A. Kadir Paksoy (d. 10 Mayıs 1954, Darende, Malatya), Türk öğretmen, şair ve yazar.^[1]

Yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

Çiftçilik yapan, işçi ve çerçi olarak çalışan Mustafa Hilmi Paksoy ile ev hanımı Zeynep Hanım’ın oğlu olan Paksoy ilkokula Darende Sayfiye İlkokulu’nda başladı, Adana Sakarya İlkokulunda 1966 yılında, Adana Yavuzlar Ortaokulunda başladığı ortaöğrenimini ise Darende Ortaokulunda 1969 yılında ve Malatya Turan Emeksiz Lisesinde başladığı lise öğrenimini, Osmaniye Lisesinde 1973 yılında tamamladı. 1974’te Ankara Gazi Eğitim Enstitüsü Sosyal Bilimler Bölümüne girdi. Burada okurken TSİP (Türkiye Sosyalist İşçi Partisi)’ne üye oldu. Okulda, partinin gençlik örgütü SGB (Sosyalist Gençlik Birliği)’nin sözcülüğünü yaptı. Enstitünün ikinci sınıfında iken okul, kendisinin de içinde olduğu uzun bir boykota girince partinin Anadolu örgütlenmesinde görev aldı. 1976 yılında TSİP Aydın il sekreterliği görevini sürdürürken "Komünizm propagandası" suçlamasıyla tutuklanarak bir süre Aydın Cezaevinde hapis yattı. Bu süreçte okuldan atıldı. Danıştay kararıyla döndüğü Gazi Eğitim Enstitüsünü 1979’da bitirmesinin ardından Eskişehir Anadolu Üniversitesi Tarih Bölümünde lisans eğitimi gördü.

Meslek yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

1979’da İzmit’te öğretmenlik görevine başladı. 1983’te İstanbul Halkalı – Taştepe Ortaokulu'na atandı. Öğretmenliğinin yanı sıra bir süre İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi’ne devam etti (1983-1984). Iğdır – Taşburun köyü öğretmenliğine atanınca hukuk öğrenimini bıraktı. Yurdun çeşitli yerlerinde öğretmenlik yaptıktan sonra Ankara’ya yerleşti. 2002 yılında Ankara Çankaya Lisesi tarih öğretmenliğinden emekli oldu.

Edebiyat yaşamı[değiştir | kaynağı değiştir]

İlk şiirleri 1977 yılında Gerçek gazetesinde yayımlanan şairin ilk şiir kitabı Ayrılığın ve Ölümün Dışında ise 1984 yılında Yeditepe Yayınları arasında çıktı. A. Kadir Paksoy, 1987’de bir grup genç şairle birlikte Yeni Şiir dergisini çıkardı. 16 sayı yayımlanan bu dergiyi kapatarak ürünlerini 1990’da Ümit Sarıaslan’la birlikte çıkardıkları Anadolu Ekini dergisinde yayımlamaya başladı. Anadolu Ekini, Ocak 2001’e dek aralıklarla 40 sayı yayımlandı.

19 Ocak 1993’te Ankara Sanat Kurumu’nda adına bir toplantı düzenlendi.

"(…) Kadir bir şair. Estetiğiyle, lirizmiyle, yaratım gücüyle, iklimiyle bir şair. İkincisi; eskilerin deyimiyle, velut (üretken) bir şair. Yaşı henüz kırk demeden, beş kitap yayımlamış. Üçüncüsü; lirik bir şair. Kendine has bir lirizmi kullanıyor. Toplumcu bir şairin lirik bir söylemi yakalama şansı genellikle azdır. Çünkü; toplumcu edebiyatın kendi iç örgüsü, iç dinamiği genellikle lirizm karşıtı birtakım söylemleri, şiir dillerini ön planda tutmayı gerektirir. Ama, hem toplumcu, hem lirizmi yakalayan bir şair, bence önemli bir şairdir…"

— Behçet Aysan, Sanat Kurumu, 19 Ocak 1993

2005 yılı sonunda tek başına çıkarmaya başladığı Tan Edebiyat dergisini ise ancak 6 sayı yayımlayabildi. A. Kadir Paksoy, 2009’dan beri özellikle çağdaş Fransız şairlerinden yaptığı şiir çevirilerini sürdürüyor.

