Girne

Girne
Κερύνεια
Girne; Κερύνεια
Şehir
	Girne Girne'nin Kıbrıs'taki konumu
Ülke	de jure Kıbrıs Cumhuriyeti; de facto KKTC
Bölge / İlçe	Girne kazası; Girne İlçesi
İdare
• Belediye Başkanı	Rita Elissaiou Komodiki; Murat Şenkul
Rakım	0 m
Nüfus (2011)
• Toplam	33,207
Zaman dilimi	UTC+03.00 (DAS)

Girne (Yunanca: Κερύνεια, Kerinya), Kıbrıs'ta bir liman kentidir. Kıbrıs Cumhuriyeti'nin Girne kazasının ve fiili olarak parçası olduğu Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin Girne ilçesinin yönetim merkezidir.

Girne kenti ve çevresi, Kuzey Kıbrıs'ın turizm başkentidir. 1974'teki Kıbrıs Harekâtı'na kadar şehir nüfusunun çoğunluğunu Kıbrıslı Rumlar oluştururken, harekât sonucunda Girne'deki Rumlar göçmen oldu. Özellikle 2000'li yılların başlarından itibaren şehirde hızlı bir nüfus artışı ve yapılaşma yaşandı.^[2]^[3] 2011 nüfus sayımına göre, Aşağı ve Yukarı Girne'den oluşan kent merkezi nüfusu 20.851, Girne Belediyesi'nin nüfusu 33.207'dir.^[4]

Kentin güneyinde Girne Dağları, kuzeyinde ise Akdeniz bulunur. Şehrin merkezinde yer alan antik liman, Girne Kalesi'nin hemen yanındadır. Liman boyunca hem yerli halk, hem de turistlerin rağbet ettiği lokantalar, barlar ve açık hava kafeteryaları vardır.^[5]

Şehirde Kıbrıs İlim Üniversitesi,Arkın Yaratıcı Sanatlar ve Tasarım Üniversitesi,Girne Amerikan Üniversitesi ve Girne Üniversitesi^[6] yer alır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı kaynaklara göre şehir MÖ 10. yüzyılda Akalar tarafından kurulmuştur. Strabon şehrin Akalara mensup olan efsanevi Tegea kralı Cepheus tarafından kurulduğunu yazmıştır.^[7] Buna rağmen şehrin bulunduğu bölgenin kalıcı yerleşim alanına dönüşmesi MÖ 4. yüzyılda, Pers hakimiyetinde gerçekleşti. MS 7. yüzyıldaki Arap saldırıları sırasında Girne Kalesi yapıldı. 1191 yılındaki Üçüncü Haçlı Seferi sırasında İngiliz kralı I. Richard, İsaakios Komnenos'la savaşarak kaleyi kuşatıp ele geçirdi. Bunu takip eden yıllardaki Lüzinyan hakimiyeti sırasında kale sağlamlaştırıldı. 1373 yılındaysa Ceneviz saldırıları nedeniyle kale tahrip oldu. 1489 yılında tüm adayla beraber Venedik kontrolüne geçen Girne'de, bu dönemde kalede büyük değişiklikler yapıldı. 9 Temmuz 1570 tarihinde Osmanlı Devleti'nin Kıbrıs Seferi sırasında şehir kendi rızasıyla teslim oldu.^[8]

Şehrin belediye sınırları içerisindeki bölgesinin 1946 yılındaki nüfusu 2922, 1960 yılındaki nüfusu ise 3498 idi.^[9] 1960 Kıbrıs nüfus sayımına göre bu nüfusun 2802'si Rum, 696'sı Türk idi.^[10] Türkiye Başbakanı Bülent Ecevit’in emriyle Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından 1974 yılında gerçekleşen Kıbrıs Harekâtı'nda bölge Türk kontrolüne girdi. Şehrin Rum nüfusunun büyük bölümü harekât sırasında kaçtı, kaçmayanlar 1975 yılının ekim ayına kadar Dome Hotel'de tutulduktan sonra şehirden çıkarıldı. Toplamda 2.650 Girneli Rum göçmen oldu. 1975'te Limasol'dan ve güneydeki bir takım köylerden göçmen olan Kıbrıslı Türkler şehre yerleştirildi.^[11]

