2021 Türkiye orman yangınları

2021 Türkiye orman yangınları
2021 Türkiye orman yangınları
	Antalya, Muğla ve Mersin'de çıkan orman yangınlarının ve dumanın Akdeniz üzerindeki etkisini gösteren NASA uydu fotoğrafı, 30 Temmuz 2021
Konum	53 il Adana; Adıyaman; Ankara; Antalya; Aydın; Balıkesir; Bilecik; Bingöl; Bitlis; Burdur; Bursa; Çanakkale; Çankırı; Çorum; Denizli; Diyarbakır; Edirne; Erzincan; Gaziantep; Giresun; Hatay; Isparta; İstanbul; İzmir; Kahramanmaraş; Karabük; Karaman; Kastamonu; Kayseri; Kırklareli; Kilis; Kocaeli; Konya; Kütahya; Manisa; Mardin; Mersin; Muğla; Osmaniye; Sakarya; Samsun; Siirt; Sinop; Şanlıurfa; Şırnak; Tunceli; Uşak; Van; Zonguldak;
İstatistikler
Toplam yangın	299
Tarih	28 Temmuz 2021-12 Ağustos 2021
Sebep	Soruşturma sürecinde(2023’de de devam ediyor)
Ölüm sayısı	8
Yaralanan kişi sayısı	1520+

2021 Türkiye orman yangınları, 28 Temmuz 2021'de Antalya'nın Manavgat ilçesinde başlayan ve Türkiye'nin birçok şehrine yayılan orman yangınları. 12 Ağustos 2021 itibarıyla; çoğunluğu Akdeniz, Ege, Marmara, Batı Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu Bölgelerindeki 53 ilde çıkan 299 orman yangınında 8 kişi hayatını kaybederken, önceki yıllara göre büyük artışla 150 binden fazla hektar orman alanı^[5] ve yerleşim yeri küle döndü ve binlerce hayvan can verdi.

28 Temmuz'da başlayan, 15'i büyük olmak üzere çıkan 299 orman yangını 12 Ağustos 2021 itibarıyla Muğla'nın Köyceğiz ilçesindeki yangının da söndürülmesi ile tamamen kontrol altına alındı. Yangınlara 15 yangın söndürme uçağı, 62 helikopter, 9 insansız hava aracı, 1 insansız helikopter, 850 arazöz ve su tankeri, 450 iş makinesi ve 5250 personel ile müdahale edildi. Aralarında Azerbaycan, Ukrayna, Rusya, İspanya, Hırvatistan, Katar ve İran'ın bulunduğu birçok ülke personel ve araç desteğinde bulundu. Yangınların yerleşim yerlerine sıçraması nedeniyle yüzlerce köy ve kasabadan binlerce yerli ve turist kara ve deniz yoluyla tahliye edildi.

Türkiye Cumhuriyeti tarihinin en büyük orman yangınları olarak nitelendirilen yangınlar sonrasında birçok tartışma yaşandı. Tarım ve Orman Bakanlığı ile Türk Hava Kurumu yangınlara müdahale etmekte geç ve yavaş kaldığı gerekçesiyle muhalefet ve kamuoyu tarafından eleştirildi. Tartışmaların odağında; Orman Bakanlığının mevcut bir yangın söndürme filosuna sahip olmaması, Türkiye'de yetersiz sayıda yangın söndürme uçağı olması ve var olanların da hangarlarda beklemesi, yanan orman arazilerinin yapılaşmaya açılacağı iddiaları, yerleşim bölgelerinde yangınlarla mücadelede sorumluluğun belediyelerde olup olmadığına dair yetki karmaşası, küresel ısınma'nın Türkiye'deki etkilerine dönük tartışmalar ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın afet bölgesinde halka çay fırlatması yer aldı.

