Eliza Poe

Eliza Poe
Eliza Poe
	Eliza Poe'nun bilinen tek resmi
Doğum	1787; Londra, İngiltere
Ölüm	8 Aralık 1811; Richmond, Virginia
Meslek	Oyuncu
Tanınma nedeni	Edgar Allan Poe'nun annesi

Elizabeth Arnold Hopkins Poe (d. 1787 – ö. 8 Aralık 1811), oyuncu ve Edgar Allan Poe'nun annesi.

Yaşamı ve kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Eliza Arnold, 1787'nin ilkbaharında, Henry ve Elizabeth Arnold çiftinin çocuğu olarak Londra'da doğdu.^[1] Annesi Londra'da 1791-1795 yılları arasında tiyatro oyuncusu olarak çalıştı. Henry 1789'da öldü. Anneyle kızı Kasım 1795'te İngiltere'de ABD'ye doğru gemiyle yola çıktı ve 3 Ocak 1796'da Boston, Massachusetts'e vardı.^[1]

Eliza Boston'da sahneye ilk defa dokuz yaşında, ABD'ye gelişinden yalnızca üç ay sonra çıktı.^[2] David Garrick tarafından yazılmış Miss in Her Teens adlı bir farsta Biddy Blair adında bir karakteri oynadı ve Portland Herald'da şu sözlerle övüldü:^[1] "Miss Biddy'de Bayan Arnold, tüm övgülerin üzerinde... Yalnızca dokuz yaşında bir bayan olmasına karşın bir aktris olarak gücü, kendisine daha olgun yaşlarda da saygınlık kazandıracaktır."^[2] Aynı yıl Elizabeth, Arnoldlarla İngiltere'den gemiyle yolculuk etmiş Charles Tubbs adında bir müzisyenle evlendi. Bu küçük aile, Charleston Comedians adında bir tiyatro grubu kurmak için Bay Edgar adlı bir müdüre katıldı. Eliza'nın annesi Elizabeth, topluluk Kuzey Karolina'da turnedeyken öldü.^[3] Ölümüyle ilgili fazla bilgi yoktur. Ancak 1789'dan sonra tiyatro kayıtlarında yer almadığından, bu tarihten kısa bir süre sonra öldüğü tahmin edilir.^[2]

Annesinin ölümünden sonra Eliza, tiyatro topluluğuyla birlikte kaldı. O dönemin aktörleri için geçerli olan geleneği izleyerek, şehirden şehre, her bir şehirde aylarca kalarak oyunlar sergiledi. Aktörler, tiyatrolar ve seyirciler, geniş yelpazeli ince bir zevke sahipti. Eliza'nın oynadığı en etkileyici sahnelerden biri Philadelphia, Pensilvanya'daki Independence Hall'un yakınlarında bulunan, iki bin koltuk kapasiteli Chestnut Street Theater'dı.^[3] Kariyeri boyunca Eliza, koroda şarkı söylediği ve dans ettiği roller ile William Shakespeare karakterleri Juliet Capulet ve Ophelia da dahil olmak üzere, 300 civarında rolde oynadı.^[2]

1802 yazında, on beş yaşındayken Eliza, Charles Hopkins'le evlendi.^[2] Hopkins üç yıl sonra, Ekim 1805'te, muhtemelen sarıhumma nedeniyle öldü ve Eliza on sekiz yaşında dul kalmış oldu.^[4] Baltimore doğumlu David Poe Jr. Eliza'yı Norfolk, Virginia'da sahnede gördü ve ailesinin hukuk okuması yönündeki planlarını terk ederek, tiyatro topluluğuna katıldı.^[5] Poe, Eliza ile 1806'da, Hopkins'in ölümünden altı ay sonra evlendi.^[6]

Çift Boston'a yerleşmeden önce New England'ı ve kuzeydoğunun geri kalanını dolaştı ve Richmond, Philadelphia gibi şehirler ile New York'ta bir açıkhava tiyatrosu gibi birçok yerde sahne aldı. Her hafta yaklaşık bin seyirci kapasiteli tiyatrolarda sahne alarak, otuzar haftalık arka arkaya üç sezon boyunca Boston'da kaldılar.^[4] O dönemki eleştirilerde daha çok Eliza'nın "ilginç vücut yapısı" ile "tatlı melodik sesi"ne dikkat çekiliyordu.^[5] Zor zamanlar olmasına karşın, çiftin iki oğlu oldu: William Henry Leonard Ocak 1807'de (nikâhlarından dokuz ay sonra),^[6] Edgar ise, 19 Ocak 1809'da, topluluğun sahneye çıktığı Boston Common yakınlarındaki bir pansiyonda doğdu.^[7] Eliza, Edgar'ın doğumuna 10 gün kalana dek sahneye çıkmaya devam etti ve yüksek olasılıkla oğluna Charleston Comedians'ın kurucusu Mr. Edgar'dan esinlenerek bu adı verdi.^[8]

