Baal veya Baʽal ^[a] (İbranice: בַּעַל baʿal ), antik çağda Levant'ta konuşulan Kuzeybatı Sami dillerinde önceleri insanlar arasında kullanılan 'sahip', 'efendi' anlamına gelen bir unvan ve şeref ifadesiydi. Ünvan akademisyenlere göre önce güneş kültleri ve çeşitli koruyucu tanrılarla ilişkilendirilir; ancak yazıtlar, Ba'al adının özellikle fırtına ve bereket tanrısı Hadad ve onun yerel tezahürleriyle ilişkilendirildiğini gösterdi.^[2]

Baal veya Baʿal, Arami, Amori ve Kenan dillerini kapsayan Kuzeybatı Sami dillerinde "efendi" ve "sahip" anlamlarına gelen bir saygı unvanıdır. Terim özellikle antik çağlarda Levant bölgesinde kullanılmış ve insanlar tarafından çeşitli tanrılar ile bağdaştırılmıştır. İsmin ilah olarak kullanımını akademisyenler, daha önceleri çeşitli güneş tanrıları ile bağdaştırmış olsa da, yazıtlar Baal kelimesinin özellikle fırtına ve bereket tanrısı Hadad için kullanıldığını göstermektedir.

Toplanarak bir kitap haline getirilmesi yüzyıllar sürmüş Tanah'ta Baal terimi, bazen Antik Kenan dininde yer alan ilahları ifade etmek için genel bir terim olarak kullanılmışken, bazen de özellikle güneş tanrısı Hadad'ı belirtmiştir. Bu metinde Hadad bir sahte tanrı olarak görülmüş, bu kullanım, demonolojide Beelzebub ile birlikte, İslam ve Hristiyanlıkta da kendine yer bulmuştur.

Etimoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

İngilizce "Baal" teriminin yazılışı Yeni Ahit ^[3] ve Septuagint'te ^[4] ve Vulgate'te Latinceleştirilmiş Baal biçiminden görünen Yunanca Báal(Grekçe: Βάαλ )'dan türemiştir.^[4] Bu formlar da sesli harfi olmayan Kuzeybatı (Fenike ve Punic) Semitik form BʿL türemiştir.^[5] Sözcüğün bir Fenike tanrısı ve sahte tanrılar olarak İncil'deki anlamı, Protestan Reformu sırasında putları, azizlerin ikonlarını veya genel olarak Katolik Kilisesi'ni belirtmek için genişletildi.^[6] Bu tür bağlamlarda, İngilizceleştirilmiş telaffuzu takip eder ve genellikle iki A arasındaki herhangi bir işareti atlar.^[7] Sami adının yakın çevriyazısında Baʿal olarak temsil edilir.

Kuzeybatı Sami dilleri - Ugarit, Fenike, İbrani, Amori ve Aramice -de baʿal kelimesi ' sahip ' ve ek olarak 'efendi',^[4] veya 'koca' anlamına geliyordu.^[8] Akadca Bēlu,^[b] Amharca: ባል,^[9] ve Arapça baʿl, İbranice: בַּעַל kelimeleri modern İbranice ve Arapçada hala 'koca' anlamında hizmet ediyor. Ayrıca, mülkiyet veya sahip olma ile ilgili bazı bağlamlarda da ortaya çıkarlar.

Dişil biçim baʿalah' (İbranice: בַּעֲלָה;^[10] Arapça بَعْلَة ), evin kadın sahibi veya hanımı ^[10] anlamında 'metres' anlamına gelir ve hala 'eş' için nadir bir kelime olarak hizmet eder.^[11]

Erken modern bilim Kelt tanrısı Belenus ile karşılaştırmayı da içerir, ancak bu, şimdi çağdaş bilim adamları tarafından geniş çapta reddediliyor.^[12]

Antik Sami dinlerinde Baal[değiştir | kaynağı değiştir]

Baal'ın bir saygı unvanı olmasından ötürü pek çok tanrıya hitap ederken o tanrıların isimleri yerine genel olarak Baal kelimesi de kullanılmıştır.^[13] Bu genel kullanımı dışında tarih boyunca Baal özellikle Hadad'ı tarif etmiş, daha sonra bu kullanım Hadad'ın yerini çeşitli uygarlıklarda almıştır.

Generik[değiştir | kaynağı değiştir]

Sümerce'deki En gibi, Akkad dilindeki bēlu ve Kuzeybatı Sami dilindeki baʿal (ve dişil formu olan baʿalah ) Mezopotamya ve Sami panteonlarında çeşitli tanrıların ünvanı olarak kullanılmıştır. Ünvandan özel olarak hangi tanrının kastedildiği yalnızca bir ek, tamlama, sıfat veya bağlamla belirlenebilirdi.^[14]

Hadad[değiştir | kaynağı değiştir]

Baʿal ayrıca Ebu Salabik'deki tanrılar listesinde göründüğü şekliyle M.Ö.üçüncü bin yılda özel isim olarak kullanıldı.^[4] Modern araştırmaların çoğu, bu Baʿal'ın - genellikle —fırtına ve bereket tanrısı Hadad ile özdeş "Rab" (İbranice: הבעל Ha Baʿal ) olarak ayırt edildiğini iddia eder.^[4][15][16] Baʿal Haddu şeklinde de görünür.^[8][17]

