Heruliler

Heruliler (ya da Herule) MS’in üçüncü yüzyılında, görünüşe göre Azak Denizi yakınında Karadeniz’in kuzeyinde yaşayan ve daha sonra (tamamen veya kısmen) Orta Avrupanın Tuna’sındaki Roma sınırına göç eden bir Doğu Cermen kabilesidir. Geç Antik Çağı boyunca Gotlar, Hunlar, Scirii, Rugii ve Alanlar gibi doğu barbarlarındandırlar.

Üçüncü yüzyılda, Gotlar ile beraber deniz yoluyla Karadeniz üzerinden Yunanistan'a saldıran en önemli "İskit" gruplarından biri olarak ve Balkanlar'ı birkaç yıl boyunca yağmalamışlardır. Dördüncü yüzyılda, Ostrogot Ermanaric ve sonra Hun Attila'nın imparatorluklarının egemenliğine girmişlerdir; Attila'nın ölümüne kadar yazılı kayıtlarda zikredilmemişlerdir. Attila’nın ölümünden sonra, modern Bavyera’dan modern Macaristan’a uzanan orta Tuna’nın sol yakasındaki bölgede üstünlük için mücadele eden birçok gruptan biri olarak yazılı kayıtlarda ortaya çıkmışlardır. Kendi krallıklarını kurdular ve çoğu, Batı Roma İmparatoru Romulus Augustus'u MS 476'da tahttan indiren Odoacer'a katıldılar. Tarih sahnesinden çekilmeden önce, hem çeşitli Roma ordularında ve İtalyan Odoacer krallığında asker, hem de Atlantik kıyılarında deniz akıncıları olarak iyi tanındılar. Tuna krallığı dağıldı ve kalanlar Balkanlar ve diğer yerlere yerleşti. Heruli olarak tanımlanan son bilinen siyasi varlık, 550’lerde modern Belgrad bölgesinde, Roma İmparatorluğu içinde ve Roma kontrolünde bir yerleşim olarak görülür.

Tarihlerinin ayrıntılarını yeniden inşa etmek zordur. Roma İmparatorluğuna giren Gotlar ve diğer bazı Germen halkları gibi, Herulilerin kökenleri için de Avrupa'nın uzak kuzeyinden geldikleri ve onların durumunda Danlar olarak adlandırılan komşu halk ile kavga ettikten sonra atıldıklarına dair rivayet vardır.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Köken[değiştir | kaynağı değiştir]

Jordanes'e göre Scandza haritası: the Herulilerin anavatanı, İsveç'in güneyinde yer alır.

Heruliler, muhtemelen ilk kez M.Ö. 1. yüzyılda Gaius Plinius Secundus'un yazmalarında "Hirri" olarak zikredilmişlerdir. Plinius, Vistula nehrinden Aeningia'ya (muhtemelen Estland ya da Finlandiya) kadar uzanan bölgenin Wend, Scirii ve Hirri tarafından işgal edildiğini belirtmiştir.^[1] (Scirii, Heruliler gibi, Hunlar ve Gotlar zamanında Azak Denizi'nden Tuna'ya göç etmiş diğer bir Doğu Cermen kabilesidir.)

6. yüzyıl vakainüvisi Jordanes, kökenlerinin Danimarka adaları ya da İsveç'in en güneyi olduğu ve komşuları Danlar tarafından anavatanlarından atıldıklarını anlatan bir rivayeti yazmıştır.

Alternatif olarak, Walther Goffart, yukarıdaki kökenin, 1783'teki Danimarkalı bir tarihçinin neden olduğu genel bir hata olduğunu öne sürer. Jordanes'in, Procopius ile çağdaş olan ve Heruliler ile Danlar arasındaki toplantıya atıfta bulunma yönündeki ifadesini gördüğü için İskandinav kökenli olduklarını gösteren hiçbir kaynak olmadığını savunur. Haberler, İskandinavya’dan 548 yılında dönen bir elçi tarafından yayıldı ve her iki tarihçi de Konstantinopolis'te 551-553 yıllarında çalışmalarını bitirdi - iki toplantının 300 yıl ile ayrılması son derece olasıydı. Ayrıca, Goffart, Heruli'nin etimolojisini Azak Denizi ile ilişkilendirmiştir, bu nedenle Heruliler muhtemelen Dinyeper'in doğu yakasında bulunan Gotlar, Sammartianlar ve Bosporanianların bir karışımı olmuştur. Frisia'da (Harlingen?) Batı Heruli ile Doğu'daki arasındaki bağlantı bilinmemektedir ancak 3. yüzyılda bir grup doğu ya da batıya doğru Avrupa'yı geçebilir.^[2]