"Toplumcu bir şair A. Kadir Paksoy. Ancak, toplumcu olacağım diye, toplumun acılarına tanık olacağım diye şiirin hakkını yiyen bir şair değil. Şiirlerinin hepsi alt alta sıralansa, şiirin hakkını yediği pek az şiir kalır… Bağıran bir şair değil. Hattâ toplumun bam teline bastığı şiirlerinde bile, toplumun ar damarına bastığı şiirlerinde bile bağırmıyor. Dervişçe söylüyor söyleyeceğini... Öyle büyülü, hülyalı, bulutların arkasında, yanına erişilmez, katına ulaşılmaz bir dünyanın adamı gibi görmüyor kendisini. Ben de öyle görüyorum. Öyle olduğunun kanıtı da var: "benim dizelerim / şırıltıları gibidir bir derenin / akarlar / kıskanmadan çağıltılarını / büyük nehirlerin" diyor. Yani, kendinden önceki şiir dünyasının mirasçısıdır A. Kadir Paksoy. Yunus'un da, Aragon'un da, Nazım'ın da... mirasçısıdır. Onlar, büyük ırmaklarıdır şiir evreninin."

— Ümit Sarıaslan, Kıyı Kültür ve Sanat Dergisi, Nisan 1993

2001 yılında değerli besteci Nevit Kodallı Hacı Bektaş Destanı'nı oratoryo olarak bestelemeye başlamıştır. Yarım kalan bu çalışmayı daha sonra yeniden bestelemek üzere Ekrem Ataer üstlenmiştir.^[2]

Cumhuriyet Kitap, Milliyet Sanat, Türk Dili Dergisi, Çağdaş Türk Dili, Edebiyat ve Eleştiri, Kıyı, Pencere, Afrodisyas Sanat, Sunak, abece, Öğretmen Dünyası, Novy Orient (Çekoslovakya), Oluşum / Genese (Fransa), Verso (Fransa), AYNA (revuayna.com) (Fransa) gibi dergiler ve internet sitelerinde şiir, çeviri ve yazıları yayımlanan, toplumcu gerçekçi şair A. Kadir Paksoy, TYS (Türkiye Yazarlar Sendikası), PEN (Uluslararası Yazarlar Derneği) Türkiye Merkezi ve TİHAK (Türkiye İnsan Hakları Kurumu) üyesidir.^[3]

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Şiir kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ayrılığın ve Ölümün Dışında, Yeditepe Yayınları, İstanbul, 1984
• Güneş Batarken, Ayko Yayınları, 1986
• Kadir Bey Tarihi, Prospero Yayınları, Ankara,1994, 2. Basım, Karşı Yayınları, Ankara, 1996, 3. Basım, Tan Edebiyat, Ankara, 2006 ISBN 975-94462-6-X
• Usulca, Anadolu Ekini Yayını, Ankara, 1992, 2. Basım, Ürün Yayınları, Ankara, 1995, 3. Basım: Tan Edebiyat, Ankara, 2006, ISBN 975-9446-28-6
• Hacı Bektaş Destanı,^[4] Anadolu Ekini Yayını, Ankara, 1992, 2. Basım, Karşı Yayınları, Ankara, 1996, 3. Basım, Güldikeni Yayınları, Ankara, 2001, 4. Basım, Tan Edebiyat, Ankara, 2006, 5. Basım, Hacıbektaş Derneği, 2008, ISBN 978-975-01619-6-4
• Yaralı Temmuz, Ardıç Yayınları Ankara, 1994 ISBN 2880000053224
• Yaralı Temmuz Sivas Kıyımı,^[5] Doruk Yayınları Ankara, 1996, ISBN 9789755531274, 2. Basım, Ürün Yayınları, Ankara, 1998, 3. Basım, Tan Edebiyat, Ankara, 2006, ISBN 975-94462-7-8
• Başak ve Asma (Ümit Sarıaslan ile birlikte), E Yayınları, İstanbul, 1996
• İki Bulut Yardan Aşağı, Kendi Yayını, Ankara, 1998, ISBN 975-94462-0-0
• Öte – Beri, Anadolu Ekini Yayını, Ankara, 2000, ISBN 975-94462-1-9
• Tetik ve Kalem, ETİKUS Yayınları, İstanbul, 2003, ISBN 975-6412-01-1
• Tan Ağrısı, Tan Edebiyat, Ankara, 2005, ISBN 975-94462-3-5
• İnsana İnan (Seçilmiş Şiirler, 1977-2007), Tan Edebiyat, 2008, ISBN 975-94462-2-2
• Ankara Aydınlığı, Tan Edebiyat, 2008, ISBN 975-94462-3-9
• Tut Elinden Sabahın, Tan Edebiyat, 2011, ISBN 975-94462-5-3
• Şiirin Kıyılarında, Tan Edebiyat, 2013, ISBN 975-94462-6-0
• Complainte Amoureuse (Acı Türküsü Seven Kadının, Fransızca-Türkçe şiir seçkisi), Tan Edebiyat, 2014, ISBN 975-94462-7-7
• Gelirse Beklediğimi Söyleyin, Tan Edebiyat, 2015, ISBN 975-94462-8-4
• Bozkır Gemisi (Ankara şiirleri), Tan Edebiyat, 2016, ISBN 975-94462-9-1
• Kadir Bey Tarihi, Toplu Şiirler I, Doruk Yayınları, 2021, ISBN 978-975-553-872-3
• Hayatta Beni En Çok Anam Sevdi, Toplu Şiirler II, Doruk Yayınları, 2021, ISBN 978-975-553-869-3