Akademisyenler, Hadad kültünün önemi arttıkça, gerçek adının baş rahip dışında herhangi birinin yüksek sesle konuşamayacağı kadar kutsal görüldüğünü ve takma adın "Efendi" (Baʿal) olduğunu öne sürüyorlar. (Babilliler arasında Marduk için "Bel", İsrailoğulları arasında Yahveh için "Adonai" kullanıldığı gibi.) Bir azınlık, Baʿal'ın, kültü Adad'ınkiyle özdeş veya onun özelliklerini özümseyen yerli bir Kenanlı tanrı olduğunu öne sürüyor.^[4] Orijinal ilişkileri ne olursa olsun, M.Ö. 1.bin yılda ikisi farklıydı: Aramiler Hadad'a, Fenikeliler ve diğer Kenanlılar Ba'al'a tapıyordu.^[4]

Hadad, Batı Samilerin tapındığı fırtına, gök gürültüsü ve yağmur tanrısıdır ve çoğu kez Baal ismi ile karakterize edilmiştir.^[18][19][20] Tapınan kişilerin tanrıya Baʿal Haddu veya sadece Ba'al şeklinde hitap ettikleri bilinmektedir.^[21] Asur-Babil kökenli tanrılar grubundaki Adad'la aynı özellikleri taşır. Suriye'nin kuzeyi ile Fenike kıyısı ve Fırat Irmağı boylarında tapınılan Hadad, genellikle elinde bir topuz ve şimşekle, boynuzlu başlığını giymiş sakallı bir tanrı biçiminde betimlenir. Onunla özdeş olan Hitit tanrısı Teşup gibi, Hadad'ın da simgesel yaratığı boğadır.

MÖ 1 milenyumdan sonra Kenanlılar Baal kullanımını benimserken, Aramiler Hadad ismini kullanmaya devam etmiş ve inanışta bir ayrılma meydana gelmiştir.^[18] Fenikelilerde ise Baal El ve Dagon ile yakından ilişkilendirilmiştir.^[22]

El[değiştir | kaynağı değiştir]

Fenike Baʿal'ı genellikle El ile tanımlanır.^[23]

Baal[değiştir | kaynağı değiştir]

Hayatta kalan yazıtlarla iyi bir şekilde kanıtlandığı şekliyle Baʿal Levantta teoforik popülerliğine^[4] rağmen genellikle diğer tanrılarla birlikte anılır, "kendi eylem alanı nadiren tanımlanır"dı.^[4] Bununla birlikte, Ugaritik kayıtlar onu, şimşek, rüzgar, yağmur ve doğurganlık üzerinde özel güce sahip bir hava tanrısı olarak gösteriyor.^[4][c] Bölgenin kurak yazları, Baʿal'ın yeraltı dünyasında geçirdiği zaman olarak açıklandı ve sonbaharda dönüşünün toprağı canlandıran fırtınalara neden olduğu söylendi.^[4] Bu nedenle, Baʿal'a Kenan'da tapınma - sonunda tanrıların lideri ve krallığın koruyucusu olarak El'in yerini aldığı yer - sulamaya odaklanan Mısır ve Mezopotamya'nın aksine, bölgelerin tarımı için yağışa bağımlı olmasıyla bağlantılıydı. Ekinler ve ağaçlar için suyun mevcudiyetiyle ilgili kaygı, onun bir yağmur tanrısı olarak rolüne odaklanan kültünün önemini artırdı. Daha mesafeli El'in aksine,^[4] insan dünyasına aktif olarak müdahale ettiğinin düşünüldüğünü göstererek savaş sırasında da çağrıldı. Lübnan'ın Baalbek şehri Baal'ın adını kullanır.^[26]

Ugaritte Baʿal Hadad'ın lakabıydı ancak zamanla sıfat tanrının adı, Hadad ise sıfat oldu.^[27] Baʿal'ın Dagan'ın oğlu olduğu söylenir, ancak Ugarit kaynaklarında El'in oğullarından biri olarak görünür.^[4][8][d] Hem Baʿal hem de El, hem gücü hem de doğurganlığı sembolize ettiği için Ugarit metinlerinde boğayla ilişkilendirildiler.^[29] Hem kendi başına hem de Kenan deniz ve nehir tanrısı Yammu'nun temsilcisi olarak yılanlara karşı özel bir düşmanlık besliyordu.^[4] Tannin (Tunnanu), "Bükülmüş Yılan" (Bṭn ʿqltn), "Kaçak Yılan Lotan" (Ltn Bṭn Brḥ, İncil'deki Leviathan),^[4] ve " Yedi Başlı Güçlü Olan" (Šlyṭ D.šbʿt Rašm) ile savaştı.^[30][e] Baʿal'ın Yammu ile çatışması artık genel olarak İncil'deki Daniel Kitabı'nın 7. bölümünde kaydedilen görümün prototipi olarak kabul ediliyor. Denizin hakimi^[33] olarak Ba'al, Kenanlılar ve Fenikeliler tarafından denizcilerin ve deniz tüccarlarının hamisi olarak görülüyordu.^[4] Kenanlı ölüm tanrısı Mot'u yenen biri olarak, Baʿal Rāpiʾuma (Bʿl Rpu) olarak biliniyordu ve ataların ruhları, özellikle yönetici hanedanların ruhları olan Refaim'in (Rpum) lideri olarak kabul ediliyordu.^[4]

