Yapay Zekâ

A.I. Artificial Intelligence
Yönetmen	Steven Spielberg
Yapımcı	Steven Spielberg Stanley Kubrick Jan Harlan Kathleen Kennedy Walter F. Parkes Bonnie Curtis
Senarist	Brian Aldiss (kısa hikâye) Ian Watson Steven Spielberg
Oyuncular	Haley Joel Osment Frances O'Connor Jude Law Sam Robards Jake Thomas William Hurt
Müzik	John Williams
Görüntü yönetmeni	Janusz Kamiński
Kurgu	Michael Kahn
Dağıtıcı	Warner Bros. (Kuzey Amerika) DreamWorks
Türü	Bilimkurgu/Fantastik/Macera
Yapım yılı	2001, ABD
Süre	146 dakika
Dil	İngilizce
Bütçe	100 Milyon $
Hasılat	235.926.552 $

Artificial Intelligence (A.I.) (Yapay Zekâ), yönetmenliğini Steven Spielberg'in yaptığı 2001 yapımı bilimkurgu filmidir. Bu yapım, yönetmeni Steven Spielberg'le olduğu kadar başrol oyuncusu Haley Joel Osment ile de dikkat çekiyor. Fütürist bir iklim değişikliği sonrası toplumda geçen Yapay Zekâ, benzersiz bir şekilde sevme yeteneği ile programlanmış çocuksu bir android olan David'in (Osment) hikâyesini anlatıyor.

Yapay Zekâ'nın gelişimi 1970'lerin başında Aldiss'in hikâyesinin haklarını aldıktan sonra yapımcı-yönetmen Stanley Kubrick ile başladı. Kubrick, 1990'ların ortalarına kadar Brian Aldiss, Bob Shaw, Ian Watson ve Sara Maitland gibi bir dizi senarist tuttu. Film, kısmen Kubrick'in bilgisayar tarafından oluşturulan görüntülerin, hiçbir çocuk oyuncunun inandırıcı bir şekilde canlandırmayacağına inandığı David karakterini yaratacak kadar gelişmiş olmadığını hissettiğinden, yıllarca uzun süren geliştirme sürecinden geçti. 1995 yılında Kubrick, Spielberg, ancak film 1999'da Kubrick'in ölümüne kadar ivme kazanmadı. Spielberg, senaryo için Watson'ın film tedavisine yakın kaldı.

Film eleştirmenlerinden genel olarak olumlu eleştiriler aldı ve 100 milyon dolarlık bir bütçeye karşı yaklaşık 235 milyon dolar hasılat elde etti. 74. Akademi Ödülleri'nde En İyi Görsel Efekt ve En İyi Orijinal Müzik dallarında aday gösterildi. Dünya çapında 177 eleştirmenin katıldığı 2016 BBC anketinde Yapay Zekâ, 2000'den beri seksen üçüncü en büyük film seçildi.^[1] Yapay Zekâ Kubrick'e ithaf edilmiştir.

Konusu[değiştir | kaynağı değiştir]

22. yüzyılın sonlarında, dünya'daki küresel ısınma yüzünden kıyı şeritleri sular altında kalırken, Amsterdam, Venedik ve New York gibi kıyı şehirlerini de yok etmiş ve insan nüfusunu büyük ölçüde azaltmıştır. Mecha adında yeni bir robot sınıfı bulunmaktadır; düşünceleri ve duyguları taklit edebilen gelişmiş insan görünümündedirler. Bir mucit, kendi varlığından haberdar olan (yani özbilinç sahibi) yeni bir tür Mecha geliştirir. Bu icadın temel amacı, kendini insan yerine koyarak, insanlığın ortak sorunlarına çözüm bulmasıdır. Bu yapay zeka, çeşitli robotlara monte edilir. Bunlardan biri, bir çocuk formundadır ve özbilinç sahibi bu robot'un ismi David'tir (Haley Joel Osment). David gerçek bir çocukmuş gibi kendisini evlatlık olarak alan zengin bir aileye verilir. Bu ailenin Martin isminde bir çocukları daha vardır ve Martin ağır hastadır, yaşaması şüphelidir. Bu yüzden aile acılarını biraz olsun dindirmek için sevgilerini David'e vermek isterler. Monica ilk başlarda David'den rahatsız olur, ancak sonunda ona ısınır ve damgalama protokolünü etkinleştirerek, David'e kendisine karşı kalıcı, çocuksu bir sevgi beslemesine neden olur. David, Monica'nın kendisine karşı aynı sevgiyi ifade etmesini ister. Ayrıca Martin'in robot oyuncak ayısı Teddy ile arkadaş olur.

