Anavatan Çağırıyor

Koordinatlar	48°44′32″K 44°32′13″D / 48.74222°K 44.53694°D / 48.74222; 44.53694
Konum	Mamayev Kurganı, Volgograd, Rusya
Malzeme	Beton ve metal
Yükseklik	85 metre (33 metrelik kılıç ile birlikte)
Açılış tarihi	15 Ekim 1967 (56 yıl önce) (1967-10-15)
Adandığı	Stalingrad Muharebesi

Anavatan Çağırıyor (Rusça: Родина-мать зовёт - Rodina-mat' zovyot), Volgograd'daki Mamayev Kurganı tepesinde bulunan ve Stalingrad Muharebesi anısına inşa edilen heykeldir. Tasarımı heykeltıraş Yevgeni Vuçetiç ve inşaat mühendisi Nikolay Nikitin tarafından yapılan heykel, 1967 yılında açılışı gerçekleştirildiğinde dünyanın en büyük heykeliydi.

Anavatan Çağırıyor, elinde kılıçla arkasındakileri düşmana karşı savaşmaya çağıran bir kadın figürüdür. Yapımında 5.500 ton beton ve 2.400 ton metal kullanılan heykelin ana yüksekliği 85 metre, ağırlığı yaklaşık 8.000 tondur. 1949 yılında Berlin'de inşa edilen Sovyet Savaş Anıtı ve 1979 yılında Magnitogorsk'ta inşa edilen Geri Cephe Anıtı ile birlikte triptik üçlemesinin bir parçasıdır. Bu üç heykel de savaş kılıcı taşıyan insan tasviridir.

Kızıl Ordu mensubu yaklaşık 35 bin asker, heykelin yer aldığı Mamayev Kurgan tepesinde gömülüdür. Heykel günümüzde Rusya'nın ulusal sembolleri arasında sayılır ve Volgograd Oblastı'nın resmî arması ile bayrağında yer alır.

Geçmişi[değiştir | kaynağı değiştir]

Arka plan ve inşa fikri[değiştir | kaynağı değiştir]

1958 yılında Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti Bakanlar Kurulu, Stalingrad Muharebesi'ni ölümsüzleştirmek amacıyla bir anıt projesi başlatmaya karar verdi. Akabinde kapsamlı bir kampanya başlatılarak bölgedeki mayın ve bombaların temizlenmesi sonrasında heykelin temeli atıldı.^[1][2] Yapılacak heykele dair başlangıçta Sovyet tasarımcı Ernst Neizvestnıy tarafından katlanmış kızıl bir bayrak taşıyan kadın ile yanında diz çöken asker figür fikri ortaya atılsa da daha sonra bu fikirden vazgeçildi.^[2][3][4] Yevgeni Vuçetiç ve Nikolay Nikitin tarafından tasarımı yapılan anıt, işgalcilere karşı oğullarını çağıran ve elinde öne doğru kılıç doğrultan bir kadın figürü fikriyle inşa edilmeye başlandı.

Çeşitli kaynaklara göre bu heykelin inşa fikrinde daha önce yapılan heykellerin prototiplerinden yararlanılmıştır.^[5][6][7][8] Paris'te bulunan Zafer Takı'nın üzerinde yer alan La Marseillaise anısına inşa edilen heykeller ve Semadirek Kanatlı Zaferi heykeli, Anavatan Çağırıyor heykelinin inşasında model ve ilham alındığı ifade edilen heykellerdir.^[9] Heykelin, Roma mitolojisindeki tanrıça Victoria ve Yunan mitolojisindeki Nike'nin modern yorumu olduğuna dair yorumlar da mevcuttur.^[10][11][12]

İnşası ve açılışı[değiştir | kaynağı değiştir]

Heykelin yapımı, tasarım, konsept ve altyapı hazırlıkları ve son 8 yılı inşa çalışmaları olmak üzere toplam 15 yıl sürdü.^[13] Anıtın yapımına Stalingrad'da (şimdiki Volgograd) Mayıs 1959'da başlandı.^[14][15] 15 Ekim 1967 tarihinde ise resmî açılışı gerçekleştirildi.^[14] Törene, Sovyetler Birliği Komünist Partisi Genel Sekreteri Leonid Brejnev, Savunma Bakanı Andrey Greçko ve Sovyetler Birliği Mareşallerinden Andrey Yeryomenko ile Vasili Çuykov'un aralarında bulunduğu isimlerin yanı sıra on binlerce Sovyet vatandaşı katıldı.^[13] Heykel, açıldığı gün itibarıyla dünyanın en büyük heykeli unvanının sahibi oldu.^[11][16] Ardından geçen sürede daha yüksek heykeller inşa edilmesine karşın günümüzde, dünyanın en büyük kadın heykeli ve en büyük din dışı konuyu kapsayan heykeli konumundadır.^[17][18][19]

Mimarisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Anavatan Çağırıyor, diğer yüksek heykeller ile karşılaştırıldığında, sağ elinde bir kılıç tutması ve sol eliyle çağırma hareketi yapması nedeniyle, diğer heykellere göre daha karmaşık mühendislik ögelerine sahiptir.^[20][21] İçi boş olan heykelin yapımında beton ve tel halatlarla yapılan kombinasyon önem taşır.^[20][21] Nikolai Nikitin daha önce bu teknolojiyi, yine kendi eseri olan 540,1 metre uzunluğundaki Ostankino Kulesi'nin tasarımında kullanmıştı.^[10]

Heykel alanı etrafındaki yapılarla birlikte toplam 26 hektarlık bir bölgeyi kapsar.^[1] Yapımında, durduğu kaide hariç 5.500 ton beton ve 2.400 ton metal kullanılmıştır.^[22] İlk giriş yerinde "Nesillerin Hafızası" adında bir giriş kaidesi bulunur.^[23] Kaidede temsili 11 figürü içeren kabartmalar ve Mamayev Kurgan'da ölen askerlere övgü yazıları bulunur.^[15] İleride, Naziler tarafından bombalanan binaların kalıntıları yer alır.^[15] Bu bölgenin yanında "Kahramanlar Meydanı" adında bir alan bulunur ve burada, savaşta görev alan çeşitli grupları temsil eden 6 küçük kaide vardır.

Heykelin toplam yüksekliği 85 metredir.^[24][25][26] Bu boyutuyla 2014 itibarıyla dünyanın en uzun 12. heykeli konumundadır.^[27] Kılıç hariç yüksekliği ise 52 metredir.^[28] Heykelin temel derinliği 16 metredir.^[22][29] Anıtın ağırlığı 8.000 tondan fazladır.^[30] Kaidesinde Stalingrad Muharebesi'nde geçen 200 güne atfen 200 adımlık bir yol bulunur.^[31] Bu yolun başında, içi boş bir Kızıl Ordu askeri anıtı bulunur ve içerisinde oda oda bölmeler mevcuttur.^[32][33] Bu bölmeler arasındaki duvarların kalınlığı 25 ile 30 santimetre arasında değişmekte olup, sağlamlık için demir kablolar tarafından desteklenmektedir.^[33]

Volgograd'da yaşayan Valentina İzotova heykele rol modelliği yapmıştır.^[25][34]

Doğal tehditler ve restorasyon çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Heykelin elindeki kılıç 14 ton ağırlığında 33 metre uzunluğundadır ve etrafı paslanmaz çelikten üretilen levhalarla kaplıdır. Kılıç, büyüklüğü nedeniyle fırtına ve rüzgârlardan etkilenmekte ve zamanla elin kılıcı tuttuğu bölgede deformasyonlar oluşmaktadır. Diğer taraftan yeraltı suları da heykelin zeminine zarar vermektedir ve bu nedenle yapıldığı günden bu yana yaklaşık 20 santimetre kaymıştır.^[30] Ayrıca yine zamanla yağışlı havalarda metal sesi ortaya çıkmakta ve titanyum tabakaları zarar görmektedir. Bu nedenle 1972 yılında önlem olarak kılıçta delikler açılmış, 1986 yılında da beton altyapısı güçlendirilmiştir.^{[35][36][37][38]}

1972, 1986 ve 2010 yıllarında olmak üzere üç kere ana restorasyon çalışması yapılmıştır. Güçlü rüzgârlarda kılıcın sallanması üzerine 1972 yılındaki restorasyonda çelik kılıcın yerine titanyum bir kılıç konulmuş,^[39] 2010 yılındaki restorasyonda ise kılıç onarılarak güçlendirilmiştir.^[9]