Baʿal'e tapınma, M.Ö.1.binyılın başlarında Fenike kolonizasyonu dalgalarının ardından Kenan'dan Orta Krallık zamanında Mısır ve Akdeniz boyuna yayıldı.^[4] Ugarit yeniden keşfedilmeden önce kendisi için kullanılan farklı lakapların farklı yerel tanrılara atıfta bulunduğu sanılıyordu. Day tarafından açıklandığı şekliyle Ugarit'teki metinler, bunların "Roma Katolik Kilisesi'ndeki Meryem Ana'nın yerel tezahürlerine benzer şekilde, bu özel tanrının yerel tezahürleri" olarak kabul edildiğini ortaya koymuştu.^[15] Bu yazıtlarda sık sık "Aliyn", "ẢlỈyn Baʿal" (Muzaffer Baʿal),^[8][4] "Aliy" veya ʿ"Aly" (En Güçlü) ^[8][f] veya "Aliy Qrdm" (Kahramanların en güçlüsü), "Dmrn" (Güçlü Olan) ve şehrin hamisi rolüyle "Baʿal Ugarit" olarak tanımlanır.^[4]

Baʿal Zaphon (Baʿal Ṣapunu) olarak, özellikle Jebel Aqra'nın (eski Ṣapānu Dağı ve klasik Mons Casius) tepesindeki sarayıyla ilişkilendirilmiştir.^[4] Ayrıca "Kanatlı Baʿal" (Bʿl Knp) ve "Okların Baʿal'ı" (Bʿl Ḥẓ) olarak da bahsedilir.^[8] Fenike ve Aramice yazıtlarda "Gürzlü Baʿal" (Bʿl Krntryš), "Lübnanlı Baʿal" (Bʿl Lbnn), "Sidonlu Baʿal" (Bʿl Ṣdn), Bʿl Ṣmd," Göklerin Baʿal'ı " (Baʿal Şamem veya Şamayin),^[39] Baʿal ʾAddir (Bʿl ʾdr), Baʿal Hammon (Baʿal Ḥamon), Bʿl Mgnm olarak tanımlanır.^[4]

Ugarit yazıtları Baal'ı şimşek, rüzgar, yağmur ve bereket ile ilişkilendirir.^[40] Kenan bölgesinde tarım, Mısır ve Mezopotamya'da görülen her sene düzenli şekilde taşan nehirlerin aksine yıllık yağışlara bağımlıdır. Bu yüzden bu bölgelerde Baal'ın özellikle yağmur yağdırmadaki rolüne olan inanç, bu ilaha tapınmanın yaygınlaşmasına ve Sami panteonunda yüksek bir mertebede bulunmasına neden olmuştur.^[40] Ayrıca savaşlarda da güvenilen bir tanrı olan Baal, günümüzde Lübnan'da yer alan Baalbek şehrinin isim kaynağını oluşturur.^[41]

Ugaritler Baal ismini Hadad'a bir alternatif olarak kullanmışlarsa da bu isim zamanla Hadad'ın yerini almıştır.^[27] Çeşitli metinler halkın Baal'ın El veya Dagan'ın çocuğu olduğuna, Anat tanrıçası ile kardeş olduğuna ve deniz ve nehir tanrısı Yam'a düşman olmasına inandığını gösterir.^[28] Ayrıca 7 başlı bir yılanı yenmesi, Leviathan'ı öldürmesi ve Tannin isimli bir deniz canavarını mağlup etmesi gibi pek çok hikâye bulunur.^[31][42] Yam ve Baal arasındaki düşmanlığın, Kutsal Kitap'ın Daniel kitabının 7 kısmında anlatılan hikâyeye öncül oluşturduğu düşünülmektedir.^[43]

Baal inancı Kenan bölgesinden Mısır'ın Orta Krallık'ına ve Fenike kolonileri aracılığıyla Akdeniz'e yayılmıştır.^[28] Kartaca'da Baʿal Hammon baş tanrı kabul edilmiştir.^[44]

Ba'al Hammon[değiştir | kaynağı değiştir]

Baʿal Hammon'a, Sur'un Kartaca kolonisinde tanrıların kralı olarak tapılıyordu. Bu konumun M.Ö.480' Himera Savaşının ardından Tire ile bağlarının kopmasının ardından^[45] M.Ö. 5. yüzyılda geliştiğine inanılmaktadır. Hadad gibi, Baʿal Hammon da bir bereket tanrısıydı.^[46] Yine de Pön tanrıları hakkındaki yazıtlar oldukça yetersiz bilgi verme eğilimindedir ve çeşitli şekillerde bir ay ve tahıl tanrısı Dagan olarak tanımlanabilmektedir.^[47] Hammon, boğa yerine koçla ilişkilendirildi ve tasvir edildi. Arkeolojik kayıtlar, Kartacalıların O'na çocuklarını kurban etmek için yaktıklarına dair Roma kaynaklarındaki suçlamaları doğruluyor gibidir.^[48] Ona özellikle Kartaca körfezinin karşısındaki Jebel Bu Kornein'deki (İki Boynuzlu Tepe) bir açık hava tapınağında Baʿal Karnaim (İki Boynuzun Efendisi) olarak ibadet edildi. Eşi tanrıça Tanit'ti.^[46]

