AFC Ajax

Tam ad	Amsterdamsche Football Club Ajax NV
Takma ad	de Godenzonen (Tanrı'nın çocukları) Ajacieden, de Joden (Yahudiler) de Amsterdammers (Amsterdamlılar)
Kısa ad	AJX
Renkler	Kırmızı-Beyaz
Kuruluş	18 Mart 1900
Stadyum	Johan Cruyff Arena (Kapasite: 55.865)
Başkan	Jan van Halst (ɡeçici)
Teknik direktör	John van 't Schip
Lig	Eredivisie
2022-23	Eredivisie, 3.
Resmî site	ajax.nl
İç saha forması Dış saha forması Üçüncü forma
Şu anki sezon

Amsterdamsche Football Club Ajax, daha çok bilinen isimleriyle AFC Ajax, Ajax Amsterdam ya da Ajax (ismin geçmişi Aias'a dayanır), Amsterdam merkezli profesyonel Hollandalı futbol kulübü. Dünya'nın belli başlı futbol takımlarından olan Ajax, 1900 yılında kurulmuştur. Maçlarını 54.990 kişilik Johan Cruyff Arena'da oynar. Ajax dünyaca ünlü altyapısı Jong Ajax ile tanınan çok köklü bir kulüptür. Avrupa'nın en önemli 14 kulübünün bulunduğu eski G-14 kurulunda bulunmaktaydı. Ajax kazandığı birçok kupayla dünyanın en başarılı takımlarından birisidir, Uluslararası Futbol Tarihi ve İstatistikleri Federasyonu'na göre 20. Yüzyılın En Başarılı yedinci kulübüdür.^[1]

Tarihçe[değiştir | kaynağı değiştir]

Kulüp, 18 Mart 1900 tarihinde Amsterdam kentinde Floris Stempel, Carel Reeser ve Johan Dade tarafından kurulur. 1911 yılında o dönem Hollanda futbolunun en üst seviyesi olan 1. Lig'e çıkar. 1917 yılında ilk ulusal kupa kazanılır. 1918 yılında ise ilk lig şampiyonluğu gelir. 1920'li yıllardan II. Dünya Savaşına kadar geçen dönem o kadar başarılıdır ki bu yıllar Altın dönem olarak adlandırılır.

1940'lı yıllarda teknik direktör Jack Reynolds'un emekli olmasıyla beraber kulüp yeniden yapılanma dönemine girer. 1954 yılında futbolda profesyonelliğe geçildiğinde Ajax yeni dönemde özellikle Avrupa’da mücadele etme gücünden uzaktır. Bu dönem bir aralar küme düşme aşamasına gelen Ajax, 1965 yılında Rinus Michels’in takımın başına geçmesiyle kabuk değiştirmeye başlar. Bu dönemde özellikle ileride Hollanda millî futbol takımı sayesinde total futbol olarak adlandırılacak sistemin tohumları atılır.

1967 yılında ikinci kez lig şampiyonluğunu yaşayan kulüp hala bir rekor olan bir sezonda 122 gol atma başarısını gösterir. O dönemde 20 yaşında olan Johan Cruyff bu gollerin 33 tanesini tek başına kaydetmiştir. 1971 yılında hem lig hem de kupa şampiyonluğu yaşayan Ajax, 1970-71 Şampiyon Kulüpler Kupası finalinde Panathinaikos’u 2-0 yenerek Avrupa’da da başarıyı yakalamıştır.

1973 yılında Cruijff’un Barcelona’ya transfer olmasıyla başlayan dönem gerilemenin habercisi olur. Buna rağmen Ajax’ın öncüsü olduğu total futbol mantığıyla oynayan Hollanda Mîllî Futbol Takımının 1974 FIFA Dünya Kupasında finale kadar çıkması futbol tarihinde önemli bir dönüm noktası olmuştur.

1980'li yıllarda Avrupa’da başarılı olamayan kulüp 1985 yılından sonra Cruijff’un teknik direktör olarak dönmesiyle yeniden çıkışa geçer. Ligde çok başarılı olmasa da 1986-87 UEFA Kupa Galipleri Kupası finalinde Doğu Almanya’nden 1. FC Lokomotive Leipzig’i 1-0 yenerek kupayı kazanır.

Bundan sonra yükselişe geçen PSV’nin gölgesinde kalan Ajax, Louis van Gaal yönetiminde eski günlerine dönmeye başlar. 1992 UEFA Kupası finalinde İtalyan ekip Torino FC’yu eleyerek kupayı kazanır. Aynı başarıyı 1994-95 UEFA Şampiyonlar Ligi'nde de gösteren ekip, finalde İtalyan Milan’ı 1-0 yenerek kupayı müzesine götürür.

Ancak izleyen sezonlarda Van Gaal’ın ayrılması ve Bosman kanunu sayesinde önemli oyuncularının kulüpten ayrılmasıyla^[2] Ajax düşüşe geçer.