Attila öncesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Romalı yazarlar tarafından Herulilerden açık olarak ilk defa zikredilmesi Gallienus (260-268 AD) dönemindedir. Deksippos tarafından "Elouri" olarak zikredilenleri kendi zamanının Herulileri aynı kabul eden sonraki dönem yazarı Jordanes'in kabulüne dayanmaktadır.^[3] Bu Elouriler Gotlar ve diğer "İskitler" ile beraber Karadeniz kıyılarını (günümüz güney Ukrayna) yağmalamışlar ve sonra Ege Denizi'ne girmişlerdir, "268 ilkbaharında benzeri görülmemiş boyutta deniz kaynaklı istila gerçekleşti".^[4] Bizantion, Khyrsopolis, Limni, İskiri, Sparta, Korinth ve Argos'un yağmalanmaları takip etmiştir.

Silahlı gruplar Yunanistan ve Balkanlar'da dolaştı ve Doğu Roma ordusunun tehdidi önlemesi birkaç yıl aldı. Nestos nehrinde ezici bir yenilgiye uğradıktan sonra, Naulobatus adlı Heruli şefi teslim oldu ve Romalılardan İmparatorluk sembolünü alan yazılı kayıtlardan bilinen ilk barbar oldu.^[5] Valerianus'ın hükümdarlığı döneminde yeni bir duvar inşa edilmesine rağmen özellikle Atina’yı yağmalayanlar Heruliler gibi görünmektedir. Bu, yazıları daha sonraki tarihçiler için bir kaynak olan Deksippos tarafından yapılan ünlü bir savunma için fırsattı. Romalılar 269'da Naissus Muharebesi'nde büyük bir zafer kazandılar, görünüşe göre Andonnoballus adlı bir Heruli şefinin Roma tarafına geçtiği söylenen Nessos'takinden farklı bir muharebedir. Ancak saldırılar 276 yılına kadar devam etti.^[6]

Heruliler, Batı Avrupa'da da Attila'nın imparatorluğundan önce görüldü. 268'de Claudius Mamertinus, Maximianus'un Galya'ya saldıran bir grup Heruliler ve Chaibones'e (sadece bu rapordan biliniyorlar^[7]) karşı kazandığını bildirir. O zamandan beri, Romalıların, Kuzey İtalya'da bulunan ve genellikle Batavi birliği Batavi seniores ile ilişkilendirilen bir Heruli yardımcı birliği, Heruli seniores kurduğu düşünülmektedir.^[8]

406'da, çok sayıda barbar grubu Ren Nehri'ni geçip Roma İmparatorluğu'na girdiler ve Heruliler, tarihçi Hieronymus'un verdiği halklar listesinde belirtilmişlerdir. Bununla birlikte, bu listenin bazen edebi etki için tarihsel listelerde yazıldığı düşünülmektedir. Tarihçilerin o döneme ait açıklamakta zorlandıkları bir olay ise, 406 yılında Ren Nehri geçilmesinden yaklaşık 50 yıl öncen o zamanlar Suevi kontrolünde olan kuzey Portekiz gibi uzak yerlere Herulilerin denizden akınlar düzenlemelidir. Bu olay, Hydatius tarafından kaydedilmiştir. Hatta bazı tarihçiler, kuzey Avrupa'da bir yerde bir üsse sahip batı Heruli grubu olması gerektiğini bile iddia etmişlerdir, ancak tüm tarihçiler bu varsayımın haklı olduğu konusunda hemfikir değildir.^[9] Örneğin, bu Herulilerin, Fransa'nın güneybatısındaki Vizigotlar krallığı yönetiminde çalıştığı ve İtalya'da got I. Alarik'in Roma ordusu ve o zamanlar Suevi ve İberia'daki diğer krallıklar ile yoğun bir şekilde çatışmaya karışmış olan doğu halklarından geldikleri öne sürülmüştür.^[10]

Görünüşe göre Azak Denizi yakınındaki kökenlerinin yerinde, Jordanes Got Ermaneric'in çok daha erken bir tarihte, Gotlar de dahil olmak üzere Doğu Germen halklarının sonraki tarihlerinde birçok kez kullanılmış Alaric (ya da Halaric) isminde liderleri olan Herulileri fethettiğini bildirir. Bundan sonra o bölgede bir daha haklarında hiçbir şey duyulmamıştır.