Hammon sıfatı belirsizdir. Çoğu zaman, kuzeybatı Sami ḥammān (mangal) ile bağlantılıdır ve bir güneş tanrısı rolüyle ilişkilendirilir.^[49] Renan ve Gibson burayıLübnan'da Tire ve İsrail'de Acre arasında modern Umm el-'Amed'e^[50] ve Cross ve Lipiński, kuzey Suriyeyi Kilikya'dan ayıran Amanos Dağlarına bağladılar.^[51][52]

Baal rahipleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İbrani İncili'nde, İlyas Peygamber ile bir karşılaşma (Krallar 1 18:21–40), dua sembolü olarak tütsü (Krallar 2 23:5) ve ayinler de dahil olmak üzere ve İbrani Tanrısını onurlandırmak için verilenlere benzer kurbanlar sunan özel giysiler giymiş (Krallar 2 10:22) Baal Rahiplerinden birçok kez bahsedilir. İlyas Peygamber ile yüzleşmeden Kuran'da da bahsedilir (37:123–125)

Yahudilik[değiştir | kaynağı değiştir]

Baʿal (בַּעַל), İbrani İncili'nde çeşitli atıflarla yaklaşık 90 kez geçer.^[4] Kenanlı Baʿal rahiplerinden, en belirgin şekilde Birinci Krallar Kitabı'nda olmak üzere birçok kez bahsedilir. Pek çok bilim insanı bunun İzebel'in Tire Baʿal'ını^[53] M.Ö.9. yüzyılda İsrail'in başkenti Samiriye'ye tanıtma girişimiyle ilgili olduğuna inanıyor.^[54] Buna karşılık Day, İzebel'in Baʿal'ının daha büyük olasılıkla Göklerin Efendisi Baalshamin olduğunu savunur.^[15]

Krallar 1 18, İlyas ile İzebel'in rahipleri arasındaki bir yarışmayı kaydeder; Her iki taraf da kendi tanrılarına bir kurban sunar. Yahova'nın göksel ateşi İlyas'ın sunağını suyla ıslattıktan sonra bile küle çevirirken, Ba'al, takipçilerinin kurbanını yakmayı başaramaz. Şahitler daha sonra İlyas'ın Baʿal rahiplerini^[55] öldürme talimatına uyar, ardından yağmur yağar ve Yahve'nin hava konusundaki ustalığı görülür.

Ba'al rahiplerine yapılan diğer atıflar, onların duada tütsü yakmaları^[56] ve özel giysiler içinde kurban sunmalarını anlatır.^[57]

Yahve[değiştir | kaynağı değiştir]

Baʿal ünvanı, bazı bağlamlarda Yahovanın takma adları olarak kullanılan adon (Efendi) ve adonai (Efendim) ile eşanlamlıydı. Bazı bilim adamlarına göre, ilk İbraniler, Baʿal ("Rab") ve Baʿali ("Efendim") adlarını Baal'ın kuzeyde Ugarit veya Lübnan'ın Efendisi için kullanılması gibi İsrail'in Efendisi için kullanmışlardı.^[54][58] Bu doğrudan veya bazı teoforik isimlerin parçası şeklinde olabilirdi. Özel isimlerdeki Baal bileşeni çoğunlukla Baal'e tapanlar veya onların soyundan gelenlere uygulanırdı.^[4] Bununla birlikte, diğerlerine göre, Baal adının Yahweh'e uygulanması İsrail tarihinin erken dönemlerinde kesin değildir. Baʿal öğesiyle Yahveh'ye gönderme yapan isimler;^[59][58] yargıç Gideon, (Jerubaʿal "Rab Gayret Eder"), Saul'un oğlu Eshbaʿal (Rab Büyüktür) ve Davut'un oğlu Beliada (Rab Bilir) örneklerinde görülüyor. Bealiah adı ("Efendi Jah'tır "; "Yahweh Baʿal'dır")^[2] ikisini birllikte kullanıyor.^[60][61] Ancak John Day bu görüşlere şüpheyle bakar.^[15]

MÖ 9. yüzyılda adını İsrailliler için yasaklı kılan Yahweh karşısında, Fenike'nin Baal'ine tapınmasını İsrail'in başkenti Samiriye'ye tanıtmak İzebel'in programıydı.^[54]

İlk başta Baal adı Yahudiler tarafından ayrım yapılmadan Tanrıları için kullanıldı, ancak iki din arasındaki mücadele geliştikçe, İsrailoğulları Baal adını bıraktı ve Jerubbaal gibi isimler bile Jerubbosheth olarak değiştirildi: İbranice bosheth, "utanç" anlamına gelir.^[62]

Eşba'al İş-boşet ve Meriba'al Mefiboşet oldu.^[63] Ancak Jerubaʿal Kenan tanrısı Baal ile alay konusu olarak boşuna çaba ima eder şekilde parlatıldı ve kullanıldı.^[64] Baʿali'nin doğrudan kullanımı peygamber Hoşea zamanına kadar devam etti.^[65]