2002 yılıyla beraber teknik direktörlük görevine gelen Ronald Koeman’ı Danny Blind izleyecektir. 2006 yılında başa geçen Henk ten Cate, gençlere fırsat verirken başarılı sonuçlar yakalayacaktır. O sezon KNVB beker kazanılırken, Lig şampiyonluğu son anda yitirilir. Sonraki sezon en önemli kozları olan Ryan Babel Liverpool’a, Wesley Sneijder ise Real Madrid’e satılır. 2008 yılında teknik direktör olan Marco van Basten döneminde yeni genç futbolcular takıma dahil edilirken takım yönetimi başarılı futbolcularını sattıkları için bir ticarethane olmakla suçlanacaktır. 2009-2010 sezonunun son haftasında ligde üçüncü konumu başarısızlık olarak tanımlayan van Basten de görevi bırakacaktır.

UEFA sıralaması[değiştir | kaynağı değiştir]

24 Ağustos 2022 itibarıyla^[3]

Sıra	Ülke	Takım	Puan
7		Barcelona	93.000
8		Juventus	88.000
9		Manchester United	88.000
10		Ajax	85.000
11		Atlético Madrid	81.000
12		AS Roma	78.000
13		Sevilla	74.000

Altyapı programı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ajax, her dönemde sayısız yıldız yetiştiren altyapı programıyla tanınmıştır. Uluslararası Spor Araştırmaları Merkezi CIES, 25 Ekim 2021 tarihli 353 numara ile yayınladığı araştırma raporunda, Ajax dünyanın en önemli 31 futbol ligi arasında en çok oyuncu ihraç eden takım oldu.^[4][5] Ajax, De Toekomst adı verilen eğitim tesislerinde Avrupa'nın en önemli futbolcu eğitim merkezi oldu. Kırmızı-beyazlı Hollanda kulübü, yetiştirdiği 81 oyuncuyu başka kulüplere gönderdi.

En üst seviyede futbol oynamış olan çok sayıda yıldız Ajax’ta yetişmiştir:

• Johan Cruyff
• Frank Rijkaard
• Edwin van der Sar
• Dennis Bergkamp
• Patrick Kluivert
• Marco van Basten
• Wesley Sneijder
• Rafael van der Vaart
• Maarten Stekelenburg
• John Heitinga

Kendi altyapısından yetişen futbolcuların ağırlıkta olduğu kadrosuyla 1994-95 UEFA Şampiyonlar Ligi kupasını kazanmıştır.^[6]

Logo ve renkler[değiştir | kaynağı değiştir]

1900 yılında kulüp kurulduğunda Ajax amblemi bir Ajax oyuncusunun resminden ibaretti. 1928 yılında Antik Yunanistan’daki kahraman Ajax’ın portresi logo olarak kabul edildi. 1990 yılında yeniden değiştirilen logoda Ajax resmi korunurken, portre 11 futbolcuyu simgeleyecek şekilde sadece 11 çizgiden oluşacak şekilde yeniden tasarlandı.

Ajax ilk başlarda sadece siyah renkli formayı tercih ediyordu. Ancak sonraları formada kırmızı-beyaz ve şortlarda da siyah renk yer almaya başladı. Bu üç renk aynı zamanda Ajax’ın kurulu olduğu Amsterdam kentinin de renkleridir. Kulüp 1911 yılında Eerste Klasse olarak bilinen 1. Lig’e çıktığında renklerini değiştirmek zorunda kaldı çünkü o ligde oynayan Sparta Rotterdam da aynı renkleri kullanıyordu. O dönemlerde deplasmanlarda farklı forma uygulaması olmadığından lige yeni çıkan Ajax, renklerini beyaz forma üzerine kırmızı çapraz şerit olacak şekilde değiştirmek zorunda kaldı.

Stadyum[değiştir | kaynağı değiştir]

Kulübün ilk stadyumu, 1911 yılında ahşaptan yapılmıştır. O dönemde stadın özel bir adı bulunmamaktaydı. Ajax daha sonra Amsterdam’da yapılan 1928 Yaz Olimpiyatları stadında maçlarını yaptı. Olimpik Stadyum olarak bilinen bu stadyumdan sonra 1934 yılında Amsterdam’ın doğusundaki De Meer Stadyumuna geçti.^[7] 1996 yılına kadar maçlarını oynayacağı stadyum 29.500 kişilikti. 1996 yılında Amsterdam AreanA olarak bilinen yeni stadyum kompleksine geçti. 134 milyon dolara mal olan stadyum 52.000 kapasitelidir. Stadyumun açılır kapanır tavanının içeriye güneş ışığının girmesini engellediği için çim kalitesinin olumsuz etkilendiği stada yapılan eleştiriler arasındadır.