Sembolik önem ve günümüzdeki yeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Heykelin konumlanması için seçilen yer olan Mamayev Kurgan tepesi, Stalingrad Muharebesi'nde en çetin ve kanlı savaşların yaşandığı yerlerden birisidir.^[40] Tepe, savaşan taraflar arasında defalarca el değiştirmiş, Kızıl Ordu bu tepede pek çok kayıp vermiştir.^[41] Yapılan araştırmalara göre 35 bin civarında askerin bu tepede gömülü olduğu belirtilmektedir.^[11][35][42] Heykel ve bulunduğu anıt kompleksi Sovyet yurttaşlarının II. Dünya Savaşı'nın dönüm noktası olarak kabul edilen Stalingrad Muharebesi'ndeki kahramanlıklarının ve vatanseverliğinin sembolüdür.^[15] Muharebede 300'den fazla Nazi askerini öldüren keskin nişancı ve ilk Sovyetler Birliği Mareşali Vasili Çuykov, bu heykelin yakınındaki anıt mezarlığa gömülmüştür. Ayrıca benzer olarak savaşta kahramanlık gösteren diğer keskin bir nişancı Vasili Zaytsev de 2006 yılında buraya gömülmüştür.^[10][43]

Heykelin sağ elinde yükselen kılıç, vatanın kutsallığını simgelerken, sol el Volgograd'a doğru yol göstermektedir. Heykel, geceleri aydınlatılmaktadır.^[44] Anavatan Çağırıyor, Berlin'deki Sovyet Savaş Anıtı ve Magnitogorsk'daki Geri Cephe Anıtı ile birlikte savaş kılıcı taşıyan heykellerin triptik üçlemesinin bir parçasıdır.^{[45][46][47][48]}

Gerek geçmişte Sovyetler Birliği cumhuriyetlerinde gerekse günümüzde Rusya'da heykelin resimlerinin bulunduğu posta pulları,^[49][50] madenî para,^[51] madalya^[52] gibi materyaller üretilmiştir. Volgograd Oblastı'nın hem armasında, hem de bayrağında heykelin bir resmi yer alır.^[53] Heykel günümüzde halen Rusya'nın sembolleri arasında sayılmaktadır. 2013 yılında 224.6 milyon oy kullanılarak yapılan bir halk araştırmasında Anavatan Çağırıyor heykeli Rusya'nın sembollerinden biri olarak seçilmiştir.^[54] Buna benzer bir araştırma 2008 yılında da yapılmış ve heykelin bulunduğu tepe Rusya'nın yedi harikasından biri seçilmiştir.^[22] Çin'in Mançurya bölgesinde bu anıtın minyatür bir kopyası bulunmaktadır.

Her yıl 3 milyondan fazla insanın heykeli ziyaret ettiği belirtilmektedir.^[23]

Heykel ve bulunduğu alan 31 Ocak 2008 tarihinde federal bölge listesine eklenmiştir. O tarihten bu yana federal kanunlarla korunmaktadır.^[55] Heykel ve çevresindeki kompleks UNESCO Dünya Mirası aday listesindedir.^[15]

Eleştiriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Büyük boyutlu yapıları tanımlamak için kullanılan gigantomani türünün bir örneği olan heykel hakkında çeşitli olumsuz yorumlar da yapılmıştır. Mimari eleştirmeni Jonathan Meades, heykeli bir kiç örneği olarak betimleyerek zaten var olan bir tarzın bir kopyası olarak tarif etmiştir.^[56] Rus mimar Vladimir Tserkovnikov 2013 yılında dönemin Rusya Kültür Bakanı Vladimir Medina'ya açık mektup yollayarak heykelin Nikitin tarafından büyük hatalarla inşa edildiğini ve zamanla yıkılma tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu ifade etmiştir.^[57]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

• 
  Yüksekliğine göre heykeller listesinden bazı heykeller ve yükseklikleri.
• 
  Volgograd Oblastı arması
• 
  Anıtın bulunduğu Mamayev Kurgan tepesinde yer alan mezarlıklar
• 
  Büyük Vatanseverlik Savaşı'nın 30 yıldönümüne dair verilen anma nişanı
• 
  Rusya Merkez Bankası'nın 2013 yılında çıkardığı hatıra parası
• 
  1973 Sovyetler Birliği pulu
• 
  Heykelin resmedildiği 2008 Rusya pulu

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Anavatan (Kiev)
• İşçi ve Çiftçi Kadın Heykeli
• Juche Kulesi
• Sovyetler Sarayı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Anavatan Çağırıyor ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Google Map görüntüsü

Harici video

Anavatan Çağırıyor Heykeli

Heykelin içinden görüntüler

Heykelin ve etrafının çeşitli açılardan dış görüntüleri

RT Documentary - Anavatan Çağırıyor heykeli belgeseli (İngilizce)