Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti

Дагестанская АССР (Rusça)
Дагъистаналъул АССР (Avarca)
Дагъыстан АССР (Kumukça)
Дагъустандин АССР (Lezgice)
Дагъусттаннал АССР (Lakça)
Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
Дагестанская АССР (Rusça); Дагъистаналъул АССР (Avarca); Дагъыстан АССР (Kumukça); Дагъустандин АССР (Lezgice); Дагъусттаннал АССР (Lakça); Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti
1921-1991
	Dağıstan ÖSSC bayrağı Arma
Başkent	Mahaçkale
Yaygın dil(ler)	Rusça, Avarca, Kumukça, Lezgice, Lakça, Nogayca, Dargince
Hükûmet	Sosyalist devlet
• 1921-28
• 1921-28	Nazmutdin Samurskiy
• 1928-37	Magomed Dalgat
• 1937-50	Adil-Girey Takhtarov
• 1950-52	Abdul-Gamid Batyrmurzayev
Tarihçe
• Kuruluşu
• Kuruluşu	1921
• Dağılışı	1991
Nüfus
• Sayılan	1.802.579
Para birimi	Sovyet rublesi
Öncüller	Ardıllar
	Dağıstan Özerk Oblastı
Dağıstan
Günümüzdeki durumu	Dağıstan

Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti (Rusça: Дагестанская АССР, Dagestanskaya ASSR; Avarca: Дагъистаналъул АССР; Kumukça: Дагъыстан АССР; Lezgice: Дагъустандин АССР; Lakça: Дагъусттаннал),Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'ne bağlı özerk sovyet cumhuriyeti. "Dağlar ülkesi" (Rusça: Strana Gor) olarak tanımlanan bölgede otuzdan fazla etnik grup yaşamaktadır. Ekim Devrimi'nden sonra bölgede ortaya çıkan pan-Türkist ve pan-İslamcı hareketleri bastırılmasının ardından kurulmuştur.^[2] Başkenti Mahaçkala olan Dağıstan ÖSSC'deki diğer önemli şehirler Derbent, Kızılyar, İzberbaş ve Buynak'tı.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, 20 Ocak 1921'de Dağıstan Oblastı topraklarında ve kısmen Terek Oblastı bölgesinde kuruldu.^[3] 1-7 Aralık 1921 tarihinde düzenlenen ilk kurucu kongre sonrasında Dağıstan ÖSSC Anayasası kabul edildi. Bu tarihten sonra hızla inşa çalışmaları başlatıldı. 16 Şubat 1922'de subbotniklerin 50 km uzunluğundaki sulama kanalını bitirmesi şerefine Dağıstanlı işçilere ve cumhuriyete RSFSC Kızıl Bayrak İşçi Nişanı verildi.

6 Eylül 1931'de Kuzey Kafkasya Krayı'na dahil edildi. 1936 Sovyet Anayasası kapsamında "Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti" ismiyle yeniden kuruluşu ilan edildi.^[4]

Ardından 12 Haziran 1937 tarihinde 11. Olağanüstü Kongre sonucunda yeni Dağıstan ÖSSC Anayasası kabul edildi. 22 Şubat 1938'de Stavropol Krayı'na dahil edildi.

Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından 1991 yılında Rusya'ya bağlı özerk Dağıstan ilan edildi.^[5]^[6]

Popüler kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Sovyet kozmonot Nikolai Chernykh tarafından 1 Eylül 1978'de keşfedilen küçük gezegene 2297 Dağıstan verildi.

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyete 1922 yılında Rusya SFSC Kızıl Bayrak İşçi Nişanı, 1965 yılında Lenin Nişanı ve 1970 yılında Ekim Devrimi Nişanı verilmiştir.