Brad E. Kelle, Hoşea 2'de Baal'e tapınmadaki kült cinsel uygulamalara yapılan atıfların, İsraillilerin ya Baal için Yahweh ibadetinden vazgeçtikleri ya da ikisini harmanladıkları tarihsel bir durumun kanıtı olduğunu öne sürdü. Hoşea'nın cinsel eylemlere yaptığı atıflar İsraillilerin "dinden dönme" metaforlarıydı.^[66]

Ba'al Berith[değiştir | kaynağı değiştir]

Baʿal Berith (" Ahitin Efendisi" anlamına gelir), İbrani Kutsal Yazılarına göre Gideon'un ölümünden sonra "yoldan sapan" İsrailoğulları tarafından tapınılan bir tanrıydı.^[67] Aynı kaynak, Gideon'un oğlu Abimelek'in annesinin Şekem'deki akrabalarına gittiğini ve Gideon'un diğer eşlerinden 70 erkek kardeşini öldürmesine yardımcı olmak için "Baʿal Berith Evi'nden" 70 şekel gümüş aldığını anlatır.^[68] Daha önceki bir pasaj, Şekem'i Yeşu'nun İsrail'in tüm kabileleri ile "İsrail tanrımız El Yahveh"^[69] arasındaki antlaşmasının sahnesi yapar ve daha sonraki bir pasaj burayı "El Berith Evi"nin yeri olarak tanımlar.^[70] Bu nedenle, kınanmakta olan "Baʿalim"e tapınmanın^[67] yeni bir puta tapınma mı yoksa Yahveh'yi daha büyük bir panteon içinde yalnızca yerel bir tanrı olarak yerleştiren ayin ve öğretiler mi olduğu açık değildir. İbrani Kutsal Yazıları Hâkimler döneminden monarşiye kadar İsrail'i tehdit eden Ba'al tapınmasını kaydeder.^[71] Bununla birlikte, Yargıçlar döneminde bu tür tapınma, Yahveh'ye daha derin ve sürekli bir tapınmadan ara sıra bir sapma olmuş gibi görünüyor:

Yargıçların tüm hikayeleri boyunca, YHWH'ye olan popüler inanç güçlü bir akım olarak akar. Bu inanç yargıçları yükseltir ve şairler, peygamberler ve Nezirlere ilham verir. ... Baal ve Aştoretlere tapınma şematik olarak bu bölümlerin arasına serpiştirilmiştir, ancak öykülerin kendilerinde herhangi bir yabancı tanrıya dair hayati, popüler bir inanca dair hiçbir iz tespit edilemez. Baal peygamberleri yüzyıllar sonra İsrail'de ortaya çıktı; ancak İsrail'in Kenan dininden en derinden etkilendiğinin varsayıldığı yargıçlar çağında, ne Baal rahipleri, ne peygamberler ne de İsrail'in hayatında çoktanrıcılığın hayati bir etkisi olduğuna dair başka bir ima yoktur.^[72]

Tesniyeci^[73] ve Yeremya'nın^[74] mevcut biçimi, çok tanrılığa karşı mücadeleyi tektanrıcılık olarak ifade ediyor gibi görünüyor. Yahweh, İbrani kutsal metinlerde sıklıkla El Elyon ile tanımlanır, ancak bu, dini bir senkretizm sürecinde El ile bir birleşmeden sonradır.^[71] 'El ( İbranice: אל ) tapılan bir tanrı adının aksine "tanrı" anlamına gelen genel bir terim haline gelir ve El Shaddai gibi lakaplar yalnızca Yahweh'e uygulanırken, Baal'ın bir fırtına ve hava tanrısı olarak doğası, Yahveh kimliğine asimile olur.^[71] Bir sonraki aşamada Yahvist din, önce M.Ö 9. yüzyılda Baal'e tapınmayı reddederek, ardından 8. ila 6. yüzyıllar arasında kendisini Kenanlı mirasından ayırır.^[71]

Beelzebub[değiştir | kaynağı değiştir]

Ba'al Zebub (İbranice: בעל זבוב, "Uçan Efendi ") ^{[75][76] [g]} İkinci Krallar Kitabı'nda Filist tanrısı Ekron'un adı olarak geçer. İçinde İsrail kralı Ahazya'nın, son düşüşünden kaynaklanan yaralardan sağ çıkıp çıkmayacağı konusunda Baʿal Zebub'un rahiplerine danışması anlatılır. Bu dinsizliğe öfkelenen İlyas, onu cezalandırmak için gönderilen askerlerin üzerine göksel ateş yağdırarak hızla öleceklerini bildirir.^[78] Yahudi akademisyenler, "Sineklerin Efendisi" unvanını, Baʿal'a bir gübre yığını ve takipçilerine haşarat demenin İbranicesi olarak yorumladılar,^{[79] [80]} diğerleri, vebaya neden olma ve onu iyileştirme konusunda bir güç bağlantısı olduğunu iddia etseler de ve böylece Ahazya'nın sorusuna uygun.^[81]

Septuagint, adı Baälzeboúb (Grekçe: βααλζεβούβ ) ve "Sineklerin Baʿal'ı" (Grekçe: βααλ μυιαν, Baäl muian ). Ebionite Symmachus, onu Beëlzeboúl (Grekçe: Βεελζεβούλ ), muhtemelen orijinal anlamını yansıtıyor.^[82][h] Bunun "Prens Baal" için Ugaritçe olan B'l Zbl olduğu ileri sürülmüştür.^[84][i]

