Avrasya Tüneli
Tünel logosu
Tünelin Avrupa yakası girişi
Diğer ad(lar)ı	İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçişi Projesi
Coğrafya
Giriş (batı)	Fatih, İstanbul, Türkiye 41°00′09″N 28°58′09″E / 41.0024°K 28.9693°D / 41.0024; 28.9693 (Batı giriş)
Giriş (doğu)	Üsküdar, İstanbul, Türkiye 41°00′20″N 29°01′36″E / 41.0055°K 29.0268°D / 41.0055; 29.0268 (Doğu giriş)
Özellikler
Amaç	Kara ulaşımı
Durum	Kullanımda
Geçiş	İstanbul Boğazı
Kullanım	Kara yolu
Rota
Şerit sayısı	2+2
Araç sayısı	± 50.000
Sürüş hızı	70 km/h
Ücret	05:00-23:59 Arası ₺53,00 00:00-04.59 Arası ₺26,50 (otomobil) 05:00-23:59 Arası ₺79,50 00:00-04.59 Arası ₺39,75 (minibüs)[1]
Yapım süresi	26 Şubat 2011 - 22 Aralık 2016
Açılış	20 Aralık 2016 (7 yıl önce) (2016-12-20)[2]
Maliyet	1,245 Milyar Dolar
İşletme	Egis Road Operation SA[3]
Sahibi	A.T.A.Ş.
Genişlik	TBM kazı çapı: 13,7 m
En derin noktası	-106 m
İnternet sitesi	avrasyatuneli.com
Wikimedia Commons Tüneller

Avrasya tüneli ya da İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçişi Projesi, temeli 26 Şubat 2011 tarihinde atılan Asya ve Avrupa yakalarını, Kennedy Caddesi’nde Kumkapı ile D-100 Karayolu’nda Koşuyolu mevkii güzergâhında deniz tabanının altından bağlayan ve boğaz geçişine imkân sağlayan karayolu tünelidir. Toplam güzergâh tünel ve bağlantı yolları ile 14,6 kilometredir. Kumkapı ile Koşuyolu arasında yoğun trafikte 100 dakikaya varan seyahat süresinin 5 dakikaya kadar indirilmesi hedeflenmiştir.

İstanbul Boğazı'nda üç köprü ve bir arabalı feribotla beraber alternatif bir karayolu geçişi sağlamak amacıyla, Marmaray'ın 1,2 kilometre kadar güneyinde inşa edilen proje mevcut üç köprünün ve arabalı feribotun trafik yüklerini paylaşarak İstanbul'a daha dengeli bir şehir içi ulaşımı sağlanması beklenmektedir. İstanbul'da Marmaray tüp geçidinden sonra ikinci deniz altı tünelidir. Tünelin geçiş ücreti iki yönlü alınmakla birlikte; 2022 yılı otomobiller için tek geçiş ücreti 05:00-23:59 saatleri arası ₺53,00 00:00-04.59 saatleri arası ₺26,50 , minibüsler için 05:00-23:59 saatleri arası ₺79,50 00:00-04.59 saatleri arası ₺39,75.^[4] Tünelin ismi için hükümet yetkilileri halk oylaması ile belirleneceği belirtilip, resmi adresinden 10 aralık tarihine kadar oylaması yapılması istenmiştir. Fakat 11 Aralık'ta yetkililer sitedeki oylama sonucunu açıklamayıp, konunun çarpıtıldığı gerekçesiyle paylaşmamışlardır. İsim değiştirilmeyerek aynı olarak "Avrasya Tüneli" adı altında 20 Aralık'ta tünelin açılışı yapılmıştır.

Proje[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrasya Tüneli Projesi (İstanbul Boğazı Karayolu Tüp Geçişi Projesi), Asya ve Avrupa yakalarını, deniz tabanının altından geçen bir karayolu tüneli ile birbirine bağlıyor. İstanbul’da araç trafiğinin yoğun olduğu Kazlıçeşme-Göztepe hattında hizmet veren Avrasya Tüneli, toplam 14,6 kilometrelik bir güzergâhı kapsıyor.

Projenin 5,4 kilometrelik bölümü, deniz tabanı altına özel bir teknoloji ile inşa edilen iki katlı tünelden ve diğer metotlarla inşa edilen bağlantı tünellerinden oluşurken, Avrupa ve Asya yakalarında toplam 9,2 kilometrelik güzergâhta yol genişletme ve iyileştirme çalışmaları gerçekleştirildi. Sarayburnu-Kazlıçeşme ile Harem-Göztepe arasında yer alan yaklaşım yolları genişletilerek kavşak, araç alt geçitleri ve yaya üst geçitleri inşa edildi.

Tünel Özellikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Tünel kazısını yapan ve ‘Yıldırım Bayezid’ adı verilen tünel açma makinesi (TBM); 33,3 kW/m2’lik kesici kafa gücü ile dünyada 1. sırada, 12 bar’lık tasarım basıncı ile 2. sırada ve 147,3 m2’lik kesici kafa alanı ile 6. sırada yer alıyor.