Düz yazıları[değiştir | kaynağı değiştir]

• Pireotu (yazılar), Karşı Yayınları, Ankara, 1996, ISBN 975-775-1-39-1
• Tarihin Talihsizliği (Tarih öğretimi ve öneriler), Ürün Yayınları, Ankara, 1997, ISBN 975-7145-31-9
• Ankara’nın Cumhuriyet Öncesi ve Cumhuriyet Dönemi Eğitimi (Ortak kitap, "Cumhuriyet Dönemi Eğitimi’nin Genel Nitelikleri" bölümü), Ankara Valiliği Milli Eğ. Md. Yayını, Ankara, 1998, ISBN 975-11-1779-8
• Dizelerden Denizlere (Şiir duyumsama çalışmaları), Kültür Bakanlığı Yayınları, 1999, ISBN 975-17-2182-2
• Anadolu Anadolu (Gezi yazıları, Ümit Sarıaslan ile birlikte), Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara, 2001, ISBN 975-17-2659-X
• Vatandaşlık ve İnsan Hakları Eğitimi (İlköğretim 8. sınıf ders kitabı), OKYAY Yayınları, Ankara, 2002
• Ulus Devlet ve Tarih Eğitimi, Öğretmen Dünyası Yayınları, 2009, ISBN 975-94462-4-6
• Zincirli Ördek, Otobiyografi, Ürün Yayınları, 2019, ISBN 978-605-2117-73-6

Çevirileri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Narsist, Tiyatro oyunu, Jean-Jacques Rousseau, Doruk Yayınları, 2019, ISBN 978-975-553-728-3
• Julie ya da Yeni Héloïse, Roman, Jean-Jacques Rousseau, Doruk Yayınları, 2021, ISBN 978-975-553-871-6)
• Ağaçlar, Şiir, Jacques Prévert, İmgenin Çocukları Yayınevi, 2021, ISBN 978-625-7616-00-3
• Jacques Prévert, Yaşamı/Sanatı/Şiirleri, Biyografi, Doruk Yayınları, 2021, ISBN 978-975-553-870-9

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Kıyı Dergisi Nabi Üçüncüoğlu Şiir Ödülü (Usulca adlı yapıtı için, 1992)
• Kocaeli Üniversitesi Akademik Şiir Ödülü (İki Bulut Yardan Aşağı adlı yapıtı için, 1999)
• Behçet Aysan Şiir Ödülü (övgüye değer), (Öte-Beri adlı yapıtı için, 2000)^[6]
• Zihni Anadol Anı Anlatı Ödülü (Baban mı lan bu? anlatısı için, 2006)^[7]
• Bin Çiçekli Bahçe / Yaşar Kemal Şiir Ödülü (Ejderha Manzumesi adlı şiiri için, 2015)^[8]
• Yunus Nadi Şiir Ödülü, 2017, Şiirin Kıyılarında adlı eseri, İhsan Tevfik'in Gözleri Muhacir adlı şiir kitabı ile paylaştı.^[9]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü'nde A. Kadir Paksoy