Klasik kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yahudi ve Hristiyan bağlamlarının dışında, Baʿal'ın çeşitli biçimleri klasik kaynaklarda kayıtsız bir şekilde Belus (Greek, Belos ) tur. Bir örnek, Jezebel'in " Turluların tanrısına Belus dedikleri bir tapınak inşa ettiğini" belirten Josephus'tur;^[53] bu, Tyre'li Baʿal, Melqart'ı tanımlar. Herrmann, Philo Byblius'un bahsettiği Demarus/Demarous figürünü Baʿal olarak tanımlar.^[4]

Baʿal Hammon, Cronos'u ve Satürn Zabul Satürn olarak tanımlandı.^[86] Ancak eski araştırmalarda yer alsa da, muhtemelen hiçbir zaman Melqart ile bir tutulmadı.

Hristiyanlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Beelzebub veya Beelzebul, Yeni Ahit yazarları tarafından iblislerin "prens"i Şeytan olarak tanımlandı.^[j]

John Milton'ın 1667 tarihli Kayıp Cennet destanı, Şeytan'ın etrafında toplanan düşmüş melekleri anlatır ve der ki; isimleri göksel olarak "silinse de sahte tanrılar olarak "Dünyada dolaşan" yeni yerlerini alacaklardır. (Baalim ve Ashtaroth, Fırat Mısır'ı Suriye topraklarından ayıran Nehir" arasından gelen erkek ve dişi iblislerin toplu isimleri olarak kullanılır).^[88]

Baal ve Baalist gibi türetilmiş sıfatlar, İngiliz Reformu sırasında azizler ve onların adanmışları için hakaret olarak da kullanıldı.

İslâm[değiştir | kaynağı değiştir]

Baal kendisinden Kur'anda da söz edilen bir tanrıdır.^[89] Kur'an Peygamber İlyas'ın halkını Ba'al tapınmasına karşı uyardığından bahseder.^[90]

Ve gerçekten İlyas elçiler arasındaydı, (123) Hani o kavmine şöyle demişti: "Allah'tan korkmuyor musunuz? (124) Baal'a mı yalvarıyorsunuz? 'Yaratıcıların en güzelini bırakıyorsunuz - (125) Sizin ve ilk atalarınızın Rabbi olan Allah'ı?" (126) Ve onu yalanladılar, bu yüzden getirilecekler, (127) Ancak Allah'ın seçkin kulları hariç. (128) Ve sonraki nesiller arasında ona [olumlu anma] bıraktık: (129) Selam olsun İlyasin'e*. (130) Muhakkak ki biz, iyilik edenleri böyle mükâfatlandırırız. (131) Muhakkak ki o, Bizim mü'min kullarımızdandı. (132).^[91] Kuran Sure 37, ayetler 123-132^[91]

Taberî'ye göre baal, Araplar tarafından her şeyin her şeye hakim olduğunu belirtmek için kullanılan bir tabirdi.^[92]

Saʿlebinin açıklamalarına göre altından bir puttu, yirmi arşın boyunda ve dört yüzü vardı.^[90]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1. ^ Şablon:Lang-uga;^[1] Şablon:Lang-phn; Şablon:Lang-hbo, Şablon:IPA-he).
2. ^ This cuneiform is identical to the ⟨ 𒂗 ⟩ which is taken as EN in Sumerian texts. There, it has the meaning 'high priest' or 'lord' and appears in the names of the gods Enki and Enlil.
3. ^ In surviving accounts, Baʿal's power over fertility extends only over vegetation. Older scholarship claimed Baʿal controlled human fertility as well, but did so on the basis of misinterpretation or of inscriptions now regarded as dubious.^[24] Similarly, 19th-century scholarship treating Baal as a personification of the sun seems to have been badly taken. The astrotheology of Near Eastern deities was an Iron Age development long postdating the origin of religion and, following its development, Bel and Baʿal were associated with the planet Jupiter.^[25] The sun was worshipped in Canaan as either the goddess Shapash or the god Shamash.
4. ^ Herrmann argues against seeing these separate lineages literally, instead proposing that they describe Baʿal's roles. As a god, he is understood as a child of El, "father of gods", while his fertility aspects connect him to the grain god Dagan.^[28]
5. ^ The account is patchy and obscure here. Some scholars take some or all of the terms to refer to Litan and in other passages ʿAnat takes credit for destroying the monsters on Baʿal's behalf. Herrmann takes "Šalyaṭu" as a proper name^[31] rather than translating it as the "powerful one" or "tyrant".^[32]
6. ^ This name appears twice in the Legend of Keret discovered at Ugarit. Before this discovery, Nyberg had restored it to the Hebrew texts of Deuteronomy,^[34] 1 & 2 Samuel,^[35][36] Isaiah,^[37] and Hosea.^[38] Following its verification, additional instances have been claimed in the Psalms and in Job.^[16]
7. ^ "The etymology of Beelzebul has proceeded in several directions. The variant reading Beelzebub (Syriac translators and Jerome) reflects a long-standing tradition of equating Beelzebul with the Philistine deity of the city of Ekron mentioned in 2 Kgs 1:2, 3, 6, 16. Baalzebub (Heb ba˓al zĕbûb) seems to mean “lord of flies” (HALAT, 250, but cf. LXXB baal muian theon akkarōn, “Baal-Fly, god of Akkaron”; Ant 9:2, 1 theon muian)."^[77]
8. ^ Arndt & al. reverse this, saying Symmachus transcribed Baälzeboúb for a more common Beëlzeboúl.^[83]
9. ^ "It is more probable that b‘l zbl, which can mean “lord of the (heavenly) dwelling” in Ugaritic, was changed to b‘l zbb to make the divine name an opprobrius epithet. The reading Beelzebul in Mt. 10:25 would then reflect the right form of the name, a wordplay on “master of the house” (Gk oikodespótēs)."^[85]
10. ^ "In NT Gk. beelzeboul, beezeboul (Beelzebub in TR and AV) is the prince of the demons (Mt. 12:24, 27; Mk. 3:22; Lk. 11:15, 18f.), identified with Satan (Mt. 12:26; Mk. 3:23, 26; Lk. 11:18)."^[87]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel

