Dünya Bankası
Kuruluş	27 Aralık 1945
Tür	Uluslararası organizasyon
Yasal statü	Antlaşma
Amaç	Ekonomik kalkınma, yoksullukla mücadele
Üyeler	187 ülke
Başkan	David Malpass
Ana organ	Yönetim kurulu[1]
Resmî site	worldbank.org

Dünya Bankası Grubu (İngilizce:World Bank Group (WBG)), 5 uluslararası organizasyon tarafından oluşturulan ve amacı genellikle fakir ülkelere kredi vererek destek olmak olan bir çatı kurumdur.

WBG, Birleşmiş Milletler Para ve Finans Konferansı'nda (01-22 Temmuz 1944) ortaya çıkan anlaşma olan Bretton Woods sistemi Uluslararası Sözleşmesi kabul edildikten sonra 27 Aralık 1945 tarihinde resmi bir varlık haline geldi.

25 Haziran 1946 tarihinde faaliyetlerine başlayan kurum 9 Mayıs 1947 tarihinde ilk krediyi onayladı. Savaş sonrası yeniden yapılanma için Fransa'ya 250 milyon ABD doları verildi. Dünya Bankası Grubu içindeki beş kurum şunlardır:

• Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (International Bank for Reconstruction and Development) (IBRD)
• Uluslararası Kalkınma Birliği (International Development Association) (IDA)
• Uluslararası Finans Kurumu (International Finance Corporation) (IFC)
• Çok Taraflı Yatırım Garantisi Ajansı (Multilateral Investment Guarantee Agency) (MIGA)
• Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi (International Centre for Settlement of Investment Disputes) (ICSID)

"Dünya Bankası" terimi genellikle sadece IBRD ve IDA'yı ifade eder. Dünya Bankası Grubu (WBG) ise buradaki beş kurumun tamamını ifade etmektedir.^[2]

Dünya Bankası (IBRD ve IDA) faaliyetleri özellikle gelişmekte olan ülkelerde, insan gelişimi (örneğin eğitim, sağlık), tarım ve kırsal kalkınma gibi alanlarda (örneğin sulama, köy hizmetleri), çevre koruma alanlarında (örneğin kirlilik azaltma, yönetmelik yapmak ve uygulamak), altyapı (yol, kentsel dönüşüm, elektrik) ve yönetim (örneğin yolsuzlukla mücadele, yasal kurumları geliştirme) gibi alanlarda yoğunlaşmaktadır. IBRD ve IDA üyesi ülkelerin yanı sıra yoksul ülkelere tercihli krediler ve hibeler de verilmektedir. Krediler veya belirli projeler için hibe genellikle sektör veya ekonomide daha geniş politika değişiklikleri ile bağlantılıdır. Örneğin, kıyı çevre yönetimini geliştirmek için verilecek bir kredi ya da hibe ulusal ve yerel düzeylerde kirliliği sınırlamak için yeni düzenlemelerin uygulanmasını ve yeni çevresel kurumların oluşturulmasını şart koşabilir.

IFC ve MIGA sırasıyla özel sektör yatırımları ve sigorta sağlar.

Dünya Bankası, Birleşmiş Milletler Kalkınma Grubu'nun da gözlemcisidir.

Üyelik[değiştir | kaynağı değiştir]

Katıldığı kuruluş sayısına göre WBG üyeleri aşağıdaki gibidir

1. Sadece IBRD: San Marino
2. IBRD ve bir başka kuruluş: Surinam, Tuvalu, Brunei
3. IBRD ve başka iki örgüt: Antigua ve Barbuda, São Tomé ve Príncipe, Namibya, Bhutan, Myanmar, Katar, Marshall Adaları, Kiribati
4. IBRD ve diğer üç kuruluş: Kanada, Meksika, Belize, Jamaika, Dominik Cumhuriyeti, Venezuela, Brezilya, Bolivya, Uruguay, Ekvador, Dominik, Saint Vincent ve Grenadinler, Cape Verde, Gine-Bissau, Nijer, Ekvator Ginesi, Angola, Güney Afrika, Komor Adaları, Seyşeller, Libya, Somali, Etiyopya, Eritre, Cibuti, Bahreyn, İran, Irak, Malta, Karadağ, Bulgaristan, Romanya, Moldova, Polonya, Rusya, Litvanya, Belarus, Kırgızistan, Tacikistan, Türkmenistan, Hindistan, Tayland, Laos, Vietnam, Palau, Vanuatu, Samoa, Maldivler
5. Tüm WBG kuruluşları: Diğer 127 üye ülke