Nüfus[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl	Nüfus
1926	788 098^[7]
1939	930 416^[8]
1959	1 062 472^[9]
1970	1 428 540^[10]
1979	1 627 884^[11]
1989	1 802 579^[1]

Etnik kompozisyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Yıl	Ruslar	Avarlar	Darginler	Kumuklar	Laklar	Lezgiler	Nogaylar	Azeriler	Tabasaranlar	Tatlar Dağ Yahudileri	Çeçenler
1926	12,5%	17,7%	13,9%	11,2%	5,1%	11,5%	3,3%	3,0%	4,0%	1,5%	2,8%
1939	14,3%	24,8%	16,2%	10,8%	5,6%	10,4%	0,5%	3,4%	3,6%	?	2,8%
1959	20,1%	22,5%	13,9%	11,4%	5,0%	10,2%	1,4%	3,6%	3,2%	1,6%	1,2%
1970	14,7%	24,4%	14,5%	11,8%	5,0%	11,4%	1,5%	3,8%	3,7%	1,3%	2,8%
1989	9,2%	27,5%	15,6%	12,9%	5,1%	11,3%	1,6%	4,3%	4,3%	0,9%	3,2%

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b "Всесоюзная перепись населения 1989 г". 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
^ Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti // Büyük Sovyet Ansiklopedisi, 3. Baskı, 1969-1978.
^ ВСЕРОССИЙСКИЙ ЦЕНТРАЛЬНЫЙ ИСПОЛНИТЕЛЬНЫЙ КОМИТЕТ. ДЕКРЕТ от 20 января 1921 года. ОБ АВТОНОМНОЙ ДАГЕСТАНСКОЙ СОЦИАЛИСТИЧЕСКОЙ СОВЕТСКОЙ РЕСПУБЛИКЕ 20 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
^ Краткая справка об административно-территориальных изменениях Ставропольского края за 1920—1992 гг. 11 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
^ "О ГОСУДАРСТВЕННОМ СТАТУСЕ ДАГЕСТАНСКОЙ АССР". archive.is. 9 Temmuz 2012. 9 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2021.
^ Декларация о неделимости и территориальной целостности Республики Дагестан 11 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
^ "Всесоюзная перепись населения 1926 г". 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
^ "Всесоюзная перепись населения 1939 г". 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
^ "Всесоюзная перепись населения 1959 г". 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
^ "Всесоюзная перепись населения 1970 г". 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.
^ "Всесоюзная перепись населения 1979 г". 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.

[Перепись1989-1] "Всесоюзная перепись населения 1989 г". 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.

[2] Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti // Büyük Sovyet Ansiklopedisi, 3. Baskı, 1969-1978.

[3] ВСЕРОССИЙСКИЙ ЦЕНТРАЛЬНЫЙ ИСПОЛНИТЕЛЬНЫЙ КОМИТЕТ. ДЕКРЕТ от 20 января 1921 года. ОБ АВТОНОМНОЙ ДАГЕСТАНСКОЙ СОЦИАЛИСТИЧЕСКОЙ СОВЕТСКОЙ РЕСПУБЛИКЕ 20 Ocak 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.

[4] Краткая справка об административно-территориальных изменениях Ставропольского края за 1920—1992 гг. 11 Mayıs 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.

[5] "О ГОСУДАРСТВЕННОМ СТАТУСЕ ДАГЕСТАНСКОЙ АССР". archive.is. 9 Temmuz 2012. 9 Temmuz 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 6 Şubat 2021.

[6] Декларация о неделимости и территориальной целостности Республики Дагестан 11 Mart 2017 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.

[Перепись1926-7] "Всесоюзная перепись населения 1926 г". 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.

[Перепись1939-8] "Всесоюзная перепись населения 1939 г". 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.

[Перепись1959-9] "Всесоюзная перепись населения 1959 г". 19 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.

[Перепись1970-10] "Всесоюзная перепись населения 1970 г". 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.

[Перепись1979-11] "Всесоюзная перепись населения 1979 г". 22 Ağustos 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2017.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti nedir?, Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti anlamı nedir?, Dağıstan Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ne demektir?