Gürcistan mimarisi, Gürcistan'da bulunan mimari tarzları ifade eder. Ülke mimari anıtlar açısından son derece zengindir. Gürcü mimarisinin karakteristik özellikleri, anıtsallık, net kompozisyon, katı orantılar, makul derecede dekorasyon kullanımı ve hepsinden önemlisi doğa ile uyumlu etkileşimdir.

Gürcü mimarisi, her biri kaleler, kuleler, surlar, saraylar ve kiliseler için birkaç tane dahil olmak üzere bir dizi mimari stilden etkilenir. Yukarı Svaneti surları ve Hevsureti'deki Şatili kale kasabası, Orta Çağ Gürcü kalelerinin en güzel örnekleri arasındadır.

Gürcü Orta Çağ kiliseleri, tipik olarak dikdörtgen veya haç şekilli bir alt yapı üzerinde bir tambur üzerinde yükselen konik bir kubbeyi birleştiren Ermeni ve Bizans mimarisiyle ilişkili olsa da belirgin bir karaktere sahiptir. Genellikle "Gürcü çapraz kubbe tarzı" olarak bilinen bu mimari tarzı, 9. yüzyılda Gürcistan'da geliştirildi. Bundan önce, çoğu Gürcü kilisesi bazilika idi. Gürcü dini mimarisinin ayırt edici bir özelliği, Gürcü kültüründe bireyciliğe yapılan yüksek vurguya kadar geri götürülebilecek bir özelliği, kiliselerin içindeki alan tahsisinde yansıtılmaktadır. Gürcü kilise mimarisinin diğer örnekleri denizaşırı ülkelerde, Bulgaristan'da (1083 yılında Gürcü askeri komutanı Grigorii Bakuriani tarafından inşa edilmiş Baçkovo Manastırı), Yunanistan'da (10. yüzyılda Gürcüler tarafından inşa edilen İviron Manastırı) ve Kudüs'te (9. yüzyılda Gürcüler tarafından yapılan Kutsal Haç Manastırı) sayılabilir.

Gürcistan'daki diğer mimari stiller, Tiflis'teki Hausman tarzı Rustaveli Bulvarı ve şehrin Eski Tiflis Bölgesi'ni içerir.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Gürcistan'daki mimari tarihi, Paleolitik'ten Geç Ortaçağ zamanlarına kadar MÖ 5.-4. binyıllarına uzanmaktadır. En eski yapılar taş ve ahşaptan, daha sonra tuğladan yapılmıştır.

7. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu, kilisenin iç mekanının önemli ölçüde yeniden düşünüldüğü dönemdi. Duvarları deneme imkanı veren ve iç mekanın estetik algısını iyileştiren kasnağı tutan sütunların tanıtılmasıyla güçlendi. Apsis kenarlarındaki geleneksel üçgen nişler de bu yüzyılda karşımıza çıkar. Aslında yeni gelenekleri başlatan bu tür ilk örnek Tsromi Kilisesi idi.

10. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Ortaya çıkan 11-13. yüzyıl mimarisinin ilk ipuçları bu dönemde Kumurdo Katedrali'nde görülüyor.

11. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Yüzyılın başından itibaren Gürcü mimarisi son derece sanatsal ve dekoratif hale geldi. Cepheler zengin kabartma süslemeler ve kemerler kazanır. Baskın süs motifleri doğadan - çiçekler, kuşlar, vahşi ve evcil memeliler ve insanlardan esinlenilmiştir. Doğu cephesinin karakteristik özelliği olan, pencereli ve üzeri haçlı iki sütunlu mimari ilk olarak Samtavisi'de ortaya çıkmış, daha sonra 13. yüzyıla kadar kullanılmıştır. Svetitshoveli ve Manglisi katedralleri gibi daha önce inşa edilmiş birçok kilise, 11. yüzyılda büyük ölçüde yeniden inşa edildi ve dekore edildi.

Genel tasarımdaki en önemli adım, kare-içi planın tanıtılmasıydı.

Bu dönemin örnekleri: Samtavisi Katedrali, Samtavro Manastırı.

12. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

11. yüzyılda kurulan geleneklerin ardından, freskleri daha iyi gözlemlemek için iç mekanların artan aydınlatmasına vurgu yapıldı. Bu, kubbe ve yan duvarlarda daha fazla pencere oluşturulmasına yansıdı.

Örnekler: İkorta Kilisesi.

13. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Yüzyılın ortalarından itibaren kiliselerin yanında çan kuleleri inşa edilmeye başlanır.

Harezmşahlar ve Moğolların istilası ve 1283'teki güçlü deprem önemli yıkımları beraberinde getirdi. Bu arada, 13. yüzyılın sonu, özellikle Samtshe gibi istilalardan daha az etkilenen bölgelerde büyük ölçekli manastır inşaatları için dikkate değerdir. Cakeli ailesinin yöneticileri, o dönemin en iyilerinden birini inşa etmeyi başardı ve Sapara Manastırı'nın bir parçası olan Aziz Saba Kilisesi hala büyük ölçüde korundu. Genel olarak Altın Çağ geleneklerini takip eden dönemin kiliseleri, daha sade ve daha az etkileyici süslemelerle karakterize edilir. Cephe mimarisi ortadan kalkmakta, düz yüzeylerde süslemeler yapılmaktadır. Daha önce dışbükey pencere süslemeleri duvara katılır. Kaplama karakteristik olarak çok renklidir. Kubbe önceki yüzyıllara göre daha ağır görünüyor ve kasnak tipik olarak on iki pencereye sahip, ancak Aziz Saba Kilisesi'nden başlayarak sayı on altıya çıkıyor - sekiz gerçek ve sekiz sahte pencere.

14. yüzyıl[değiştir | kaynağı değiştir]

Moğol hakimiyeti nedeniyle önceki yüzyılda başlayan gerileme, 14. yüzyıl mimarisine yansımaya devam etti. Kilise kubbesi kasnağı daha bodur hale gelir. Sadece kapı ve pencerelerin çevresinde kalan cephe süslemeleri görülür. Örnekler arasında Gergeti Teslis Kilisesi, Zarzma Manastırı ve Çulevi Manastırı sayılabilir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Darbazi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]