Aile 1809 yazında New York'a taşındı. Eliza genellikle oyunculuk yeteneğinden dolayı övülürken, David'in performansları muhtemelen sahne korkusu nedeniyle, rutin olarak şiddetle eleştiriliyordu.^[4] Sinirli ve alkolik biri olan David,^[6] sahneyi ve ailesini, New York'a taşındıktan yaklaşık altı hafta sonra terk etti.^[9] David'in akıbeti bilinmemekle birlikte, 11 Aralık 1811'de Norfolk'da öldüğünü gösteren bazı deliller vardır.^[10] Onun yokluğunda Aralık 1810'da Eliza, Rosalie adında bir çocuk daha doğurdu. Rosalie sonraları, "geç kavrayan" biri olarak tarif edildi ve büyük olasılıkla kendisinde zekâ geriliği vardı. Eliza çeşitli yerleri dolaşarak sahneye çıkmayı sürdürdü.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Eliza Arnold Poe anısına yapılmış bir abide, Richmond, Virjinya.

1811'de, bir oyun için Richmond, Virjinya'da bir pansiyonda kaldığı sırada Eliza, kan tükürmeye başladı.^[11] Sahneye çıkma sıklığı azaldı ve Ekim 1811'de sahneyi tamamen bıraktı.^[12] Son performansı 11 Ekim 1811'de The Stranger adlı oyunda sergilediği Kontes Wintersen rolüyle oldu.^[13]

Eliza'nın hastalığı sırasında oyuncu arkadaşları Bay ve Bayan Luke Usher (ki adları Poe'nun "The Fall of the House of Usher" öyküsüne ilham vermiş olabilir^[14]) çocukların bakımını üstlendi ve Richmond bölgesindeki birçok kişi Eliza'nın sağlığıyla ilgilendi. O yıl 29 Kasım'da Richmond Theater, Eliza yararına bir performans sergiledi. Yerel bir yayın olan Enquirer, Eliza'nın yardıma ihtiyacı olduğunu şöyle duyurdu: "Bu gece, Bayan Poe, hastalığın yatağına mahkûm ve çevresi çocuklarıyla sarılı halde yardımınızı istiyor ve bunu belki de son kez istiyor."^[10]

Eliza sonunda 8 Aralık 1811 Pazar sabahı, yirmi dört yaşında,^[12] ertafı çocuklarıyla sarılı halde öldü.^[7] Genellikle, Eliza Poe'nun veremden öldüğü kabul edilir.^[1]^[15] Richmond'daki St. John's Episcopal Church'te gömülüdür. Tam olarak nereye gömüldüğü bilinmemektedir, anısına yapılmış abide tüm genel alanı temsil etmektedir.

Ölümünden sonra üç çocuğu birbirinden ayrıldı. William Henry Leonard Poe babasının anne ve babasıyla Baltimore'da yaşamaya başladı, Edgar Poe Richmond'da yaşayan John ve Frances Allan tarafından alındı ve Rosalie Poe, Richmond'dan William ve Jane Scott Mackenzie tarafından evlat edinildi.

Etkileri[değiştir | kaynağı değiştir]