Martin beklenmedik bir şekilde iyileşir ve eve getirilir. Fakat Martin yapay zeka olan ve gerçek bir insana benzeyen robot David'i içten içe kıskanmaya ve varlığından rahatsız olmaya başlar. Martin yüzünden başından talihsiz bir olay geçen David, ailesi ile sorunlar yaşar. Bir havuz partisinde, Martin'in arkadaşlarından biri David'i bıçakla dürtünce, kendini koruma programını tetikler. David, Martin'e sımsıkı sarılır ve ikisi de havuza düşer. Martin boğulmaktan kurtarılır ve Henry, Monica'yı David'i yaratıcılarına yok edilmek üzere geri vermeye ikna eder. Martin'in annesi Monica, çok sevdiği David'i üretildiği firmaya yok edilmesi için geri götürür fakat yoldayken vazgeçer ve David'i bir ormana bırakıp, ona çeşitli tavsiyeler de verip kaçar. David basit bir makineden daha fazla bir şey olup olamayacağını yani gerçek bir insan olup olamayacağını merak etmektedir. Yolda karşısına çıkan, cinayet işlediği gerekçesiyle kaçan bir erkek fahişe Mecha olan Gigolo Joe (Jude Law) ile bu sorunun cevabını aramaya başlar.

David, tek arkadaşı Teddy ile Pinokyo'nun Maceraları'ndan hatırladığı Mavi Peri'yi bulmak için Rouge Şehri'ne doğru yola çıkarlar. Mavi Peri'nin kendisini gerçek bir erkek çocuğa dönüştürerek, Monica'nın onu seveceğini ve yeniden eve götüreceğini düşünmektedir.

David ve Teddy, bir Et Fuarı görevlilerince yakalanırlar. Burası kalabalıklar tarafından alay edilen modası geçmiş Mecha'ların yok edildiği yerdir. David neredeyse yok edilmek üzereyken hayatı için yalvarır. David'in gerçekçi doğasına aldanan seyirciler onun gerçek bir insan olduğunu zannederek isyan eder ve Et fuarı yetkililerini cinayet işlemeye çalışmakla suçladıktan sonra Gigolo Joe ile birlikte kaçmasına izin verilir.

Joe ve David, "Dr. Bilen" adlı bir holografik cevaplama motorunun verdiği bilgi sonucu, onları Manhattan'ın kalıntıları içindeki Rockefeller Center'ın tepesine yönlendirir. David, bir Mavi Peri'nin kendisine yardım etme gücüne sahip olduğunu öne sürer. Orada David, kendisi ile aynı kopya mecha'lar ile karşılaşır ve özel olmadığına inandığı bir kopyasını yok eder. David daha sonra insan mecha'nın yaratıcısı olan Profesör Allen Hobby ile tanışır. Profesör, heyecanla David'i kendisini test edeceğini ve diğer çalışanlarla tanıştıracağını söyleyip yanından ayrılır. David, Profesör Hobby'nin ölen oğlu ve isminin imajı olduğunu ve David'in birçok kopyasının Darlene adındaki bayan versiyonlarında birlikte üretildiğini görür.

Kaybettiği bireysellik duygusuyla cesareti kırılan David, bir gökdelenden okyanusa düşerek intihara teşebbüs eder ve su altındayken Mavi Peri'ye benzeyen bir figür görür, tam o sırada Joe onu amfibikopter ile kurtarır. David, Joe'ya sualtında Mavi Peri'yi gördüğünü ve ona doğru gitmek istediğini söyler. Joe, yetkililer tarafından elektromıknatıs kullanarak yakalanır, ancak son anda amfibikopter'i su altında kalmaya ayarlar. David ve Teddy, amfibikopter'i Coney Adası'nda heykeli bulunan Mavi periye götürürler. Heykelin yanına geldiklerinde, ipi kopan Dönme dolap, amfibikopter aracının üstüne düşer ve Teddy ile David sıkışıp kalırlar. Karşısında gördüğü heykelin (Mavi Peri'yi) gerçek olduğuna inanan David, okyanus donup, iç güç kaynağı boşalıncaya kadar arzusunu tekrarlayarak ondan kendisini gerçek bir çocuğa dönüştürmesini ister.