Sismik aktivitesi yüksek ‘Kuzey Anadolu Fayı’, Avrasya Tüneli güzergâhının 17 km yakınından geçiyor. Sismik aktivitelerden doğacak gerilme ve yer değiştirmeleri kabul edilebilir düzeye indirmek amacıyla tasarlanan iki sismik bileziğin (sismik mafsal/conta) Tüneldeki konumları özenle belirlendi. Yer değiştirme limitleri, kayma için ±50 mm, uzama/kısalma için ±75 mm olarak belirlenen sismik bilezikler, laboratuvarlarda test edilerek uygunluğu ve başarısı kanıtlandıktan sonra üretildi. Bilezikler, geometrik boyutları ve maruz kalacağı sismik aktivite seviyesi dikkate alındığında, TBM tünelcilik sektöründe bu özelliklere sahip ‘ilk’ uygulama oldu.

Deprem davranışı ile ilgili tasarımda, moment büyüklüğü Mw = 7,25 kabul edilmiş olup; Tünelin 500 yılda bir görülebilecek depreme karşı ‘servis şartları’ ve 2.500 yılda bir görülebilecek depreme karşı ise ‘güvenlik şartları’ bozulmaksızın davranabileceği ortaya konuldu. Tasarım aşamasında sismik bilezik konumlarının başarıyla saptandığı, Tünel inşaatı sırasında sürekli ölçülen ‘kesici kafa döndürme moment’ (tork) değerleriyle doğrulandı.

Tünelin kazı sürecinde 440 kesici disk, 85 keski ve 475 fırça değiştirildi. Kazı sırasında, sürekli değişen jeolojik şartlar nedeniyle 4 kez, ‘özel eğitimli dalgıçlar’ tarafından hiperbarik bakım-onarım operasyonu yapılması gerekti ve tümü başarıyla tamamlandı. Toplam 47 gün süre kaybına neden olan bu operasyonların biri, Tünelin yaklaşık en derin noktasına rastladı. 10,8 bar gibi bugüne kadar denenmemiş bir basınç ortamında yapılmak zorunda kalınan bu tamir-bakım operasyonunun başarıyla tamamlanması ile dünyada bir ‘ilk’ gerçekleştirildi ve kazının devamı sağlandı.

Yap-İşlet-Devret Modeli[değiştir | kaynağı değiştir]

T.C. Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı ile Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü (AYGM), Avrasya Tüneli Projesi’nin tasarım, inşaat ve işletmesini gerçekleştirmesi için Yapı Merkezi ve SK E&C firmalarının ortaklığı ile kurulan Avrasya Tüneli İşletme İnşaat ve Yatırım A.Ş.’yi (ATAŞ) görevlendirdi. İşletme süresinin tamamlanması ile Avrasya Tüneli kamuya devredilecek.

Yap-işlet-devret modeliyle 1 milyar 245 milyon dolarlık bir yatırımla 22 Aralık 2016'da hayata geçirildi.

Altyapı Yatırımları Genel Müdürlüğü^[5] bilgi notlarına göre

Yatırım süresi : 55 ay (4 yıl 7 ay )

İşletme süresi : 24 yıl 5 ay

Sözleşmeye göre hizmete alma: Ağustos 2017

Hedef : Aralık 2016

Trafik garantisi : Yılda 25 milyon araç (günde 68.500 araç)

Garanti üstü araç geçmesi durumunda kamu payı : %30

Tünelden 2017 yılında 15.6 milyon,^[6] 2018 yılında ise 17,5 milyon araç geçti. En yüksek geçiş yapılan gün 13 Mayıs 2018 tarihi olan Anneler Gününde 65 bin 799 araçla gerçekleşti.^[7]

Karşılaşılan sorunlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1 Mart 2011'de Şehir Plancıları Odası İstanbul Şubesi, projenin kamuyu zarara uğrattığı, imar planı olmadığı ve tahrip edeceği tarihi yapıların tespit edilmemiş olduğunu iddia ederek Koruma Kurulu'nun kararına karşı dava açmıştır.^[8]

Ücret karşılaştırması[değiştir | kaynağı değiştir]

Bakınız, İstanbul Boğazı#Araç geçiş ücretleri

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Engineering News Record (ENR) Dergisi, "Dünya Çapında En İyi Tünel Projesi", Ekim 2016 ^[9]
• ITA (International Tunnel Association) Uluslararası Tünelcilik Ödülleri, ‘Yılın Projesi’ Ödülü, Kasım 2015 ^{[10] [11]}
• Avrupa İmar ve Kalkınma Bankası, En İyi Çevresel Ve Sosyal Uygulama Ödülü, Mayıs 2015 ^{[10] [11]}
• Thomson Reuters Project Finance International (PFI), En İyi Altyapı Proje Finansman Anlaşması, 2012
• Euromoney Project Finance Deals of the Year, Avrupa’nın En İyi Proje Finans Anlaşması, 2012
• Emea Finance, En İyi Kamu-Özel Sektör Ortaklığı, 2012
• Infrastructure Journal, En Yenilikçi Ulaşım Projesi, 2012

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Marmaray
• Büyük İstanbul Tüneli
• HızRay

Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Resmî site