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Türkiye'nin 1988'den beri kaydedilmiş orman yangını verilerine göre rapor edilmiş orman yangını sayısında bir artış meydana gelmekte olup, yanan ormanlık alan düşüş göstermektedir. Bu, diğer ülkeler ile paralel, küresel bir trend olarak tanımlanmıştır.^[6]

Türkiye Orman Genel Müdürlüğü'nün verilerine göre 1988-2019 arasında toplamda 68.579 adet yangın çıkmış, 336.824 hektar alan yanmıştır. Bu veri, yılda ortalama 2.143 adet yangına, 10.526 hektar alanın tahribine tekabül etmektedir. Bu yangınların büyük bir kısmı, %48'i ihmâl/kaza, %10'u kasıtlı olmak üzere beşeri faktörler sonucu çıkmış, %11'i doğal nedenlere atfedilmiştir. Yangının çıkma nedeninin bulunamadağı vakalar genel orman yangınlarının %30'luk bir kısmını oluşturmuştur.^[6]

2019'da ihmal sonucu çıkan yangınlar yanan orman alanına göre incelendiğinde büyük oranda anız yakma, sigara, çöp yakma ve piknikçiliğe, daha az oranda ise avcılık ve çoban faaliyetlerine atfedilmektedir. Kasıtlı çıkartılan yangınların çoğunluğu kundaklama olayı olarak ele alınmış veya sınıflandırılmamıştır. 2019'da Orman Genel Müdürlüğü'ne göre terör ile ilişkilendirilen bir orman yangın tespit edilmemiştir. Enerji ve trafik ile ilişkili konular kazalar ile ilişkili orman yangınlarında en çok alanın yanmasına neden olmuş kategorileri oluşturmaktadır.^[6]

Yangınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Antalya'nın Manavgat ilçesinde başlayan ve yaklaşık 10 gün sonra kontrol altına alınan yangının ilk çıktığı yerlerden biri olan Çolaklı mahallesinden bir görüntü. — Antalya'nın Manavgat ilçesinde başlayan ve yaklaşık 10 gün sonra kontrol altına alınan yangının, ilk çıktığı yerlerden biri olan Çolaklı mahallesinden yangının ilk saatleri.

Manavgat'ın Yeniköy mahallesi yakınlarındaki ormanlık alanda saat 12.00 civarı bir orman yangını meydana geldi.^[7] Manavgat Belediye Başkanı Şükrü Sözen, "Yangının boyutu çok büyük. Neyle mücadele ettiğimizi bilmiyoruz" diyerek yangının ilçe merkezine de ulaştığını belirtti.^[8] Manavgat kaymakamı Mustafa Yiğit ise yangının evlere ulaştığını, yaralıların olduğunu söyledi.^[7]^[8] Antalya Büyükşehir Belediye başkanı Muhittin Böcek, yangının dört bölgede başlamasının düşündürücü olduğunu söyledi.^[9]^[10] Mayıs ayında başlayan orman yangınlarının en büyüğü 28 Temmuz 2021'de Antalya'nın Manavgat ilçesinde 37 °C (99 °F) civarında sıcaklıkla başlayan orman yangınıdır.^[8]^[11] 30 Temmuz 2021 tarihi itibarıyla Adana, Osmaniye, Mersin ve Kayseri olmak üzere toplam 17 ilde^[9] eş zamanlı çıkan orman yangınlarından etkilendi.^[12]^[13]^[14]^[15]

Manavgat'ta çıkan yangında 3 kişi hayatını kaybetti.^[15] Antalya'da 18, Adana ve Mersin'de 16 köy boşaltıldı.^[14] Yaralanmaların çoğu duman solunmasından kaynaklandı.^[16] Bodrum'da 2 otelde 4000'den fazla turist ve personel, sahil güvenlik ekiplerince özel botlarla deniz yoluyla^[17]^[18] tahliye edildi.^[19]

Tarım ve Orman Bakanı Bekir Pakdemirli, Temmuz ayında üç uçak, 38 helikopter ve yaklaşık 4 bin itfaiyecinin yangına müdahale ettiğini söyledi.^[16] 30 Temmuz'da 71 yangından 57'sinin kontrol altında olduğunu söyledi.^[20] 2000'den fazla çiftlik hayvanının öldüğünü söyledi.^[21]

