Kuzey Yuan Hanedanı

Kuzey Yuan Hanedanı
ᠳᠠᠢ
ᠦᠨ
*Dayan*
大元
ᠳᠥᠴᠢᠨ
ᠳᠥᠷᠪᠡᠨ
ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ
ᠤᠯᠤᠰ
*döčin dörben mongγol ulus*
Kuzey Yuan Hanedanı ᠳᠠᠢ; ᠦᠨ; Dayan; 大元; ᠳᠥᠴᠢᠨ; ᠳᠥᠷᠪᠡᠨ; ᠮᠣᠩᠭᠣᠯ; ᠤᠯᠤᠰ; döčin dörben mongγol ulus
1368-1635
	Moğol İmparatorluğu'nun 15. yüzyıldaki kalıntı devletleri
Başkent	Shangdu; (1368-1369); Yingchang; (1369-1370); Karakurum; (1371-1388)
Yaygın dil(ler)	Moğolca, Çince
Hükûmet	Monarşi
Kağan
• 1368-1370
• 1368-1370	Togon Temür (ilk)
• 1370-1378	Biligtu Han
• 1378-1388	Ushal Han
• 1454-1455	Esen Taishi
• 1478-1517/1543	Dayan Han
• 1557-1592	Tümen Zasagt Khan
• 1557-1592	Ligden Han
• 1634-1635	Ejei Khan (son)
Yasama organı	Yassa
Tarihî dönem	Geç Orta Çağ
• Kuruluşu
• Kuruluşu	Eylül 1368
• Togon Temür'ün öldürülmesi ve Oyratların yükselişi	1388
• Dayan Han Moğol ulusunu yeniden birleştirdi	1483-1510
• Son imparator Ligden Han'ın ölümü	1634
• Dağılışı	1635
Para birimi	Barter, Dirhem
Öncüller	Ardıllar
	Yuan Hanedanı
Oyrat Hanlığı
Sonraki Jin (1616-1636)
Günümüzdeki durumu	Çin; Moğolistan; Rusya;

|dipnot_a = |dipnot_h = |dipnotlar = }}

Kuzey Yuan Hanedanı, (Moğolca: ᠬᠦᠮᠠᠷᠳᠦ ᠥᠨ ᠥᠯᠥᠰ, Çince: 北元; pinyin: Beǐ Yuán) Yuan Hanedanı'nın 1368 yılında Çin'den çıkartılarak günümüzdeki Moğolistan ve İç Moğolistan bölgelerine sürülmesi ile kurulan ve 17. yüzyılda Qing Hanedanı'nın kuruluşuna kadar varlığını sürdüren hanedan.

Dayan Han ve Mandukhai Hatun, 15. yüzyılda Moğol kabilelerini yeniden bir araya getirdi. Bununla birlikte, imparatorluğunun oğulları ve akrabaları arasında tımar olarak dağıtılmış olması, imparatorluk yönetiminin ademi merkezileşmesine neden oldu. Bu ademi merkeziyetçiliğe rağmen, Dayan Hanlığı aristokrasisinde dikkate değer bir uyum devam etti ve Börçiginler arası iç savaş, Moğol kavimleriyle olan anlaşmazlıklar sebebiyle güçsüzleşen ve Geç Jin Hanedanlığı tarafından mağlup edilen Ligdan Han'ın (1604-1634) yönetimine kadar kesinleşmemişti. Bu dönemin son altmış yılı, Tibet Budizminin Moğol toplumuna yoğun bir şekilde nüfuz etmesini sağladı.

İsim[değiştir | kaynağı değiştir]

1368 ve 1635 yılları arasında var olan rejim, Kuzey Yuan (hanedanı) dahil olmak üzere çeşitli isimlerle bilinir. "Büyük Yuan" hanedan adı (Çince: 大元; pinyin: Dà Yuán), önceki Yuan hanedanlığında olduğu gibi, resmi olarak 1368 ile 1388 yılları arasında kullanıldı. Ushal Han Tögüs Temür'ün ölümünün ardından "Büyük Yuan" adı ve diğer Çin tarzı imparatorluk unvanları, varisi Jorightu Kağan Yesüder tarafından terk edildi, bu nedenle "Kuzey Yuan" adı sadece 1368 ile 1388 arasındaki dönemde kullanıldı.^[1] "Kuzey Yuan" terimi, 1271'de kurulan Yuan hanedanı ile 1368'den sonra var olan rejim arasında ayrım yapmak için "Kuzey" ön ekinin kullanıldığı Çincedeki "北元" (Běi Yuán) teriminden türetilmiştir. "Büyük Yuan" hanedan unvanı, kraliyet adı "Dayan", Çince "大元" (Dà Yuán ; lit. "Büyük Yuan") teriminden gelen Dayan Han'ın saltanatı sırasında kısa süre yeniden kullanıldı. Ayrıca, Taisun Han, Esen Taishi, Manduul Han ve Ligdan Han'ın yönetimleri sırasında "Büyük Yuan" hanedan adını ve Çin imparatorluk unvanlarını kullandıklarına dair kanıtlar bulunmakta.^[2]^[3]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Luc Kwanten, "Imperial Nomads: A History of Central Asia, 500–1500"
^ Okada, Hidehiro (1994). Dayan Khan as a Yuan Emperor: The Political Legitimacy in 15th Century Mongolia. 81. ss. 52-53. doi:10.3406/befeo.1994.2245. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2022.
^ Robinson, David M. (2019). In the Shadow of the Mongol Empire: Ming China and Eurasia. Cambridge Üniversitesi Yayınevi. s. 51. ISBN 978-1108482448.

Çin tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Moğolistan ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

İç Moğolistan ile ilgili bu madde taslak saviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] Luc Kwanten, "Imperial Nomads: A History of Central Asia, 500–1500"

[2] Okada, Hidehiro (1994). Dayan Khan as a Yuan Emperor: The Political Legitimacy in 15th Century Mongolia. 81. ss. 52-53. doi:10.3406/befeo.1994.2245. 14 Ocak 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 22 Ağustos 2022.

[3] Robinson, David M. (2019). In the Shadow of the Mongol Empire: Ming China and Eurasia. Cambridge Üniversitesi Yayınevi. s. 51. ISBN 978-1108482448.

[1]

[2]

[3]

Kuzey Yuan Hanedanı nedir?, Kuzey Yuan Hanedanı anlamı nedir?, Kuzey Yuan Hanedanı ne demektir?

Kuzey Yuan Hanedanı nedir?, Kuzey Yuan Hanedanı anlamı nedir?, Kuzey Yuan Hanedanı ne demektir?

Kuzey Yuan Hanedanı

İsim[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]