• Freedman, David Noel, (Ed.) (1992), The Anchor Yale Bible Dictionary, Vol. 1, New York: Doubleday, ISBN 978-0300140019 
• Frassetto, Michael, (Ed.) (2006), Britannica Encyclopedia of World Religions, New York: Encyclopædia Britannica, ISBN 978-1-59339-491-2, 19 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Kasım 2019 
• Olmo Lete, Gregorio del; Sanmartin, Joaquin; Watson, Wilfred G.E., (Ed.) (2015), Diccionario de la Lengua Ugarítica, 3rd ed., Leiden: translated from the Spanish for E.J. Brill as A Dictionary of the Ugaritic Language in the Alphabetic Tradition (Ser. Handbuch der Orientalistik [Handbook of Oriental Studies], Vol. 112), ISBN 978-90-04-28864-5, 4 Temmuz 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Kasım 2019 
•  Smith, William Robertson (1878). "Baal". Baynes, T.S. (Ed.). Encyclopædia Britannica. 3 (9. bas.). New York: Charles Scribner's Sons. ss. 175–176. 

• Tenney, Merrill C.; Barabas, Stevan; DeVisser, Peter, (Ed.) (1963), The Zondervan Pictorial Bible Dictionary, Grand Rapids: Zondervan Publishing House, ISBN 978-0310235606 
• Arndt, W.; Danker, F.W.; Bauer, W. (2000), A Greek-English Lexicon of the New Testament and Other Early Christian Literature, 3rd ed., Chicago: University of Chicago Press 
• Ayali-Darshan, Noga (2013), "Baal, Son of Dagan: In Search of Baal's Double Paternity", Journal of the American Oriental Society, Vol. 133, No. 4, ss. 651-657, 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Kasım 2019 
• Ayles, H.H.B. (1904), A Critical Commentary on Genesis II.4-III.25, Cambridge: J. & C.F. Clay for the Cambridge University Press 
• Balz, Horst R.; Schneider, Gerhard (2004), Exegetical Dictionary of the New Testament, Vol. I, Grand Rapids: translated from the German for Wm. B. Eerdmans Publishing, ISBN 978-0802828033 
• Bruce, Frederick Fyvie (1996), "Baal-Zebub, Beelzebul", Marshall, I. Howard; Millard, Alan R.; Packer, J.I.; Wiseman, Donald J. (Ed.), New Bible Dictionary, 3rd ed., Leicester: InterVarsity Press, s. 108, ISBN 978-0830814398 
• Collins, John J. (1984), Daniel: with an Introduction to Apocalyptic Literature, Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing, ISBN 9780802800206, 21 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Kasım 2019 
• Cross, Frank Moore Jr. (1973), Canaanite Myth and Hebrew Epic: Essays in the History of the Religion of Israel, Cambridge: Harvard University Press, ISBN 9780674030084, 22 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Kasım 2019 
• Day, John (2000), Yahweh and the Gods and Goddesses of Canaan, Sheffield Academic Press, ISBN 978-1850759867, 19 Mart 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Kasım 2019 
• De Moor, Johannes Cornelius; Spronk, Klaas (1987), Hoftijzer, J.; Hospers, J.H. (Ed.), A Cuneiform Anthology of Religious Texts from Ugarit: Autographed Texts and Glossaries, Leiden: E.J. Brill (Semitic Studies Series №VI), ISBN 90-04-08331-6, 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Kasım 2019 
• Easton, Matthew George, (Ed.) (1893), Illustrated Bible Dictionary and Treasury of Biblical History, Biography, Geography, Doctrine, and Literature with Numerous Illustrations and Important Chronological Tables and Maps, New York: Harper & Bros. 
• Gibson, John Clark Love (1982), Textbook of Syrian Semitic Inscriptions, Vol. III: Phoenician Inscriptions, Oxford: Oxford University Press, ISBN 9780198131991 
• Halpern, Baruch (2009), Adams, M.J. (Ed.), From Gods to God: The Dynamics of Iron Age Cosmologies, Tübingen: Mohr Siebeck (Ser. Forschungen zum Alten Testament, No. 63), ISBN 978-3-16-149902-9 
• Herrmann, Wolfgang (1999a), "Baal", Toorn, Karel van der; Becking, Bob; Horst, Pieter Willem van der (Ed.), Dictionary of Deities and Demons in the Bible, 2nd ed., Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing, ss. 132-139 
• Herrmann, Wolfgang (1999b), "Baal Zebub", Toorn, Karel van der; Becking, Bob; Horst, Pieter Willem van der (Ed.), Dictionary of Deities and Demons in the Bible, 2nd ed., Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing, s. 154 
