Bu madde hiçbir kaynak içermemektedir. Lütfen güvenilir kaynaklar ekleyerek madde içeriğinin geliştirilmesine yardımcı olun. Kaynaksız içerik itiraz konusu olabilir ve kaldırılabilir. Kaynak ara: "Johann Franz Encke" – haber · gazete · kitap · akademik · JSTOR (Eylül 2022) (Bu şablonun nasıl ve ne zaman kaldırılması gerektiğini öğrenin)

Johann Franz Encke
Doğum	23 Eylül 1791(1791-09-23) Hamburg, Kutsal Roma Cermen İmparatorluğu
Ölüm	26 Ağustos 1865 (73 yaşında) Spandau (günümüzde Berlin'in bir kısmı), Brandenburg Vilayeti
Vatandaşlık	Alman
Mezun olduğu okul(lar)	Göttingen Üniversitesi
Ödüller	Royal Medal Cotta ödülü
Kariyeri
Dalı	Astronomi
Çalıştığı kurumlar	Humboldt Üniversitesi
Doktora öğrencileri	Leonard Kronecker

Wikimedia Commons'ta Johann Franz Encke ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

Johann Franz Encke (23 Eylül 1791 – 26 Ağustos 1865) kuyruklu yıldız araştırmalarıyla ünlü Alman astronom. Kuyruklu yıldız ve asteroid periyotları ve yörüngeleri hakkında çalıştı. Dünya-Güneş arası mesafeyi ölçtü, Satürn'ü gözlemledi.

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Hamburg'da doğdu. 8 kardeşin en genciydi - 4 yaşındayken babası vefat etti, ailesi yoksul oldu. Öğretmeninin finansal desteği sayesinde Gelehrtenschule des Johanneums'da okumayı başardı. 1811 yılında Göttingen Üniversitesi'nde matematik ve astronomi çalıştı. Öğretmeni ve aynı zaman akademik danışmanı Carl Friedrich Gauss'tu ancak Encke 1813-1814 seferberliğinde çavuş olarak Prusya ordusuna kaydoldu ve siperlerde savaştı. Holstein ve Mecklenburg şehir ve bölgelerinde savaştı.1814 yılında üniversiteye döndü, Napoleon'un kaçışı üzerine orduya geri döndü; 1815'e kadar orduya hizmet etti ve teğmenlik rütbesine terfi edildi.

1816'da Göttingen Üniversitesi'ne dönüp çalışmalarına devam etti. Bernhard von Lindenau'nun asistanı olarak atandı ve Seeberg Gözlemevi'ndeki kuyruklu yıldız araştırmaları yaptı. 1860'ta bu araştırmaları bitti ve sonucunda Olbers ve Gauss'un jüri olarak bulunduğu Cotta ödülü'nü kazandı. Bir kuyruklu yıldızın 71 yıllık periyodunu 1812 yılında doğru olarak tespit etti. Kuyrukluyıldız 12P/Pons–Brooks olarak bilinmektedir.

Jean Louis Pons'un önerisi üzerine, Encke kendi keşfettiği kuyruklu yıldızın 1805'te keşfedilen bir kuyruklu yıldızın aynı olup olmadığını incelemeye başladı. Encke önceden keşfedilen kuyruklu yıldızın yörünge öğelerini hesaplamaya başladı ve bu zamanda tüm kuyruklu yıldızların periyotları 71 yıl veya daha fazlasıydı ve apsis Uranüs yörüngesinin hayli dışındaydı, En ünlü kuyruklu yıldız olan Halley kuyruklu yıldızının periyodu 76 yıldı. Sonra Pons kuyruklu yıldızın yörüngesini hesaplayınca ortaya kuyruklu yıldızın 3.3 yıllık bir periyoda sahip olduğu ortaya çıktı. Apsis Jüpiter yörüngesine yakındı. Encke bu kuyruklu yıldızın 1822 yılında geri döneceğini ve sadece Kuzey yarımküre'den gözükeceğini öngördü ve kuyruklu yıldız Carl Ludwig Christian Rümker tarafından Avustralya'dan gözlemlendi. Kuyruklu yıldız, 1786'da Pierre Mechain'in ve 1795'te Caroline Herschel tarafından gözlemlenen kuyruklu yıldız tanımlarına da uyuyordu.