Tarihî yer ve eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

Girne şehrindeki başlıca tarihî mekanlar, antik liman ve limana hakim konumdaki Girne Kalesi'dir. Aslen 7. yüzyılda, Bizans döneminde yapılan kale, Lüzinyan ve Venedik döneminde yapısal değişikliklere uğradı, yeni kısımlar inşa edildi. Günümüzde kale Bizans döneminden kalma kilisesi, kulesi, Lüzinyan döneminden kalma bekçi odası, zindanları ve Venedik döneminden kalma kuleleri, sarnıcı, cephaneliğinin de dahil olduğu elementler ile üç dönemin de izini yansıtır. Müze olarak düzenlenen kalenin içindeki Batık Gemi Müzesi'nde, MÖ 300 yıllarında, yani Helenistik dönemde batmış bir gemi, gemideki buluntularla beraber sergilenir.^[12]

1860 yılında inşa edilen Archangelos Michael Kilisesi, 1885 yılında yapılmış ve Girne'nin her yerinden görülebilen bir çan kulesine sahiptir. Günümüzde ikon müzesi olarak kullanılır.^[12] Şehir merkezindeki Ağa Cafer Paşa Camii ise 1589-90 yıllarında inşa edilmiş bir Osmanlı yapısıdır.^[13] Bunun yanı sıra şehirde 19. yüzyılda yapılmış dört çeşme,^[14] Osmanlı döneminden kalma, kaledeki askerlerin ve salgınlardan ölenlerin gömüldüğünün düşünüldüğü bir mezarlık bulunur.^[15]

Girne çevresinde Beylerbeyi ve bu köydeki Bellapais Manastırı, St. Hilarion Kalesi, Hazreti Ömer Türbesi, Bufavento Kalesi, çeşitli kilise ve manastırlar bulunur.^[12]

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Kentin güneyinde Beşparmak Dağları, kuzeyinde ise Akdeniz vardır. Girne'ye bağlı diğer bölgeler Bellapais, Karaoğlanoğlu, Çatalköy, Alsancak, Lapta, Karşıyaka, Çamlıbel,Sadrazamköy ve Kayalar'dır.

Politika[değiştir | kaynağı değiştir]

1974'ten günümüze Girne Belediye Başkanlığı görevini üstlenen belediye başkanları:^[16]

1974 - 1976 Sabri Tahir,
1976 - 1985 Ziya Rızkı,
1985 - 1986 İzzet Kaysu,
1986 - 1989 Erdinç Gürçağ,
1989 - 1990 Hasan Behçet,
1990 - 1994 Mehmet Ayder,
1994 - 1998 Sümer Aygın,
1998 - 2002 Erdinç Gürçağ,
2002 - 2006 Sümer Aygın,
2006 - 2010 Sümer Aygın,
2010 - 2014 Sümer Aygın,
2014 - 2018 Nidai Güngördü
2018 - 2022 Nidai Güngördü
2022 Murat Şenkul

Ekonomi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kuzey Kıbrıs'ın turizm başkenti olan^[17]^[18] Girne, Kıbrıs adasının da turizm açısından en önemli şehirlerindendir.^[5] Şehir çok sayıda yeme içme ve alışveriş mekanına, barındırdığı eğlence mekanları sayesinde gece hayatına ev sahipliği yapar.^[19]^[20] Özellikle Girne antik limanında turistler ve yerli halkın rağbet ettiği restoranlar, barlar, kafeteryalar bulunur.^[5] 2009 yılında şehirde dokuzu beş yıldızlı olmak üzere 93 otel bulunmaktaydı.^[21]

2000'li yılların başlarından itibaren, Annan Planı'nın yarattığı olumlu hava sonucunda Girne ve çevresinde inşaat patlaması yaşandı. 2001-2003 yılları arasında şehirde yapılan inşaat sayısı her yıl üçe katlandı, yabancılara yapılan satışlarda büyük artış görüldü. İnşaat patlaması sonucu çok sayıda site ve apartman yapıldı.^[22]

Eğitim[değiştir | kaynağı değiştir]

Girne, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'ndeki sınavla girilen 8 orta eğitim kurumundan biri olan 19 Mayıs Türk Maarif Koleji Girne'de bulunur. Girne'de 5 üniversite bulunur. Bunlar: Arkın Yaratıcı Sanatlar ve Tasarım Üniversitesi, Girne Amerikan Üniversitesi, Girne Üniversitesi, Kıbrıs İlim Üniversitesi, Uluslararası Final Üniversitesi'dir.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Girne'de her yaz haziran ayından eylül ayına dek Girne Kültür ve Sanat Günleri gerçekleşir. Bu etkinlik, geçmişte haziran ayı boyunca Girne Kültür ve Sanat Festivali adı altında yapılmaktaydı. Etkinlikler kapsamında amfitiyatroda, Ramadan Cemil Meydanı'nda ve antik limanda çeşitli tarzlarda konserler, tiyatro oyunları, oratoryolar düzenlenir. Bunun yanı sıra sokaklarda heykeller sergilenir.^[23]^[24]

Girne şehrindeki futbol kulüpleri: Türk Ocağı Limasol (TOL), Doğan Türk Birliği (DTB), Girne Halk Evi (GHE).

