Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi

Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi
*Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası*
Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi; Azərbaycan Sosial Demokrat Partiyası
Kısaltma	ASDP
Kurucu	Araz Alizade ; Zerdüşt Alizade
Kuruluş tarihi	10 Aralık 1989 (kuruluş); 1 Eylül 1995 (Resmî kayıt)
Kapanış tarihi	4 Nisan 2023
Bölünme	Azerbaycan Demokratik Sol Partisi Partisi (2008)
İdeoloji	Laiklik; Sosyal demokrasi
Siyasi pozisyon	Merkez sol
Uluslararası üyelik	Sosyalist Enternasyonal
İnternet sitesi
	sdpa.az

Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi- 10 Aralık 1989’da Araz Alizade ve Zerdüşt Alizade kardeşleri tarafından kurulan siyasi parti. 27 Aralık 1990’da Azerbaycan SSC Adalet Bakanlığı tarafından resmî olarak kayda alınarak SSCB’de ilk kayda alınan siyasi parti oldu. Azerbaycan bağımsızlığını kazandıktan sonra 1 Eylül 1995’te Azerbaycan Cumhuriyeti Adliye Bakanlığı tarafından resmî olarak kayda alındı.

Partide 1995’ten 2008’e kadar eş başkanlık sistemi mevcut olmuştur. Daha sonra eş başkanlık feshedilmiştir.

Partinin bugüne kadar 13 kurultayı gerçekleşmiştir.

ASDP Azerbaycan Komünist Partisi,AHCP-Müsavat ve Yeni Azerbaycan Partisi iktidarlarına muhalif olmuştur. 2008’den sonra parti YAP, İlham Aliyev iktidarına daha ılımlı yakaşmıştır.

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

ASDP Azerbaycan Halk Cephesi üyeliğinden ayrılan Araz Alizade, Zerdüşt Alizade, Fahrettin Aliyev, Leyla Yunus, Abdulvahab Manafov ve Arzu Abdullayeva liderliğinde 1990 tarihinde 1.Kurultay ile kurulmuştur. Kurulduğu günden 2003 tarihine kadar (9. Kurultay) parti genel başkanı Araz Alizade olmuştur.

2003 tarihinde Ayaz Mutallibov'un siyasete dönerek ASDP'ye üye oldu. 27 Ağustos 2003 tarihinde düzenlenen 9. Kurultayda genel başkanlık feshedilerek eş başkanlık sistemi oluşturuldu. Araz Alizade ve Ayaz Mutallibov eş başkanlar seçildiler.

27 Eylül 2008 ve 2010 tarihlerinde düzenlenen 10. ve 11. Kurultayda eş başkan olarak Ayaz Mutallibov ve Araz Alizade seçildiler.

30 Haziran 2012 tarihinde düzenlenen 12. Kurultayda Ayaz Mutallibov siyasetten gittiğini ilan etti. Eş başkanlık feshedildi ve Araz Alizade genel başkan seçildi. Genel Başkan Yardımcılarının sayısı 8'den 4'e indirildi.

15 Ekim 2017 tarihinde düzenlenen 13. Kurultayda Araz Alizade genel başkan seçildi. Araz Alizade'nin oğlu Samet Alizade, Tahmaz Mammadov, Günel Babayeva, Civanşir Esedov Genel Başkan Yardımcıları seçildiler.

Parti 1990 Azerbaycan SSC genel seçimlerine katılarak 3 milletvekili çıkarmayı başarsa da 2 milletvekilinin seçim sonuçları iptal edilmiştir.

Ayaz Mutallibov ve Ebulfez Elçibey hükûmetine muhalif olmuştur.

Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi 4 Nisan 2023 tarihinde fesih kararı almıştır.^[2]

İdeoloji[değiştir | kaynağı değiştir]

Parti laiklik ve sosyal demokrasi ideolojilerini destekliyor. Siyasi yelpazede merkez sol konumundadır.

Yapılanması[değiştir | kaynağı değiştir]

Eş Başkanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

#	Adı	Adı	Görev Başlangıcı	Görev Bitişi
1	Araz Alizade	Zerdüşt Alizade	1995	2001
-	Araz Alizade^[b]	-	2001	27 Ağustos 2001
2	Araz Alizade	Ayaz Mutallibov	27 Ağustos 2003	30 Haziran 2012

Genel Başkanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel Başkan		Görev Başlangıcı	Görev Bitişi
1.	Araz Alizade	10 Aralık 1989	1995
Eş başkanlık oluşturuldu.
2.	Araz Alizade	30 Haziran 2012	6 Ekim 2022

Kurultaylar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kurultay	Tarih	Seçilen Başkan	Aday
1. (Kuruluş) Kurultay	1990	Araz Alizade	Araz Alizade
2. Kurultay
3. Kurultay
4. Kurultay
5. Kurultay
6. Kurultay
7. Kurultay
8. Kurultay
9. Kurultay	27 Ağustos 2003	Araz Alizade Ayaz Mutallibov	Araz Alizade Ayaz Mutallibov
10. Kurultay^[3]	27 Eylül 2008
11. Kurultay	2010
12. Kurultay	30 Haziran 2012^[4]	Araz Alizade	Araz Alizade
13. Kurultay	15 Ekim 2017^[5]	Araz Alizade	Araz Alizade

Seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim	Genel Başkan		Oy			Sandalye		Meclis	Sıra
Seçim	Genel Başkan		#	%	± Y	#	±	Meclis	Sıra
1990	Araz Alizade					1 / 360	—	Ana Muhalefet	3.
1995	Araz Alizade	Zerdüşt Alizade				0 / 125	1	Kazanamadı	-
2000		Zerdüşt Alizade				0 / 125	-	Kazanamadı	-
2005		Ayaz Mutallibov				0 / 125	-	Kazanamadı	-
2010		Ayaz Mutallibov	4,402	%0.18		0 / 125		Kazanamadı	-
2015	Araz Alizade		11,288	%0.40	0,22	1 / 125	1	Muhalefet	-
2020	Araz Alizade					0 / 125		Kazanamadı	-

