Ebu Hasan Behmenyar

Ebu'l-Hasan Behmenyar
Ebu'l-Hasan Behmenyar
	Bahmanyar'ın İsmailiye Sarayı'ndaki büstü, Bakü, Azerbaycan.
Ölüm	1066
Meslek	Yazar, matematikçi, filozof, astronom
Dönem	11. yüzyıl ; İslam'ın Altın Çağı
	Etkilendikleri İbn-i Sina;

Ebu'l-Hasan Behmenyar ibn al-Marzuban, daha çok Behmenyar olarak bilinir (Farsça: بهمنیار; ö. 1066), esasen İbn-i Sina'nın (ö. 1037) en önde gelen öğrencilerinden biri olarak bilinen İranlı^[1]^[2] bir bilim adamıdır.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Bahmanyar, bildirildiğine göre İran'ın kuzeyindeki Azerbaycanlı bir Zerdüşt aileden geliyordu.^[3]^[1] Babası, 10. yüzyılın sonlarında Mâzenderan'da hüküm süren ve Marzban-nama'nın yazarı olan Bâvendîler prensi el-Marzuban olabilir.^[3]^[1] Bahmanyar'ın Arapça bilgisi mükemmel değildi.^[4]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bahmanyar'ın hayatı hakkında çok az şey biliniyor. Büyük olasılıkla felsefe çalışmalarına kuzey İran'daki Büveyhî şehri Rey'de Ebu el-Kasım el-Kirmani ile birlikte başladı. Orada İbn-i Sina eserlerini okurken ikisi de idareye müdahil oldular.^[1] Bahmanyar, muhtemelen Bâvendî prensesi Seyyide Şirin ile olan akraba bağları sayesinde, Büveyhî sarayının parçası oldu. Şirin'in kocası Fahrüddevle (h. 984-997) ve oğlu Mecdüddevle'nin (h. 997-1029) her ikisi de Rey'in Büveyhî hükümdarlarıydı.^[1]

Bahmanyar sonunda İbn-i Sina ile etkileşime girmeye başladı ve bu, daha sonra, esas olarak Bahmanyar tarafından sorulan soruların cevapları olan al-Mubāḥathāt'ı ("Tartışmalar") yaratmasıyla sonuçlanacaktı. ^[1] Eser, 1024-1037 yılları arasında, İbn Sina'nın Kâkûyîler hükümdarı Muhammed ibn Rüstem Dushmanziyar'ın (h. 1008-1041) başkenti İsfahan'da kaldığı süre boyunca derlendi.^[1]^[5] Eserde Bahmanyar, al-Shaykh al-fāḍil ("aristokrat beyefendi") olarak anılır.^[1]^[3] Bahmanyar, İbn-i Sina ile muhtemelen 1014/5'te Rey'de Seyyide Şirin ve Mecdüddevle için çalışırken karşılaştı.^[1]

Bahmanyar'ın İbn Sina'nın mantığını, fiziğini ve metafiziğini özetleyen ana eseri Kitāb al-taḥṣīl ("Toplam"), 1024 ile 1037 yılları arasında yazılmış ve muhtemelen Büveyhî imparatoru Adudüddevle'nin (h. 949-983) haznedarının oğlu olan Zerdüşt amcası Abu Mansur Bahram ibn Hurshid ibn Yazdyar'a ithaf edilmiştir.^[1]^[4] Ebu'l-Hasan Bayhaqi (ö. 1169), Bahmanyar'ın da mantık ve müzik üzerine bir kitap yazdığını ve diğer eserlerin kendisine atfedildiğini yazar.^[4]

İnançları[değiştir | kaynağı değiştir]

Bazı kaynaklar onun daha sonraki yaşamında Müslüman olduğunu iddia etse de, onun hakkında en eski kaynaklar bu konuda yorum yapmamaktadır. Ana eseri Kitāb al-taḥṣīl, inançları konusunda belirsizdir.^[1] Kitabın giriş ve sonuç bölümleri Müslüman bir üslup ve mahiyette yapılırken, bunların kitabın orijinal halinin bir parçası mı yoksa katipler tarafından sonradan mı eklendiği bilinmemektedir.^[1] Bununla birlikte, onu ilahi öz ile ilişkilendiren Zerdüşt inancının aksine, Bahmanyar'ın yaratılmış düzenin içine yerleştirdiği ilahi birlik ve iyi-kötü mücadelesine ilişkin meselelerdeki düşünce tarzı nedeniyle İslam'a geçmesi hala olasıdır.^[1] Ayrıca, onun künyesi Ebu el-Hüseyin, Şii İslam'a geçişin olası bir işareti olabilir.^[1]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Garakani & Brown 2013.
^ Rescher 1964.
^ ^a ^b ^c Reisman 2009.
^ ^a ^b ^c Daiber 1988.
^ Gutas 1987.

Genel

Daiber, H. (1988). "Bahmanyār, Kīā". Yarshater, Ehsan (Ed.). Encyclopædia Iranica, Volume III/5: Bahai Faith III–Baḵtīārī tribe II (İngilizce). Londra ve New York: Routledge & Kegan Paul. ss. 501–503. ISBN 978-0-71009-117-8.
Garakani, Gharaee; Brown, Keven (2013). "Bahmanyār b. al-Marzubān". Madelung, Wilferd; Daftary, Farhad (Ed.). Encyclopaedia Islamica Online (İngilizce). Brill Online. ISSN 1875-9831. Geçersiz |url-erişimi=subscription (yardım)
Gutas, D. (1987). "Avicenna". Yarshater, Ehsan (Ed.). Encyclopædia Iranica, Volume III/1: Ātaš–Awāʾel al-Maqālāt (İngilizce). Londra ve New York: Routledge & Kegan Paul. ss. 67–70. ISBN 978-0-71009-113-0.
Reisman, David C. (2009). "Bahmanyār b. al-Marzubān". Fleet, Kate; Krämer, Gudrun; Matringe, Denis; Nawas, John; Stewart, Devin J. (Ed.). Encyclopaedia of Islam, THREE (İngilizce). Brill Online. ISSN 1873-9830. Geçersiz |url-erişimi=subscription (yardım)
Rescher, Nicholas (1964). The Development of Arabic Logic (İngilizce). University of Pittsburgh Press. ss. 1-262. ISBN 9780822983873.

[FOOTNOTEGarakaniBrown2013-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ Garakani & Brown 2013.

[FOOTNOTERescher1964-2] Rescher 1964.

[FOOTNOTEReisman2009-3] Reisman 2009.

[FOOTNOTEDaiber1988-4] Daiber 1988.

[FOOTNOTEGutas1987-5] Gutas 1987.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Ebu Hasan Behmenyar nedir?, Ebu Hasan Behmenyar anlamı nedir?, Ebu Hasan Behmenyar ne demektir?