Attila sonrası[değiştir | kaynağı değiştir]

Attila'nın ölümünden sonra, oğulları ve Ostrogot müttefikleri, 454'te Nedao Muharebesi'nde imparatorluğunun çeşitli halkları üzerindeki güçlerini kaybettiler. Bu ittifakın merkezi o zaman Roma sınırına yerleşti. Gepidlerin kazanan tarafında yer alan Heruliler, daha sonra Tuna bölgesinin kuzey kıyılarında bir krallık kurabilen birkaç halkın arasındaydı. Kaybeden Ostrogot kuvvetleri, Bizans etkisi altındaki Balkanlara taşındı.

Görünüşe göre Rudolph adında bir kralın hükümdarlığında Heruli krallığı, modern Viyana ve Bratislava'nın kuzeyinde, Morava nehri yakınında kurulmuş ve muhtemelen doğuda Küçük Karpatlar'a kadar uzanıyordu. Suevi, Hunlar ve Alanlar da dahil olmak üzere karma bir nüfusa hükmediyorlardı. Bu bölgeden bir kez Passau'ya saldırarak batıya doğru ilerlediler ve sonunda modern Macaristan'da Balaton Gölü'nün kuzeyindeki Tuna'nın Romalı (güney) tarafında kontrol sağladılar. Nedao'dan sonra Odoacer'in müttefiklerinin ilk listelerinde görünmemelerine rağmen görünüşte eski müttefiklerini Balkanlardan bastırmaya devam eden Ostrogotların baskısı altında olan Suevi ve Scirii krallıklarını devralabilmişlerdir. MS 476'da son Batı Roma İmparatoru Romulus Augustus'u tahttan indiren İmparatorluk Foederati birliklerinin komutanı Odoacer, Heruliler de dahil olmak üzere Tuna halklarının birçoğunun kralı olarak görülmeye başlandı ve Heruliler, İtalyan krallığı ile güçlü bir şekilde ilişkilendirildi. Tuna Nehri'ndeki Heruliler, Odoacer'a rakip olan ve 488'de onun tarafından mağlup edilen Rugii topraklarının kontrolünü ele geçirdiler. Ancak, Ostrogot Theodoric, Odoacer'u mağlup ettiğinde, ona sadık olan Heruliler İtalya'da çok acı çektiler. 500 yılında Tuna'daki Heruli kralı Theodoric ile anlaşma yapıp onun müttefiki oldu.^[11] Paulus Diaconus ayrıca, Ostrogot yönetimi altında İtalya'da yaşayan Herulilerden de bahseder.^[12]

Theoderic'in Batı Avrupa’da bir ittifaklar sistemi kurma çabaları Merovenj Franklar ile Bizans imparatorluğu'nun arasında olduğu gibi karşı diplomasi ve yeni bir Alman halkı olan Lombardların Tuna bölgesine gelmesiyle zorlaştı. Heruli kralı Rodulph krallığını 494 ile 508 arasında bir noktada Lombardlara kaybetti.^[13]

Heruli krallığının Lombardlar tarafından yıkılmasından sonra, Herulilerin talihi azaldı. Kalan Heruliler, Lombard'lara katıldılar ve diğerleri Gepidlerin eski topraklarına ve/veya bazı mağlup Rugii'nin 488'den sonra taşındığı alanlara taşındı. Prokopius'a göre, kraliyet ailesinin birçoğu yoldaşlarıyla beraber kuzeye gitti ve aşağı yukarı 548'de elçilik yaptığı gelen "Thule" (İskandinav Yarımadası) 'na yerleşti.^[14] Diğerleri kuzey Balkanlara taşındı ve Doğu Roma idaresine girdiler.^[15] I. Anastasius, 512 yılında imparatorlukta nüfusu azalmış "topraklara ve şehirlere" eniden yerleştirmelerine izin verdi. Modern alimler daha sonra Singidunum'a (modern Belgrad) veya önce Bassianae'ye, birkaç on yıl sonra ise I. Justinianus tarafından Singidunum'a mı taşındıklarını tartışırlar.^[16] Her durumda, Justinianus'un imparatorlukta, onları kuzeyde Romalılar ile daha bağımsız Lombardlar arasında bir tampon olarak yerleştirmeye niyetli olduğu anlaşılıyor. Heruliler, İtalya, Suriye ve Kuzey Afrika da dahil olmak üzere birçok ülkede geniş kapsamlı askeri seferlerde kullanıldıkları Justinianus döneminde sıkça dile getirilmişlerdir. Faras, bu dönemde tanınmış Herulili bir komutandır. Seferler sırasında Belisarius'un kişisel muhafızları olarak birkaç bin Herulili görev yapmıştır ve Narses de onlara görev vermiştir. Anglon Muharebesi gibi Bizans-Sasani savaşlarına katıldılar.