• Huss, Werner (1985), Geschichte der Karthager, Munich: C.H. Beck, 24 Aralık 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Kasım 2019 . (Almanca)
• Kane, Thomas Leiper (1990), Amharic–English Dictionary, Vol. I, Weisbaden: Otto Harrassowitz, ISBN 978-3-447-02871-4, 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Kasım 2019 
•  Kohler, Kaufmann (1902). "Beelzebub or Beelzebul". Singer, Isidore (Ed.). Yahudi Ansiklopedisi. II. New York: Funk & Wagnalls Company. ss. 629–630. 
• Kelle, Brad E. (2005), Hosea 2: Metaphor and Rhetoric in Historical Perspective, Society of Biblical Lit, s. 137 
• Lancel, Serge (1995), Carthage: A History, Wiley-Blackwell, translated from the French by Antonia Nevill, ISBN 978-1557864680 
• Lipiński, Edward (1992), Dictionnaire de la civilisation phenicienne et punique [Dictionary of the Phoenician and Punic Civilization] (Fransızca), ISBN 2-503-50033-1 
• Lipiński, Edward (1994), Studies in Aramaic Inscriptions and Onomastics, Vol. II, Orientalia Lovaniensia Analecta, Vol. 57, Leuven: Orientaliste for Peeters Publishers, ISBN 90-6831-610-9, 30 Kasım 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 7 Eylül 2015 
• Lurker, Manfred (1984), Lexicon der Götter und Dämonen [Dictionary of Gods and Demons], Stuttgart: Alfred Krämer Verlag, translated from the German for Routledge in 1987 as The Routledge Dictionary of Gods and Goddesses, Devils and Demons 
• McIntosh, Duncan (1989), "Baal-Zebub", Bromiley, Geoffrey W. (Ed.), International Standard Bible Encyclopedia, Rev. ed., Vol. I, Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing, s. 381 
• Miller, Patrick (2000), Israelite Religion and Biblical Theology: Collected Essays, Continuum Int'l Publishing Group, ISBN 1-84127-142-X 
• Moscati, Sabatino (2001), The Phoenicians, Tauris, ISBN 1-85043-533-2 
• Pope, Marvin H. (2006), "Baal Worship", Skolnik, Fred; Berenbaum, Michael; Baskin, Judith (Ed.), Encyclopaedia Judaica, 2nd ed., Vol. III, New York: Thomas Gale, ISBN 978-0028659282, 19 Ocak 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Kasım 2019 
• Smith, Mark S. (2002), The Early History of God: Yahweh and the Other Deities in Ancient Israel, Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing 
• Smith, William Robertson; Moore, George Foot (1899), "Baal", Cheyne, Thomas Keith; Black, John Sutherland (Ed.), Encyclopædia Biblica, Vol. I, New York: Macmillan, ss. 401-403 
• Schniedewind, William; Hunt, Joel (2007), A Primer on Ugaritic: Language, Culture, and Literature, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 978-1139466981, 8 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Kasım 2019 
• Souvay, Charles (1907), "Baal, Baalim", Catholic Encyclopedia, Vol. II, New York: Robert Appleton Co., 2 Şubat 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Kasım 2019 
• Strong, James (1890), The Exhaustive Concordance of the Bible, Cincinnati: Jennings & Graham 
• Uehlinger, C. (1999), "Leviathan", Toorn, Karel van der; Becking, Bob; Horst, Pieter Willem van der (Ed.), Dictionary of Deities and Demons in the Bible, 2nd ed., Grand Rapids: Wm. B. Eerdmans Publishing, ss. 511-515, 16 Kasım 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 11 Kasım 2019 
• Walbank, Frank William (1979), A Historical Commentary on Polybius, Vol. 2, Oxford: Clarendon Press 
• Wehr, Hans; Cowan, J. Milton (1976), A Dictionary of Modern Written Arabic, Ithaca: Spoken Language Services, ISBN 0879500018 
• Wex, Michael (2005), Born to Kvetch, New York: St Martin's Press, ISBN 0-312-30741-1 
• {{kaynak |last=Xella |first=Paolo |author link= Paolo Xella |author2-last=Quinn |author2-first=Josephine |author3-first=Valentina |author3-last Melchiorri |author4-first Peter |author4-last Van Domellen |contribution=Cemetery or sacrifice? Infant burials at the Carthage Tophet: Phoenician bones of contention |contribution-url = https://www.cambridge.org/core/journals/antiquity/article/cemetery-or-sacrifice-infant-burials-at-the-carthage-tophet/DAC7C386CD20F5C280C9DB41E5184A2E2 Kasım 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. |title=Antiquity, Vol. 87, No. 338 |tarih=2013 |pp=1199-1207 |ref=

Özel