O öldüğünde çok küçük olmasına karşın Edgar Poe, Eliza Poe'nun ölümünden ağır şekilde etkilendi. Çoğu eseri bu etkiyi yansıtır. Basılmış ilk eseri "Metzengerstein"de büyük bir evi etkisi altına alan bir yangından söz edilir ki, bu muhtemelen, Eliza'nın sahne aldığı Richmond Theatre'ı tahrip eden yangındır. Yangın Aralık 1811'de, Eliza'nın ölümünden yalnızca üç hafta sonra gerçekleşti.^[16] Annesinin ve eşi Virginia gibi hayatındaki bazı kadınların erken yaşta kaybı ayrıca, Edgar Poe'nun edebi eserlerinde sıklıkla görülen genç kadınların ölümü temasına ilham vermiş olabilir.^[17] Bu tema "Kuzgun" gibi eserlerinde de mevcuttur.^[18]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e Sova, 192
^ ^a ^b ^c ^d ^e Meyers, 2
^ ^a ^b Silverman, 2
^ ^a ^b ^c Silverman, 3
^ ^a ^b Stashower, 34
^ ^a ^b ^c Meyers, 3
^ ^a ^b Stashower, 35
^ Silverman, 5–6
^ Silverman, 7
^ ^a ^b Meyers, 6
^ Hoffman, Daniel. Poe Poe Poe Poe Poe Poe Poe. Baton Rouge: Louisiana State University Press, 1972: 25. ISBN 0-8071-2321-8
^ ^a ^b Silverman, 8
^ Thomas, Dwight and David K. Jackson. The Poe Log: A Documentary Life of Edgar Allan Poe 1809-1849. New York: G. K. Hall & Co., 1987: 12. ISBN 0-7838-1401-1
^ Allen, Hervey. Israfel: The Life and Times of Edgar Allan Poe. New York: Farrar & Rinehart, Inc., 1934: 683.
^ Stashower, 7
^ Hutchisson, James M. Poe. Jackson: University Press of Mississippi, 2005: 38. ISBN 1-57806-721-9
^ Weekes, Karen. "Poe's feminine ideal", collected in The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe, edited by Kevin J. Hayes. Cambridge University Press, 2002: 149. ISBN 0-521-79727-6
^ Kopley, Richard and Kevin J. Hayes. "Two verse masterworks: 'The Raven' and 'Ulalume'", collected in The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe, edited by Kevin J. Hayes. New York: Cambridge University Press, 2002: 194. ISBN 0-521-79727-6

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Meyers, Jeffrey. Edgar Allan Poe: His Life and Legacy. New York City: Cooper Square Press, 1992. ISBN 0-8154-1038-7.
Silverman, Kenneth. Edgar A. Poe: Mournful and Never-ending Remembrance. New York City: Harper Perennial, 1991. ISBN 0-06-092331-8.
Sova, Dawn B. Edgar Allan Poe: A to Z. New York: Checkmark Books, 2001. ISBN 0-8160-4161-X.
Stashower, Daniel. The Beautiful Cigar Girl: Mary Rogers, Edgar Allan Poe, and the Invention of Murder. New York: Dutton, 2006. ISBN 0-525-94981-X.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Smith, Geddeth. The Brief Career of Eliza Poe. Fairleigh Dickinson University Press: April 1988.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

"Market Lass: The Myriad Roles of Elizabeth Poe 16 Ocak 2009 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." by Maggi Smith-Dalton at Boston Singers Resource
Eliza Poe at Poedecoder.com 30 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Find a Grave'de Eliza Poe

[Sova192-1] Sova, 192

[Meyers2-2] Meyers, 2

[Silverman2-3] Silverman, 2

[Silverman3-4] Silverman, 3

[Stashower34-5] Stashower, 34

[Meyers3-6] Meyers, 3

[Stashower35-7] Stashower, 35

[8] Silverman, 5–6

[9] Silverman, 7

[Meyers6-10] Meyers, 6

[11] Hoffman, Daniel. Poe Poe Poe Poe Poe Poe Poe. Baton Rouge: Louisiana State University Press, 1972: 25. ISBN 0-8071-2321-8

[Silverman8-12] Silverman, 8

[13] Thomas, Dwight and David K. Jackson. The Poe Log: A Documentary Life of Edgar Allan Poe 1809-1849. New York: G. K. Hall & Co., 1987: 12. ISBN 0-7838-1401-1

[14] Allen, Hervey. Israfel: The Life and Times of Edgar Allan Poe. New York: Farrar & Rinehart, Inc., 1934: 683.

[15] Stashower, 7

[16] Hutchisson, James M. Poe. Jackson: University Press of Mississippi, 2005: 38. ISBN 1-57806-721-9

[17] Weekes, Karen. "Poe's feminine ideal", collected in The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe, edited by Kevin J. Hayes. Cambridge University Press, 2002: 149. ISBN 0-521-79727-6

[18] Kopley, Richard and Kevin J. Hayes. "Two verse masterworks: 'The Raven' and 'Ulalume'", collected in The Cambridge Companion to Edgar Allan Poe, edited by Kevin J. Hayes. New York: Cambridge University Press, 2002: 194. ISBN 0-521-79727-6

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

Eliza Poe nedir