Bu notları Bessel, Gauss ve Olbers'e gönderdi. Eski matematik profesörü Encke'nin notlarını yayınladı ve Encke "kısa periyotlu kuyruklu yıldızlar"ın kâşifi olarak ünlendi. İsmi bir kuyruklu yıldıza verildi(Encke kuyruklu yıldızı) ve bu kuyruklu yıldız Taurid meteor yağmurunun bir parçası olarak tanımlandı.

1824 yılında Londra'daki Kraliyet Astronomi Topluluğu tarafından altın madalyaya layık görüldü. 1825 yılında Kraliyet Topluluğunun yoldaşı olarak seçildi.

"Berlinher Abhandlungen"'de kuyruklu yıldız hareketleri ile ilgili 8 bilimsel tez yayınladı. 1761 ve 1769 yıllarındaki Venüs geçişinde 8.57 açısal saniyelik bir solar kaçkınlık tespit etti. Bu araştırmalarının sonuçlarını Die Entfernung der Sonne adlı bir kitapta yayınladı.

1822 yılında Seeberg Gözlemevi direktörü oldu, 1825 yılında aynı pozisyonda Berlin'e transfer oldu. Berlin Gözlemevi'i, kendi gözetimi altında Alexander von Humboldt ve Prusya Kralı III.Friedrick Wilhelm'in yardımı ve sermayesiyle inşa edilmeye başlandı ve 1835'te açıldı. Özellikle Bessel'in tavsiyesiyle gözlemevinin direktörü ve Prusya Bilimler Akademisi'nin sekreteri (bakan, lider) oldu.

1830 ve 1859 yılları arasında akademide yıldız haritasının hazırlanılmasına liderlik etti.1830'da başlayarak Astronomisches Jahrbuch'u geliştirdi ve hataları düzeltti ve Astronomische Beobachtungen auf der Sternwarte zu Berlin (Berlin Rasathanesi'nde gözlemler, 1840–1857)'in 4 versiyonunu yayınladı. Devam eden zamanda kısa periyotlu kuyruklu yıldızların keşfi ve incelenmesinde rol oynadı.

1837 yılında Satürn'ün halkası hakkında gözlemler yaptı ve sonrasında kendi isminin verileceği Giovanni Domenico Cassini'den sonra halkada bir boşluk daha buldu.

1844 yılında Berlin Üniversitesi astronomi profesörü oldu ve üniversitede gözlemlerine devam etti. Berlin Akademisi'ne 3 gözlemlemeyle eliptik yörünge hesaplamayı anlattı.

Encke, 1840 yılında İngiltere'yi ziyaret etti. 1836 yılında İsveç Kraliyet Bilimler Akademisi'ne yabancı üye olarak seçildi. 1863 Ekim'de beyin hastalığı geçirdi ve şehir ve resmî hayatı sona erdi. Spandau'daki ölümüne kadar gözlemevindeki direktörlük görevini bırakmadı. Öldükten sonra gözlemevi direktörü Wilhelm Julius Foerster oldu.

Mezarı, Berlin'in (çoğunluğu Türk-Amerikan semti) Kreuzberg'tedir. Mezarı Carl Gustav Jacobi'nin mezarına yakındır.

Ölümünden sonra[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ay'daki Encke Krateri onun onuruna adlandırılmıştır.
• Bir asteroid'e 9134 Encke ismi verilmiştir.
• Satürn Halkası'ndaki gözlemlediği boşluğa Encke boşluğu adı verilmiştir.
• Yörüngesiyle ilgili çalışmalar yaptığı kuyruklu yıldıza Encke göktaşı ismi verilmiştir.

Ailesi[değiştir | kaynağı değiştir]

En büyük Alman yayımcı, eğitimci ve yazarlardan biri olan Rudolp Zacharias Becker'ın kızı Amalie Becker'la evlendi. 3 Oğulları 2 kızları oldu.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]