Kardeş Şehirler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ KKTC 2011 Nüfus ve Konut Sayımı [TRNC 2011 Population and Housing Census] (PDF), TRNC State Planning Organization, 6 Ağustos 2013, s. 20, 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi
^ Arnavut, Aslı (2010). "DEĞİŞİM'E UĞRAMIŞ KENT GİRNE: CEPHELERİN TASARIM PRENSİPLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ" (PDF). İstanbul Ticaret Üniversitesi. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.
^ Düzgün, Öntaç (31 Temmuz 2017). "Girne'de turizm ve eğitim sektörlerinde teşvike son verilmeli". Havadis Poli. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.
^ "KKTC Nüfus Sayımı, 2011" (PDF). KKTC Devlet Planlama Örgütü. 18 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.
^ ^a ^b ^c Brebbia, C.A.; Clark, C., (Ed.) (2014). Defence Sites II: Heritage and Future. WIT Press. s. 130. ISBN 1845648331. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.
^ "Üniversitelerimiz". Yükseköğretim Planlama, Denetleme, Akreditasyon ve Koordinasyon Kurulu. 21 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2018.
^ Strabo, Geography, 14.6 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., on Perseus
^ Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Girne". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. I. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. ss. s. 136-137.
^ ΚΥΠΡΟΣ - CYPRUS (612 villages, 9251,47 Km²) 11 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(agrino.org) ()
^ "THE POPULATION OF THE MIXED VILLAGES OF CYPRUS BASED ON THE 1960 CENSUS". 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2022.
^ "Kyrenia". PRIO Cyprus Displacement Centre. 19 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.
^ ^a ^b ^c "Girne" (PDF). KKTC Turizm ve Tanıtma Dairesi. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.
^ Bağışkan, Tuncer (2005). Kıbrıs'ta Osmanlı Türk Eserleri. Kıbrıs Türk Müze Dostları Derneği. ss. 136-8.
^ Bağışkan, a.g.e., ss. 413–4
^ Bağışkan, a.g.e., s. 313
^ "Arşivlenmiş kopya". 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2016.
^ Şahin, Sanem (2011). "Open borders, closed minds: The discursive construction of national identity in North Cyprus" (PDF). Media, Culture & Society. 33 (4). ss. 583-597. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2016.
^ Fındık, Ünal (1998). "Örnek olaylarla belediyecilik: II. Girne Kent Kurultayı" (PDF). Çağdaş Yerel Yönetimler. 7 (1). ss. 116-122. 27 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017. Girne, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin turizm başkenti olarak anılmaktadır.
^ "Şehirler ve Görülecek Yerler". Near East University. 4 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2015.
^ "Girne'de hijyen denetimleri akşamları da devam ediyor". Kıbrıs Postası. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2015.
^ Turizm İstatistikleri Yıllığı 2009. KKTC Turizm ve Planlama Dairesi. s. 17.
^ "Çözüm süreci adada ekonomiyi canlandırdı". Hürriyet. 18 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2015.
^ "7'inci Girne Kültür Sanat Günleri 6 Haziran 2017 Salı akşamı Sıla konseriyle başlıyor". Kıbrıs Postası. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.
^ "Girne Kültür Sanat günleri başlıyor". Havadis. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.

[1] KKTC 2011 Nüfus ve Konut Sayımı [TRNC 2011 Population and Housing Census] (PDF), TRNC State Planning Organization, 6 Ağustos 2013, s. 20, 6 Kasım 2013 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi

[Arnavut-2] Arnavut, Aslı (2010). "DEĞİŞİM'E UĞRAMIŞ KENT GİRNE: CEPHELERİN TASARIM PRENSİPLERİ ÇERÇEVESİNDE DEĞERLENDİRİLMESİ" (PDF). İstanbul Ticaret Üniversitesi. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.

[duzgun-3] Düzgün, Öntaç (31 Temmuz 2017). "Girne'de turizm ve eğitim sektörlerinde teşvike son verilmeli". Havadis Poli. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.

[dpo-4] "KKTC Nüfus Sayımı, 2011" (PDF). KKTC Devlet Planlama Örgütü. 18 Haziran 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.

[wit-5] Brebbia, C.A.; Clark, C., (Ed.) (2014). Defence Sites II: Heritage and Future. WIT Press. s. 130. ISBN 1845648331. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.