Yerel seçimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Seçim	Genel Başkan		Oy			Belediye üyesi
Seçim	Genel Başkan		#	%	± Y	Belediye üyesi
1999	Araz Alizade	Zerdüşt Alizade
2004		Ayaz Mutallibov
2009		Ayaz Mutallibov
2014	Araz Alizade
2019	Araz Alizade

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ASDP Merkezi Komitesi eski üyesi Elşen Manafov tarafından kuruldu. 2015 tarihinde Millî Diriliş Hareketi Partisi’ne birleşti. Bu parti devlet kayıtlarına alınmamıştır.
^ 2 yil kurultayakadarki süreçte tek eş başkan olarak görev yaptı.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Yeni Parti". 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2021.
^ "Ölkənin ən məşhur partiyası özünü buraxdı: Əlizadələrin qurduğu 34 illik ASDP-nin SON BƏYANATI". musavat.com. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2023.
^ "Arşivlenmiş kopya". 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2020.
^ https://apa.az/az/daxili_siyaset/-265206/amp^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ "Arşivlenmiş kopya". 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2021.

[2] ASDP Merkezi Komitesi eski üyesi Elşen Manafov tarafından kuruldu. 2015 tarihinde Millî Diriliş Hareketi Partisi’ne birleşti. Bu parti devlet kayıtlarına alınmamıştır.

[4] 2 yil kurultayakadarki süreçte tek eş başkan olarak görev yaptı.

[1] "Yeni Parti". 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Şubat 2021.

[3] "Ölkənin ən məşhur partiyası özünü buraxdı: Əlizadələrin qurduğu 34 illik ASDP-nin SON BƏYANATI". musavat.com. 4 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 4 Nisan 2023.

[5] "Arşivlenmiş kopya". 3 Eylül 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 13 Eylül 2020.

[6] ttps://apa.az/az/daxili_siyaset/-265206/amp^{[ölü/kırık bağlantı]}

[7] "Arşivlenmiş kopya". 22 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 3 Eylül 2021.

[1]

[a]

[2]

[b]

[3]

[4]

[5]

g t d Azerbaycan'daki siyasi partiler
Mecliste temsil edilen	Yeni Azerbaycan Partisi (69) Vatandaş Dayanışması Partisi (3) Ana Vatan Partisi (1) Azerbaycan Demokratik Maarifçilik Partisi (1) Bütün Azerbaycan Halk Cephesi Partisi (1) Büyük Kuruluş Partisi (1) Cumhuriyetçi Alternatif Partisi (1) Demokratik Islahatlar Partisi (1) Millî Cephe Partisi (1) Vahdet Partisi (1)
Diğer	Adalet Partisi Ak Partisi Azatlık Partisi Azerbaycan Demokrat Partisi Azerbaycan Halk Partisi Azerbaycan Halk Cephesi Partisi Azerbaycan Millî İstiklâl Partisi Azerbaycan Ümit Partisi Büyük Azerbaycan Partisi Gelecek Azerbaycan Partisi Hak Adalet Partisi Klasik Halk Cephesi Partisi Millî Diriliş Hareketi Partisi Muasır Müsavat Partisi Müsavat Partisi Yeni Zaman Partisi
Resmî kayıtsız	Azerbaycan Demokratik İstiklâl Partisi Azerbaycan Demokrasi ve Refah Partisi Azerbaycan Sosyalist Partisi
Kapatıldı	Aydınlar Partisi Azat Demokratlar Partisi Azerbaycan Azat Cumhuriyetçiler Partisi Azerbaycan Cumhuriyetçiler Partisi Azerbaycan Demokratik Girişimciler Partisi Azerbaycan Halk Demokratik Partisi Azerbaycan Köylü Partisi Azerbaycan Komünist Partisi Azerbaycan Millî Devletçilik Partisi Azerbaycan Liberal Partisi Azerbaycan Liberal Demokrat Partisi Azerbaycan Millî Demokrat Partisi Azerbaycan Millî Hareket Partisi Azerbaycan Mübarizleri Partisi Azerbaycan Namına İttifak Partisi Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi Azerbaycan Sosyal Refah Partisi Azerbaycan Tekâmül Partisi Azerbaycan Terakki Partisi Azerbaycan Vahit Komünist Partisi Azerbaycan Vatanseverler Partisi Azerbaycan Yurttaş Partisi Azerbaycan Yükseliş Partisi Azerbaycan İslam Partisi Bağımsız Azerbaycan Partisi Bağımsız Halk Partisi Bozkurt Partisi Cumhuriyet Halk Partisi Korkut Partisi Millî-Demokrat İdrak Partisi Millî Dayanışma Partisi Millî Kongre Partisi Millî Kurtuluş Partisi Millî Vahdet Partisi Sosyal Adalet Partisi Vahit Azerbaycan Millî Birlik Partisi Vahit Azerbaycan Partisi Vatandaş Birliği Partisi Vatandaş ve İnkişaf Partisi Yeni Yol Partisi
20. yüzyıl	Adalet Çiftçi Difai Ehrar Geyrat Halkçı Himmet İctimaiyyun-Amiyyun İttifak İttifaki-Müslimin İttihad Kafkasya İttihad ve Terakki Fırkası Mücahidin Müdafaa Müsavat Rusya'da müslümanlık Türk Ademi-Merkeziyyet Fırkası
Azerbaycan'ın devlet yapısı

Azerbaycan Sosyal Demokrat Partisi nedir