Prokopius, Roma Balkanlarına yerleşmiş olan bazı Herulilerin kendi krallarını öldürdüklerini ve imparatorun yenisini atamasını istemedikleri, yenilgiden sonra kuzeye giden diğer Heruliler ile temas kurduklarını ve sonra Thule'den gelecek yeni bir kral arayacaklarını söylediler. Talepleri kabul edildi ve 200 genç erkek ile yeni bir kral geldi - bu "Kökenler" bölümünde belirtilen elçidir.

Herulilerden hoşlanmayan Prokopius, Justinianus ile ilgili olan arka arkaya ihtilaftan sonra bazılarının Gepidlere katıldığını ve bazılarının Konstantinopolis’e sadık kaldığını söyler. 549'da Gepidler Romalılarla savaştığında, Heruliler her iki tarafta da savaştı.^[17] Sonuçta Belgrad bölgesinde bir kuşak sonra, Balkanlar'daki Heruli federal yönetimi, görünüşe göre gelen Avarların onların yerini almasıyla tarihi kayıtlardan kaybolur.^[18]

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Prokopius'a göre, Heruliler, insan kurban ettiği bilinen çok tanrılı bir toplumdu, ancak Justinianus dönemi kendi zamanlarını yazarken, birçoğunun Aryan Hristiyanı olduğu anlaşılıyor. Her durumda, Justinianus, onları Kalkedon Hristiyanlığına dönüştürmeye çalışma politikası izliyor gibi görünmektedir.^[19]

Prokopius'un "Savaşların Tarihi" katabının H.B. Dewing tarafından yapılan çevirisinde, Heruliler, sapkınlıkla suçlanır:

"Bununla birlikte, hâlâ, onlara [Romalılar] inançsızlar, ve onlar da varvarlığı verildiklerinden, komşularına şiddet uygulamak için sabırsızlanıyorlar, böyle bir davranıştan utanmıyorlar. Ve onlar, özellikle kıçlı erkekler, kutsal olmayan bir şekilde çiftleşiyorlar ve onlar, bütün insanların en kötüsü ve tamamen terkedilmiş ahlaksızlar."
— Prokopius'un Savaşların Tarihi, Cilt V ve VI^[20]

Bununla birlikte, diğer kaynaklar Procopius'un yazdıklarını Herulilerin savaşçı temelli bir erkek eşcinselliği uyguladıkları şeklinde yorumlar.^[21]^[22]

Dewing'in çevirisi ayrıca, Herulilerin akrabası olmayan hastaları ve yaşlıları öldürüp ve kalıntıları odun yığınında yaktıklarını söyler. Eşlerinin ölümünden sonra, Heruli kadınlarının kendilerini asarak intihar etmeleri beklenir. Justinianus'un yükselişiyle Prokopius, imparatorluğun içindeki Herulilerin Hristiyanlığa dönüştüğünü ve “daha yumuşak bir yaşam tarzı benimsediğini” söyler. Savaş taktikleri açısından, Heruliler kalkan ve kalın bir ceketten başka bir koruyucu zırh taşımazlardı.^[23]

Adlarının bazen earl (erilaz'a bakınız) ile ilişkili olduğu düşünülür ve muhtemelen onursal bir askeri unvandır. Ancak bu, Herulilerin normal bir kabile grubu olmayıp, seçkin bir hareketli savaşçı grubu olduğu yönündeki spekülasyonlarla bağlantılıdır ancak bu teori için fikir birliği yoktur.^[24]

Kurgusal Edebiyatta[değiştir | kaynağı değiştir]