Üye olmayanlar şunlardır

• Bir Pasifik ada ülkesi - Nauru,
• İki komünist devlet - Küba Cumhuriyeti, Kuzey Kore
• İki Yeni Zelanda bağımlılıkları - Cook Adaları, Niue
• Dört Avrupa mikrodevleti- Andorra Prensliği, Monako Prensliği, Liechtenstein Prensliği, Vatikan
• Kısmen tanınan ya da tanınmayan devletler- Abhazya Cumhuriyeti, Güney Osetya, Pridnestrovian Moldova Cumhuriyeti, Somaliland Cumhuriyeti, Filistin, Çin Cumhuriyeti, Sahra Demokratik Arap Cumhuriyeti

Organizasyon yapısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünya Bankası Grubu kuruluşları[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünya Bankası Grubu'nu oluşturan kuruluşlar;

• Uluslararası İmar ve Kalkınma Bankası (IBRD); Devlet garantisi bazında borç finansmanı sağlar, 1945 yılında kurulmuştur.
• Uluslararası Finans Kurumu (IFC); Öncelikle özel sektöre devlet garantisi olmadan çeşitli şekillerde finansman sağlar, 1956 yılında kurumuştur.
• Uluslararası Kalkınma Birliği (IDA); Genellikle devlet garantisi ile ayrıcalıklı finansman (faizsiz kredi veya hibe) sağlar, 1960 yılında kurulmuştur.
• Uluslararası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi (ICSID); Yatırım riskini azaltmak için hükûmetler ile çalışır, 1966 yılında kurulmuştur.
• Çok Taraflı Yatırım Garantisi Ajansı (MIGA); Özellikle özel sektöre, politik risk gibi belirli risklere karşı sigorta sağlar, 1988 yılında kurulmuştur.

Başkanlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Geleneksel olarak Banka Başkanı, her zaman bankanın en büyük hissedarı olan Amerika Birleşik Devletleri başkanı tarafından bir ABD vatandaşı aday gösterilerek seçilir. Aday yönetim Kurulu onayına tabidir. Beş yıllık yenilenebilir bir dönem için hizmet eder.^[2]

Mevcut başkan[değiştir | kaynağı değiştir]

16 Nisan 2012 günü, ABD Başkanı Barack Obama, Jim Yong Kim'in, Dünya Bankası Grubu'nun bir sonraki başkanı olacağını duyurdu. Kim 1 Temmuz 2012 tarihinde görevine başladı.

Jim Yong Kim 9 Nisan 2019'da başkanlık görevini David Malpass'a devretti.^[3]

Yolsuzluk iddiaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Dünya Bankası Başkan Yardımcılığı, şikayet alımı üzerine iç dolandırıcılık ve yolsuzluk iddiasıyla inceleme raporları dahil bir iç soruşturma ve inceleme geçirmiştir.^[4]

Etkisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Başkanlar listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

• Eugene Meyer (Haziran 1946 – Aralık 1946)
• John J. McCloy (Mart 1947 – Haziran 1949)
• Eugene R. Black, Sr. (1949–1963)
• George D. Woods (Ocak 1963 – Mart 1968)
• Robert McNamara (Nisan 1968 – Haziran 1981)
• Alden W. Clausen (Temmuz 1981 – Haziran 1986)
• Barber Conable (Temmuz 1986 – Ağustos 1991)
• Lewis T. Preston (Eylül 1991 – Mayıs 1995)
• James Wolfensohn (Mayıs 1995 – 30 Haziran 2005)
• Paul Wolfowitz (1 Temmuz 2005 – 30 Haziran 2007)
• Robert Zoellick (1 Temmuz 2007 – 30 Haziran 2012)
• Jim Yong Kim (1 Temmuz 2012 - 1 Şubat 2019)
• Kristalina Georgieva (Vekaleten) (1 Şubat 2019 - 4 Nisan 2019)
• David Malpass (5 Nisan 2019 - Günümüz)

Şef ekonomistler listesi[değiştir | kaynağı değiştir]

• Hollis B. Chenery (1972–1982)
• Anne Osborn Krueger (1982–1986)
• Stanley Fischer (1988–1990)
• Lawrence Summers (1991–1993)
• Michael Bruno (1993–1996)
• Joseph E. Stiglitz (1997–2000)
• Nicholas Stern (2000–2003)
• François Bourguignon (2003–2007)
• Justin Yifu Lin (2008–2012)
• Kaushik Basu (2012–2016)
• Paul Romer (2016–2018)
• Shanta Devarajan (Vekaleten) (Ocak 2018 – Kasım 2018)
• Pinelopi Koujianou Goldberg (Kasım 2018 - Günümüz)

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Resmî site11 Ekim 2010 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.