jews3 Mart 2008 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Asiaweek: Al Gore's rebuke of APEC host Mahathir21 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Text of Dr Mahathir's speech to the OIC on 16 October 2003
• Dr M slams Pak Lah but BN leaders rally behind the PM5 Kasım 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.