Isabelle Yakovlevna Kremer (21 Ekim 1887 - 7 Temmuz 1956), yaşamının çeşitli zamanlarında Rusya, ABD ve Arjantin'de vatandaşlık kazanan Rus Yahudi kökenli bir soprano idi. İlk olarak, Odessa gazetesinde yayınlanan devrimci şiiri ile dikkat çekti. Profesyonel şarkı kariyerine 20. yüzyılın ikinci on yılında Avrupa'da opera sanatçısı olarak başladı. 1924'te Amerika Birleşik Devletleri'ne yerleştiğinde, opera kariyerini konser solisti ve resitalisti olarak yapmaktan vazgeçti.^[1]

Bir resital olarak Kremer sadece klasik repertuvardan eserler söylemekle kalmadı, aynı zamanda çeşitli ülkelerden ve birçok dilde halk müziği yaptı. Muhtemelen konser sahnesindeKlezmer müziği yapan ilk kadındı. 1927'de bir resitalist olarak geniş çaplı performans sergilemeye devam ederken Vodvil sanatçısı olarak performans göstermeye başladı. 1938'de hayatının son 18 yılını yaşadığı Arjantin'e taşındı. 2000 yılında hayatı, Yahudi Kanalı için yapılan Isa Kremer: Halkın Divası adlı bir televizyon belgeselinin konusu oldu.^[2]

Avrupa'da erken yaşamı ve kariyer[değiştir | kaynağı değiştir]

Kremer, Rus İmparatorluk yönetimi altında Bessarabia olarak bilinen bölgenin bir parçası olan Belz şehrinde Yahudi bir ailenin çocuğu olarak dünyaya geldi. Babası Jacob Kremer, II.Kar Nikolay'ın ordusunda yer almaktaydı. Annesi Anna Kremer (née Rosenbluth) bir müzik aşığıydı ve bu sevgisini kızına aktardı. Aile burjuva sınıfının bir parçasıydı ve Isa bir mürebbiye bakımı altında yetiştirildi ve Rus Ortodoks Kilisesi tarafından işletilen özel bir okula gitti.^[3] Isa 12 yaşındayken ailesi Odessa'ya taşındı.^[4]

Ergenlik döneminde Kremer, şair olarak çalışmaya başladı; Odessa'da bir gazete için devrimci şiir yazıyordu. Gazetenin editörü Israel Heifetz, Kremer'e ilgi duydu ve 1902-1911 yılları arasında Milano'daki Pollione Ronzi ile opera çalışmalarına devam etmek için ona fon sağladı. Babasının işi başarısız olduğunda çalışmayı bırakmak ve konser vermeye başlamak zorunda kaldı; annesi İtalya'ya geldi ve ikisini de destekledi.^[4] Profesyonel opera çıkışını 1911 yılında Cremona'daki Ponchielli Tiyatrosun'da Giacomo Puccini'nin La bohème'de Tito Schipa'nın Rodolfo'suna Mimì olarak sahne aldı. Daha sonra Saint Petersburg'daki Mariinsky Tiyatrosu'nda (daha sonra Petrograd Operası olarak bilinir) baş sanatçı olarak aktiflik gösterdi ve burada çeşitli operetlerde rol aldı ve konser repertuvarından çeşitli eserlerde duyuldu. Orada oynadığı rollerden bazıları Franz Lehár'ın Endlich allein'inde Dolly, Lehar'ın Die ideale Gattin'inde Elvira, Oskar Nedbal'ın Polská krev'inde Helen ve Karl Millöcker'ın Der Bettelstudent'inde Laura idi. Daha sonra 1915'te Moskova'daki Bolşoy Tiyatrosu'nda aktif oldu.^[3]