Heruliler, Gillian Bradshaw'un The Bearkeeper's Daughter isimli tarihsel romanında geçerler
Heruliler, Harry Sidebottom'un The Wolves Of The North isimli tarihsel romanında geçerler

Heruliler tarafından yağmalanan şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Järsberg Runik Taşı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

^ "Nec minor opinione Eningia. Quidam haec habitari ad Vistulam a Sarmatis, Venedis, Sciris, Hirris, tradunt". Plinius, IV. 27.
^ Walther Goffart, 2006, p. 205-209
^ Steinacher pp. 322-3
^ Steinacher p.322
^ Steinacher p.324
^ Steinacher p.326
^ Onlar Auione olabilir. Örnek için bakınız Neumann, Namenstudien zum Altgermanischen 7 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Steinacher pp.326-7
^ Steinacher p.328
^ Halsall, Guy, Barbarian Migrations and the Roman West 376-568 , pages 260 and 265. Sidonius Appolinarius, Herulilerin 476 yılında Vizigot sarayında olduğunu zikreder ancak bu bir şiirsel mektupta yer alır (Letters 8.9 26 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).
^ Steinacher pp.338-45
^ Steinacher p.347
^ Sarantis p.366
^ Walther Goffart, Barbarian Tides 17 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2006, p.205-9
^ Steinacher p.350
^ Sarantis p.369
^ Sarantis p.394
^ Steinacher p.354-5
^ Sarantis p.372
^ Procopius History of the Wars. V and VI. H.B. Dewing tarafından çevrildi. Harvard University Press. 1919. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2016.
^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2019.
^ Procopius (4 Ocak 2008). History of the Wars: The Gothic War. Books V and VI. Dodo Press. ISBN 1-4065-6655-1.
^ Procopius (28 Aralık 2007). History of the Wars: The Persian War. Books I and II. Dodo Press. ISBN 1-4065-6655-1.
^ Steinacher p.360

Genel

Walther Goffart (2006), Barbarian Tides 17 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Sarantis, Alexander (2010), "The Justinianic Herules", Neglected Barbarians, 26 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 26 Şubat 2019
Steinacher, Roland (2010), "The Herules", Neglected Barbarians, 26 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 26 Şubat 2019

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"Heruli". The American Cyclopædia. 1879.
"Heruli". Encyclopædia Britannica (11. bas.). 1911.
Troels Brandt: The Heruls in Scandinavia 26 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] "Nec minor opinione Eningia. Quidam haec habitari ad Vistulam a Sarmatis, Venedis, Sciris, Hirris, tradunt". Plinius, IV. 27.

[2] Walther Goffart, 2006, p. 205-209

[3] Steinacher pp. 322-3

[4] Steinacher p.322

[5] Steinacher p.324

[6] Steinacher p.326

[7] Onlar Auione olabilir. Örnek için bakınız Neumann, Namenstudien zum Altgermanischen 7 Nisan 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[8] Steinacher pp.326-7

[9] Steinacher p.328

[10] Halsall, Guy, Barbarian Migrations and the Roman West 376-568 , pages 260 and 265. Sidonius Appolinarius, Herulilerin 476 yılında Vizigot sarayında olduğunu zikreder ancak bu bir şiirsel mektupta yer alır (Letters 8.9 26 Mart 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.).

[11] Steinacher pp.338-45

[12] Steinacher p.347

[13] Sarantis p.366

[14] Walther Goffart, Barbarian Tides 17 Ocak 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., 2006, p.205-9

[15] Steinacher p.350

[16] Sarantis p.369

[17] Sarantis p.394

[18] Steinacher p.354-5

[19] Sarantis p.372

[20] Procopius History of the Wars. V and VI. H.B. Dewing tarafından çevrildi. Harvard University Press. 1919. Erişim tarihi: 24 Ağustos 2016.

[21] "Arşivlenmiş kopya". 22 Şubat 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 26 Şubat 2019.

[22] Procopius (4 Ocak 2008). History of the Wars: The Gothic War. Books V and VI. Dodo Press. ISBN 1-4065-6655-1.

[23] Procopius (28 Aralık 2007). History of the Wars: The Persian War. Books I and II. Dodo Press. ISBN 1-4065-6655-1.

[24] Steinacher p.360

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

Heruliler nedir?, Heruliler anlamı nedir?, Heruliler ne demektir?