Lightner Witmer (d. 28 Haziran 1867, Philadelphia, ö. 19 Temmuz 1956, Bryn Mawr, Pennsylvania), klinik psikoloji hareketinin öncüsü Amerikalı psikologdur.^[1]

1896’da dünyanın ilk psikoloji kliniğini açmıştır. Witmer, Wilhelm Wundt tarafından doktorasını alan ilk Amerikalılardan biridir. Amerikan Psikologlar Derneği’nin kurucu üyelerindendir.^[2]

Hayatı^[1][3][4][değiştir | kaynağı değiştir]

Witmer, eğitimin önemine inanan başarılı bir eczacının oğluydu. Witmer, Pennsylvania Üniversitesi'nden 1888 yılında mezun oldu. Hukuk derslerine kaydolmak için üniversiteye dönmesinden önce, Philadelphia'da özel bir okulda tarih ve İngilizce dersleri verdi. Witmer o zaman psikolojide kariyer yapmayı hiç düşünmemişti fakat fikrini pratik bir sebepten ötürü değiştirdi. Ücretli bir asistanlık istiyordu ve mevcut birkaç pozisyondan birisi James McKeen Cattell ile birlikte psikoloji bölümündeydi.

Psikoloji alanında bir kariyer düşünmüyordu, öğrenim gördü ve psikoloji departmanında asistan olarak göreve başladı. Witmer tepki zamanı konusu ile bireysel farklılıklar üzerinde çalıştı ve Pennsylvania Üniversitesinden doktora derecesini aldı. James McKeen Cattell'in tavsiyesiyle Wilhelm Wundt'tan doktora derecesini almak üzere Leipzig'e gitti. Almanya'dan alınan doktora derecesinin prestiji hâlâ çok yüksekti. Wundt ve Külpe ile çalışırken sınıf arkadaşlarından birisi de E. B. Titchener idi. Witmer, Wundt'un araştırma yaklaşımına karşı bir hayranlık duymamıştı, hatta daha sonradan Leipzig yıllarının kendisine doktora derecesinden başka bir şey vermediğini söylemiştir. Wundt, Cattell ile çalışmaya başladığı tepki zamanı çalışmasına Witmer'ın devam etmesine izin vermedi ve onu bilinç elementleri üzerinde iç gözlem araştırmaları yapmaya devam etmeye zorladı.

Witmer doktora derecesini aldı ve 1892 yazında Pennsylvania Üniversitesi'ndeki yeni görevine başladı. Aynı yıl Hall, Witmer ile birlikte Amerikan Psikologlar Derneği'ni (APA) kurdu. Uygulamalı, işlevsel ruh Amerikan psikolojisinde tutunmaya başlamıştı. Witmer iki yıl araştırmalar yürüterek ve bireysel farklılıklar ve ağrı psikolojisi hakkında raporlar hazırlayarak deneysel psikolog olarak çalıştı. Tüm bunları yaparken bir yandan da psikolojiyi normal dışı davranışlara uygulama fırsatı arıyordu. Beklediği fırsat 1896 Mart'ında geldi. Kamu eğitimine oldukça büyük miktarda bir para tahsis edilmişti. Pek çok eyalet eğitim kitaplarının kapaklarını pedagoji departmanlarına yaptırıyordu. Psikologlardan eğitimin temel konularına dair dersler vermeleri ve devlet okulu öğretmenlerinin ileri eğitim sistemleri kullanmaları için çalışmaları isteniyordu. Ayrıca psikologlar laboratuvar çalışmalarını, öğrencilerini eğitim psikologu olarak yetiştirmeye yönelik çalışmalara doğru kaydırmaları konusunda teşvik ediliyorlardı. Psikoloji departmanları bu beklenmedik öğrenci akımından hoş bir şeklide faydalanıyordu çünkü tıpkı bugün olduğu gibi, o zamanlarda da departmanlann bütçeleri kayıtlı öğrenci sayısına bağlı idi.^[1]

Pennsylvania Üniversitesi 1894 yılında devlet okulu öğretmenlerine yönelik dersler açmıştı ve Witmer bu derslerden bazılarını veriyordu. İki yıl sonra öğretmenlerden birisi olan Margaret Maguire, 14 yaşındaki bir öğrenciyle ilgili bir problemden ötürü Witmer'a başvurdu. Çocuk diğer konularda iyi olmasına rağmen, harf harf okumayı ve yazmayı öğrenmekte zorluk çekiyordu. Witmer psikolojinin bu çocuğa yardımcı olabileceğini düşünmüştü. Witmer geçici bir klinik organize etti ve böylelikle ömür boyu sürecek çalışmalarına başlamış oldu.

Witmer birkaç ay içerisinde zihinsel engelli, denetimsiz ve ruhen hasta çocukların tedavi metodları hakkında dersler hazırladı ve Pediatri dergisinde "Psikolojide Uygulamalı Çalışmalar" başlıklı bir makale yayımladı. APA'nın yıllık toplantısı için konuyla ilgili bir rapor hazırladı ve ilk defa bu toplantıda klinik psikoloji terimini kullanmış oldu.