Aradan iki bin yıl geçer. İnsanların soyu tükenmiş ve Manhattan buzulun altına gömülmüştür. Artık gelişmiş Mecha'lar akıllı-silikon tabanlı bir forma dönüşmüş ve uzmanlar olarak adlandırılan bir grup gelişmiş mecha, insanlık hakkında bilgi edinmeye, ilgi duymaya başlamıştır. David ve Teddy'yi bulurlar ve yaşayan insanları bilen ve bu çifti çok özel yapan Mecha olduklarını anlarlar. David'i tekrar diriltirler ve David, Mavi Peri heykeline yürür ve ona dokunduğunda heykel çatlayıp çöker. Gelişmiş Mechalar, David'in anılarını indirdikten ve yaşadıklarını kavradıktan sonra, bu anılarını Swinton evini yeniden inşa etmek için kullanırlar ve Mavi Peri'nin interaktif bir görüntüsüyle David'e kendisini insan yapmanın imkânsız olduğunu açıklarlar. Bununla birlikte, David'in ısrarı üzerine, bilimsel bilgilerini, Monica'yı Teddy'nin cebinde sakladığı saç telinden genetik materyal aracılığıyla yeniden yaratmak için kullanırlar. Mechalar'dan birisi, David'i klonun (canlanan Monica'nın) yalnızca bir gün yaşayabileceği ve sürecin tekrar edilemeyeceği konusunda uyarır. Ertesi sabah David, Monica ile bir araya gelir. David, annesi Monica ve Teddy birlikte hayatının en mutlu gününü geçirir. Akşam olunca Monica, son kez uykuya dalmadan önce David'e onu her zaman seveceğini söyler. David de gözlerini kapatıp uykuya dalar ve "rüyaların doğduğu yere" gider. Teddy yatağa tırmanır ve David ve Monica'yı birlikte uyurken izler.

Oyuncular[değiştir | kaynağı değiştir]

• Haley Joel Osment - David, Cybertronics tarafından yaratılmış ve sevme yeteneği ile programlanmış yenilikçi bir Mecha. Henry ve Monica Swinton tarafından evlat edildi ama gerçek oğlu Martin'in iyileşip eve üzerine kardeş rekabeti başladı. Osment, rol için Spielberg'in ilk ve tek tercihiydi. Osment, karakteri mükemmel şekilde canlandırmak için gözlerini kırpmayı önledi ve kendisini gerçekçilik için iyi duruşla "programladı".^[2]
• Jude Law - Gigolo Joe, erkek bir fahişe Mecha. David gibi sevmeyi taklit etme yeteneği ile programlanmış, ancak farklı bir anlamda. Rol için hazırlanmasında, Fred Astaire ve Gene Kelly'nin oyunculuk eğitimi üzerine çalıştı.^[3]
• Frances O'Connor - Monica Swinton, David'e, Pinokyo'nun Maceraları adlı kitabını okuyan ve onu evlat edinen annesi. İlk önce David'i evinde görmekten hoşlanmaz fakat yakında onu sevmeye başlar.
• Sam Robards - Henry Swinton, Monica'nın kocası ve Cybertronics'teki bir çalışan. David'i evlat edinen babasıdır. Henry sonunda David'i ailesi için tehlikeli olarak görür.
• Jake Thomas - Martin Swinton, Henry ve Monica'nın ilk oğlu ve evlat edinen David'in kardeşi. Martin eve geri döndüğünde, David'i annesi Monica'nın saçlarını kesmesi için ikna eder.
• William Hurt - Profesör Allen Hobby, David'in yaratılışını korumaktan sorumludur. New York'ta yaşıyor ve küresel ısınmanın etkisiyle sakattır ama yine de Cybertronics'in karargahı olarak işlev görüyor. David, Hobby'nin kendi oğlu David'in de genç yaşta öldüğü modellerden biridir.
• Brendan Gleeson - Lord Johnson-Johnson, Flesh Fuarı'nın sahibi ve ustası.
• Ashley Scott - jigolo Jane
• Kathryn Morris

Seslendirmeler

• Jack Angel - Teddy, David'in android oyuncak ayısı.
• Ben Kingsley - bir Mecha uzmanı. Ayrıca filmde anlatıcı olarak da yer almıştır.
• Robin Williams - Dr. Bilen, Bir holografik cevap motoru. (küçük rolde)
• Meryl Streep - Mavi Peri (küçük rolde)
• Chris Rock - komedyen Mecha. Et Fuarı'nda yok edildi. (küçük rolde)

Yapım[değiştir | kaynağı değiştir]

Çekimler[değiştir | kaynağı değiştir]

Filmin orijinal başlangıç tarihi 10 Temmuz 2000'di, ancak çekimler Ağustos'a ertelendi.^[4] Oregon'daki Oxbow Regional Park'ta birkaç hafta çekim yapmanın dışında, yapay zeka tamamen Warner Bros. Stüdyolarında ses sahneleri kullanılarak çekildi ve Long Beach, California'daki Spruce Goose Dome'da çekimler yapıldı.^[5] Spielberg, senaryonun tamamını oyunculara ve ekibe vermeyi reddederek, basını setten yasaklayarak ve oyunculara gizlilik anlaşmaları imzalatarak Kubrick'in film yapımına takıntılı biçimde gizli yaklaşımını kopyaladı. Sosyal robotik uzmanı Cynthia Breazeal, yapım sırasında teknik danışman olarak görev yaptı.^[6][7] Kostüm tasarımcısı Bob Ringwood, Rouge City figüranları üzerindeki etkisinden dolayı Las Vegas Strip'teki yayaları inceledi.^[8]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Distopik filmler listesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]