1914'te Kremer Odessa'ya döndü ve iki yıl boyunca Odessa Opera ve Bale Tiyatrosu'nda rol aldı; Mimì'i tasvir etmek ve Giuseppe Verdi'nin La traviata'daki Violetta'nın rolü de dahil orada şarkı söyleme yeteneğinin arias için en uygun olmadığını keşfetti ve Yidce ve diğer dillerde halk müziğine döndü.^[4] Entelektüel çevrelerde oldukça aktif oldu ve özellikle Sholem Aleichem, Hayim Nahman Bialik, Mendele Mocher Sforim ve Mark Warshawski ile yakın arkadaş oldu. Yidiş müziği toplamaya ve konserlerine dahil etmesine ilham veren Bialik'ti. Bu noktaya kadar Yidiş müziği konserler dahilinde sadece erkekler, genellikle de hazzalar tarafından icra edilmişti.^[3] Moskova'da ilk halk konserini verdi ve bu büyük bir başarıydı; oradan Türkiye'ye gitti ve daha sonra Polonya, Almanya, Fransa, İngiltere ve başka yerleri de gezdi.

Odessa'da kendisinden 27 yaş büyük Rus Yahudi editörü Israel Heifetz ile evlendi. Evliliklerinin arından 1917 senesinde kızları Toussia hayata geldi. 1922'de Kremer, konserlerinin çok başarılı olduğu Amerika'ya geldi. M. Osherovitsh hakkında şöyle yazdı: "Isa Kremer'in Yidiş halk müziğinin dinlenmesi Yahudi aydınları için bir zorunluluktur. ^[4]

Odessa 'da iken, Kremer 20. yüzyılın ikinci on yılında konserlerde ve operalarda Avrupa genelinde konuk sanatçı olarak aktif sahne aldı.^[1] Sahne repertuvarındaki roller arasında Pyotr Ilyich Çaykovski'nin Eugene Onegin'inde Tatyana ve Jules Massenet'in Manon ve Puccini'nin Madama Kelebekleri'ndeki başlık kahramanları vardı.^[2] 1917'de İstanbul'u gezerken, Alexander Kerensky'nin destekçileri olarak bilinen Kremer ve ailesi'ni kötü etkileyecek olan Rus Devrimi gerçekleşti. Ailenin Odessa'daki mülküne el konuldu, Heifetz hapsedildi ve kızlarının, mürebbiye ve Kremer'in ebeveynlerinin şehri terk etmeleri yasaklandı. Kremer sonunda 1919'da ailesini şehirden Polonya'ya kaçırabildi. Ertesi yıl, şehir yetkililerine kocasını hapisten çıkarmak için rüşvet vermeyi başardı.^[3] Bu aile draması devam ederken, 1918-1920 yılları arasında İstanbul'daki Orfeon kayıt şirketinde birkaç kayıt yaptı.

Kremer ve ailesi 1920'de Polonya'da tekrar bir araya geldikten sonra,^[2] aile kısa bir süre Berlin'de yaşadı, ama daha sonra Paris, Fransa'ya yerleşti.^[3] Kısa bir süre sonra Kremer kocasından ayrıldı. Heifetz daha sonra II.Dünya Savaşı sırasında Nazi toplama kampı Fort Breendonk'ta bir mahkûm iken öldü. 1922'de Kremer, Yahudi şarkılarının performanslarını içeren Polonya konser turu yaptı. Bir yıl sonra Kanadalı Yahudi Chronicle'dan Jessie Abrams'a, Varşova'ya ulaştıktan sonra planlanan konserinin Filarmoni Konser Salonu dışında anti-Semitik bir isyan çıkardığını söyledi.^[5][6][7][8] Daha sonra yaptığı ayaklanma ve Avrupa'daki antisemitizmle ilgili diğer deneyimler, ABD'ye yerleşmesine neden oldu.

Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşamı ve kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Kremer ilk olarak 1922 sonbaharında Amerika Birleşik Devletleri'ne geldi; New York'a vardığında sanat müdürü Sol Hurok ile sözleşme imzaladı. 29 Ekim 1922'de ünlü Amerikan konser lansmanını Carnegie Hall'da yaptı. Sonunda 1924'te kızı ve ailesi ile Amerika Birleşik Devletleri'ne taşındı; ardından Amerika Birleşik Devletleri vatandaşlığı aldı.^[3] Daha sonra yirmi yıl boyunca düzenli olarak Carnegie Hall ve Manhattan Opera Binası'nda NYC konserlerinde yer aldı; son New York görünümünü 3 Aralık 1950'de Carnegie Hall'da yaptı. ABD'de esas olarak halk şarkıcısı olarak biliniyordu; İngilizce, Fransızca, Almanca, İtalyanca, Lehçe, Rusça ve Yidiş halk türküleri söylüyordu.27 Eylül 1927'de ilk çıkışını Saray Tiyatrosu'nda yaptı.^[1] Aynı yıl Vitaphone için konuşmalar yaptı. Daha sonra 1930'da Seymour Rechzeit'in karşısında Getto Şarkısı olan İkinci Cadde'deki bir tiyatroda müzikalinde rol aldı. Müzikal "Mayn shtetele Belz" daki şarkılardan biri onun için Amerikalı-Yahudi besteci Alexander Olshanetsky tarafından yazıldı.^[2] Şarkı memleketiyle ilgiliydi ve oldukça ünlendi. Ayrıca Amerika Birleşik Devletleri'nde Brunswick Records ve Columbia Records ile kayıt yaptı .

Amerika Birleşik Devletleri'nde yaşarken, Kremer 1920'ler ve 1930'larda dünya çapında geniş bir tura çıkmaya devam etti. Amerika Birleşik Devletleri, Kanada, Avrupa, Afrika, Filistin ve Latin Amerika'da turlar verdi. Birçok durumda, antisemitizmle karşı karşıya kaldı; ancak buna rağmen Yahudi şarkılarını neredeyse tüm konserlerine dahil etmeye devam etti. Yahudi sanatçıların artık "Ari tiyatrolarda" işe alınamaması sonrasında Yahudi nüfusu için performans sergilemek amacıyla Nazilerin rızasıyla oluşturulan bir kurum olan Berlin'in Jüdischer Kulturbund'daki konserlerine Yidiş şarkılarını dahil etmede özellikle ısrar etti. 1931 yılında Kremer popüler konser serisinin adını yirmidört Yidiş türkülerle bir kitap, Song Yahudi Yaşamı Chappell & Co. tarafından Londra'da yayımlandı.^[3]

Arjantin'de son yıllar[değiştir | kaynağı değiştir]

1938'de Kremer Arjantin'e göç etti. Orada Buenos Aires'te oldukça başarılı görülen psikiyatrist Dr. Gregorio Bermann ile tanıştı. Çift, 1956'da Córdoba, Arjantin'de 69 yaşında Isa'nın mide kanseri ölümüne kadar Arjantin'de birlikte yaşadı. Kızı Toussia, New Jersey'den Dr.Kermit Pines ile evlenerek Amerika Birleşik Devletleri'nde kaldı.^[1]

Arjantin'de Kremer çok sıkıntı çekti. Bermann sosyalistti ve komünist partiye yakındı ^[9] ve karı koca diktatör Juan Perón tarafından kara listeye alındı. Sonuç olarak, 1940'larda ve 1950'lerde ciddi mali zorluklar ve politik tacizler ile yüzleştiler. O yıllarda ülkedeki konserlerinin çoğu Nazi kurbanlarına ya da grev yapan işçilere yardım içindi. Bu konserlerin birçoğu sürgündeki İspanyol Cumhuriyetçi yazar María Teresa León ile birlikte verildi. Ölümünden sonra arşivleri Buenos Aires'teki Instituto Judio de Investigaciones'e bağışlandı. Halk müziğinin geniş konser repertuvarını; kapsayan toplam 24 dile çevrildi.^[3]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• YouTube'da Isa Kremer sings three folk songs

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]