1904 yılında Emma adında bir yazar ile evlendi. Emma'nın Amerikan Felsefe Topluluğu için edebi araştırmalar yapması Witmer ile tanışmasını sağladı.^[3]

1907 yılında, bu alanın ilk ve uzun yıllar tek dergisi olan Psikoloji Kliniği dergisini hayata geçirdi. İlk sayısında Witmer, psikolojinin yeni bir uygulamasından -aslında bir uzmanlık dalından- söz etti: klinik psikoloji. Ertesi yıl zihinsel olarak yavaş gelişen ve ruhen hasta çocuklar için yatılı bir okul açtı. 1909 yılında üniversite kliniği genişletildi ve ayrı bir yönetim birimi olarak kuruldu. Witmer çalışma hayatı süresince, klinik psikolojinin öğretimi, ilerletilmesi ve uygulanması aşamalarında Pennsylvania Üniversitesi'nde kaldı. Üniversiteden 1937 yılında emekli oldu ve 1956 yılında, 89 yaşındayken öldü. Witmer 1892'de APA'yı kurmak için G. Stanley Hall'un çalışmalarıyla bir araya gelen küçük bir grup psikologun sonuncusuydu.^[1]

John Watson, Lightner için yazdığı anma yazısında psikolojinin eksik olan klinik yönünü tamamladığını vurgulamıştır:

“Onu diğer psikologlardan farklı kılan önemli sayıda dinamik yaklaşımı benimsemiş olması ve psikiyatrik düzenlemelere uygulamış olmasıdır. Günümüz klinik psikologlarının üstünde daha az etkisi olmasına rağmen diğer alanlarda çalışan ve klinik psikoloji metodunu kullanan ancak alanlarını farklı bir şekilde adlandırmaya gayret eden çalışanlar üzerinde büyük etkisi olmuştur.”^[4]

Çalışmaları^[1][4][değiştir | kaynağı değiştir]

Klinik Psikoloji adlı makalesinde son 10 yıllık çalışmalarından bahsetmiş, neden yeni bir terime ihtiyaç duyduğunu açıklamıştır.^[4]

Dünyanın ilk klinik psikologu olarak Witmer'ın örnek aldığı birisi veya faaliyetlerini dayandırdığı bir emsali yoktur. Teşhis ve tedavi metotlarını olduğu gibi kendi başına geliştirmişti.

"Bana rehberlik edecek herhangi bir prensibin olmaması kendi metotlarımı uygulayarak kendimi doğrudan bu çocuklarla çalışmaya vermemi gerekli kıldı."

Ele aldığı ilk vak'a harf harf okumakta ve yazmakta güçlük çeken bir çocuktu. Witmer çocuğun zeka seviyesini, muhakemesini ve okuma becerisini yokladı ve sonuncusunun yetersiz olduğu sonucuna vardı. Saatler süren detaylı bir analizden sonra Witmer çocuğun görsel-sözel amnezi adını verdiği bir durumda olduğunu açıkladı. Çocuk gördüğü geometrik şekilleri hatırlayabilmesine rağmen, sözcükleri hatırlamakta güçlük çekiyordu. Witmer yoğun bir sağaltım programı hazırladı. Bu program çocuğun bir parça gelişme kaydetmesine sebep oldu ancak çocuk okuma ve hecelemede hiçbir zaman yetkin hale gelemedi. Öğretmenler hiperaktivite, öğrenme güçlükleri ve zayıf konuşma ve motor gelişimi gibi çok geniş bir alana yayılmış problemleri olan öğrencilerini Witmer'in yeni kliniğine gönderdiler. Witmer'ın bu problemlere ilişkin deneyimleri artıkça standart bir teşhis ve tedavi programı geliştirdi ve klinik personeline doktorları, sosyal hizmet görevlilerini ve psikologları ekledi. Witmer fiziksel problemlerin psikolojik işleyişi engelleyebileceğini fark etmişti. Çocuğun problemlerinin kötü beslenme, görme veya işitme kusurları gibi fiziksel durumlardan kaynaklanıp kaynaklanmadığını belirleyebilmek amacıyla bir doktorla çalışıyordu. Psikologlar bu hastaları kapsamlı bir şekilde teste tabi tutup mülakat yaparken sosyal hizmet görevlileri ailevi arka plana dayanarak vaka tarihçelerini hazırlıyordu. Witmer önceleri gördüğü davranış bozukluklarının ve bilişsel yetersizliklerin çoğunun genetik faktörlerden kaynaklandığını düşünmüştü. Fakat daha sonra klinik deneyimleri arttıkça çevresel faktörlerin daha önemli olduğunu anladı. Erken çocukluk döneminde çocuğa çeşitli duyusal deneyimler sağlamanın gereği üzerinde önemle durdu. Bu vurgusuyla adeta son zamanların "Akıl Başlangıcı" isimli zenginleştirici programlarını önceden görmüş oldu. Witmer ayrıca okul ve ev yaşantısının daha iyiye doğru değişmesiyle çocuğun davranışlarının da daha iyiye doğru gideceğini belirtmişti. Bu yönüyle hastanın yaşantısıyla ailesi iç içeydi.^[1]

Witmer örneği diğer pek çok psikolog tarafından takip edildi. 1914'te ABD'de çoğu Witmer'ın kliniğinin bir kopyası olan 20 psikoloji kliniği çalışır durumdaydı. Ayrıca eğitim verdiği öğrencileri, sonraki nesil öğrencilere klinik çalışma hakkında bildiklerini öğreterek Witmer'ın yaklaşımını yayıyorlardı. Witmer ayrıca özel eğitim alanında da oldukça etkili olmuştu. Bu alandaki ilk çalışanların çoğu Witmer'm eğitimini almıştır. Öğrencilerinden bir tanesi olan Morris Viteles, mesleki rehberliğe adanmış bir klinik kurarak Witmer'ın çalışmalannı genişletmiştir. Bu klinik türüyle ABD'de ilktir. Diğerleri Witmer'm klinik yaklaşımını yetişkinlere uygulamıştır.^[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]