Ajax ve Yahudilik[değiştir | kaynağı değiştir]

Günümüzde Ajax taraftarları Yahudi olarak nitelendirilse de buna dair bir kanıt yoktur. 1930’lu yıllarda Avrupa’da yükselen faşizm ve anti-Semitizm yüzünden şehrin diğer taraftarları, stadyumları yoğun Yahudi göçü alan bölgede kaldığı için Ajaxlıları Yahudi olmakla suçlayıcı tezahüratlarda bulunmuştur. Arasında çok az sayıda Yahudiyi barındıran Ajax taraftarları da inadına bu kimliği benimsemiş ve Yahudi sembollerini maçlarda kullanmıştır. 1980'li yıllarla beraber siyasi arenadaki İsrail karşıtlığı Ajax’a karşı tezahüratlara da yansımıştır. Oldukça gergin atmosferde geçen maçlara gerçek Yahudiler gitmemeye başlamıştır. 2000'li yıllarda kulüp resmî olarak taraftarlardan Yahudi simgelerinin bırakılmasını talep etmiştir.^[8]

Oyuncular[değiştir | kaynağı değiştir]

Güncel kadro[değiştir | kaynağı değiştir]

1 Şubat 2024 itibarıyla^[9]

№ Mevki Futbolcu 1 KL Gerónimo Rulli 2 DF Devyne Rensch 3 DF Anton Gaaei 4 DF Jorrel Hato 6 OS Jordan Henderson 7 FV Steven Bergwijn (captain) 8 OS Kenneth Taylor 9 FV Brian Brobbey 10 FV Chuba Akpom 11 FV Carlos Forbs 12 KL Jay Gorter 13 DF Ahmetcan Kaplan 16 OS Sivert Mannsverk 18 DF Jakov Medić

№ Mevki Futbolcu 19 OS Julian Rijkhoff 21 OS Branco van den Boomen 22 KL Remko Pasveer 23 OS Steven Berghuis 24 OS Silvano Vos 25 DF Borna Sosa 27 FV Amourricho van Axel Dongen 28 OS Kian Fitz-Jim 30 DF Gastón Ávila 33 OS Benjamin Tahirović 37 DF Josip Šutalo 38 OS Kristian Hlynsson 39 FV Mika Godts 40 KL Diant Ramaj

Kiralık gidenler[değiştir | kaynağı değiştir]

№ Mevki Futbolcu — OS Victor Jensen (31 Kasım 2022'ye kadar Rosenborg takımında kiralık) — FV Mohamed Daramy (30 Haziran 2023'e kadar Kopenhag takımında kiralık) — FV Naci Ünüvar (30 Haziran 2023'e kadar Trabzonspor takımında kiralık)

Emekli numaralar[değiştir | kaynağı değiştir]

• 14 - Johan Cruyff (Forvet, 1964-73, 1981-83). 25 Nisan 2007 tarihinde Cruyff'ın 60. doğum günü kutlama maçında forma numarası emekliye ayrılmıştır.^[10] [Aşağıya bak]

Maskot[değiştir | kaynağı değiştir]

• Takımın resmî maskotu Lucky Lynx'tir.^[11] (2000-günümüz)

Başarıları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Eredivisie

Şampiyon (36): 1917-18, 1918-19, 1930-31, 1931-32, 1933-34, 1936-37, 1938-39, 1946-47, 1956-57, 1959-60, 1965-66, 1966-67, 1967-68, 1969-70, 1971-72, 1972-73, 1976-77, 1978-79, 1979-80, 1981-82, 1982-83, 1984-85, 1989-90, 1993-94, 1994-95, 1995-96, 1997-98, 2001-02, 2003-04, 2010-11, 2011-12, 2012-13, 2013-14, 2018-19, 2019-20, 2020-21, 2021-22

• KNVB Beker

Şampiyon (20): 1916-17, 1942-43, 1960-61, 1966-67, 1969-70, 1970-71, 1971-72, 1978-79, 1982-83, 1985-86, 1986-87, 1992-93, 1997-98, 1998-99, 2001-02, 2005-06, 2006-07, 2009-10, 2018-19, 2020-21

• Johan Cruijff Schaal

Şampiyon (9): 1993, 1994, 1995, 2002, 2005, 2006, 2007, 2013, 2019

• UEFA Şampiyonlar Ligi

Şampiyon (4): 1970-71, 1971-72, 1972-73, 1994-95

• Kıtalararası Kupa

Şampiyon (2): 1972, 1995

• UEFA Avrupa Ligi

Şampiyon (1): 1991-92

• UEFA Kupa Galipleri Kupası

Şampiyon (1): 1986-87

• UEFA Süper Kupası

Şampiyon (3): 1972, 1973, 1995

• UEFA Intertoto Kupası

Şampiyon (1): 1961-62

14 numaralı forma[değiştir | kaynağı değiştir]

Johan Cruyff'ın onuruna formasının emekliye ayrılmasından sonra 2007-08 sezonundan itibaren Ajax takımındaki hiçbir futbolcu 14 numaralı formayı giymemiştir.^[12][13] 14 numaralı formayı en son İspanyol orta saha Roger giymiştir. 2011-12 sezonunun öncesinde bir hazırlık maçında Marvin Zeegelaar bu formayı giyerken, aynı formayı Aras Özbiliz de bir sezon öncesi maçında giymiştir. Kulüp bunun hata olmadığını söylemiştir.^[14]

Johan Cruyff'ın ayrılmasından sonra 14 numaralı formayı giyen futbolcular:^[15]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Konuyla ilgili yazılan eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta AFC Ajax ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Simon Kuper, Ajax, Hollandalılar ve Savaş, İthaki Yayınları 2004 ISBN 9752730167

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ajax resmî internet sitesi23 Şubat 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.