[yodak-6] "Üniversitelerimiz". Yükseköğretim Planlama, Denetleme, Akreditasyon ve Koordinasyon Kurulu. 21 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 21 Temmuz 2018.

[7] Strabo, Geography, 14.6 29 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., on Perseus

[8] Hakeri, Bener Hakkı (1992). "Girne". Kıbrıs Türk Ansiklopedisi. I. Kıbrıs Gazetesi Yayınları. ss. s. 136-137.

[9] ΚΥΠΡΟΣ - CYPRUS (612 villages, 9251,47 Km²) 11 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.(agrino.org) ()

[10] "THE POPULATION OF THE MIXED VILLAGES OF CYPRUS BASED ON THE 1960 CENSUS". 4 Haziran 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Mart 2022.

[prio-11] "Kyrenia". PRIO Cyprus Displacement Centre. 19 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.

[turizmtanitma-12] "Girne" (PDF). KKTC Turizm ve Tanıtma Dairesi. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.

[13] Bağışkan, Tuncer (2005). Kıbrıs'ta Osmanlı Türk Eserleri. Kıbrıs Türk Müze Dostları Derneği. ss. 136-8.

[14] Bağışkan, a.g.e., ss. 413–4

[15] Bağışkan, a.g.e., s. 313

[16] "Arşivlenmiş kopya". 13 Eylül 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 1 Ekim 2016.

[17] Şahin, Sanem (2011). "Open borders, closed minds: The discursive construction of national identity in North Cyprus" (PDF). Media, Culture & Society. 33 (4). ss. 583-597. 6 Ağustos 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Temmuz 2016.

[18] Fındık, Ünal (1998). "Örnek olaylarla belediyecilik: II. Girne Kent Kurultayı" (PDF). Çağdaş Yerel Yönetimler. 7 (1). ss. 116-122. 27 Ocak 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017. Girne, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin turizm başkenti olarak anılmaktadır.

[neu-19] "Şehirler ve Görülecek Yerler". Near East University. 4 Nisan 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2015.

[20] "Girne'de hijyen denetimleri akşamları da devam ediyor". Kıbrıs Postası. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2015.

[21] Turizm İstatistikleri Yıllığı 2009. KKTC Turizm ve Planlama Dairesi. s. 17.

[22] "Çözüm süreci adada ekonomiyi canlandırdı". Hürriyet. 18 Nisan 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Ocak 2015.

[23] "7'inci Girne Kültür Sanat Günleri 6 Haziran 2017 Salı akşamı Sıla konseriyle başlıyor". Kıbrıs Postası. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.

[24] "Girne Kültür Sanat günleri başlıyor". Havadis. 16 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ağustos 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

g t d Girne'nin mahalle ve köyleri
Mahalleler	Aşağı Girne Karaoğlanoğlu Yukarı Girne
Köyler	Beylerbeyi Doğanköy Edremit Karakum Karaman Ozanköy Zeytinlik

g t d Girne kazası
Yerleşim birimleri	Akdeniz · Ağırdağ · Akçiçek · Alemdağ · Alsancak · Arapköy · Aşağı Taşkent · Bahçeli · Özhan · Beşparmak · Beylerbeyi · Çamlıbel · Çatalköy · Dağyolu · Dikmen · Doğanköy · Edremit · Esentepe · Girne · Göçeri · Güngör · Hisarköy · Ilgaz · İncesu · Karaağaç · Karaman · Karaoğlanoğlu · Karpaşa · Karşıyaka · Kayalar · Kılıçaslan · Koruçam · Kozan · Kömürcü · Lapta · Malatya · Ozanköy · Pınarbaşı · Sadrazamköy · Şirinevler · Tepebaşı · Yeşiltepe · Yukarı Taşkent · Zeytinlik
Ayrıca bakınız: Kıbrıs Cumhuriyeti'nin kazaları

g t d Kıbrıs Cumhuriyeti'nin belediyeleri
Lefkoşa kazası	Aydemet Çeri Dali Değirmenlik Eylence Geri Güzelyurt İncirli Laçça Lakadamya Lefkoşa Strovolos
Limasol kazası	Aşağı Binatlı Aya Tanaş İpsona Limasol Mesavitonya Yermasoya
Larnaka kazası	Aradip Kiracıköy Mormenekşe-Menevi Larnaka Lefkara Livadiya
Mağusa kazası	Akdoğan Aya Napa Derinya Mağusa Geçitkale Paralimni Sotira Tatlısu
Baf kazası	Baf Peya Poli Yeroşibu
Girne kazası	Alsancak Girne Lapta
Ayrıca bakınız: Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti'nin şehirleri

Girne nedir?, Girne anlamı nedir?, Girne ne demektir?