Yangının söndürülmesi için 10 ilden 19 helikopter ve 9 ilden 412 personel görevlendirildiği belirtildi.^[8] Afet ve Acil Durum Yönetimi Başkanlığı (AFAD) tarafından yapılan açıklamada; 1 uçak, 19 helikopter, 192 arazöz ve 2 dozer görev alırken, çevredeki yerleşim bölgelerinin de tahliye edildiği belirtildi.^[22]

31 Temmuz'da Bodrum'da farklı noktalarda çıkan yangın sonucunda 3 otel ile Bodrum Tersanesi tahliye edildi. Yangın İçmeler ve Kızılağaç bölgelerini etkiledi. Söndürme çalışmaları sonucunda iki itfaiye eri ve iki beton mikseri şoförü dumandan etkilendi ve ayakta tedavi edildi.^[23] Aynı gün Antalya, Muğla, Adana, Mersin ve Osmaniye'de yangınlardan etkilenen ilçe ve mahallelerin AFAD tarafından "Genel Hayata Etkili Afet Bölgesi ilan edildiği duyuruldu.^[24] Recep Tayyip Erdoğan, Türk Hava Kurumu'nun (THK) elinde bulunan uçakların kullanılmamasına ilişkin gelen eleştirilere, "THK'nın elinde buralarda rahatlıkla kullanılabilecek uçak falan yok" diye yanıt verdi.^[25] Ancak, THK Gökçen Havacılık’ın sitesinde yer alan bilgilere göre THK’nin filosunda, 11 adet M-18 Dromader ve 9 adet CL-215 Bombardier tipi yangın söndürme uçağı ve yangın bölgelerinde konuşlandırılmış 11 adet döner kanat helikopter bulunduğu bildirildi. Sitede filo, “Avrupa’nın en büyük özel yangın söndürme filosu olma özelliğini taşıyor” ifadeleri ile tanıtılıyor.^[26]

İzmir ilinin Urla ilçesine bağlı Özbek mahallesinde saat 12.35'te çıkan yangında 10 dönüm makilik alan yanmıştır. Belediye zabıtalarının itfaiyeye haber vermesi üzerine gelen ekipler tarafından yangın söndürülmüştür.^[27]^[28]^[29]

Tunceli'nin Hozat ilçesine bağlı Yenibas, Ormanyolu, Boydaş, Dereköy ve Çakmaklıçıkan bölgelerini etkileyen bir orman yangını meydana geldi.^{[ne zaman?]} Tunceli Belediye Başkanı Fatih Mehmet Maçoğlu ve sivil toplum kuruluşları gönüllüleri yangına müdahale için bölgeye geldi, ancak polis ve valilik bölgenin özel güvenlik bölgesi olduğunu ve yangının devam etmesinden ötürü sivilleri risk altına soktuğunu açıklayarak kitlenin söndürme çalışmalarına katılmasına izin vermedi.^[30] Tunceli Valiliği 1 Ağustos'ta yangının kontrol altına alınmış olduğunu açıklamasına rağmen Orman Bakanlığı ve belediye yangının hâlâ devam ettiğini belirtti.^[31] Yangının 2 Ağustos'ta valiliğin açıklaması ile kontrol altına alındığı duyuruldu.^[32]

7 Ağustos 2021 tarihinde İzmir ilinin Urla ilçesinin Balıklıova mahallesinde bulunan makilik alanda saat 14.50'de orman yangını meydana gelmiştir. İzmir Büyükşehir Belediye Başkanı Tunç Soyer yangın söndürme çalışmalarının sürdüğünü Twitter hesabından duyurmuştur.^[33]^[34]^[35] Yangının olduğu bölgeye 1 adet helikopter ve 4 adet arazöz gönderilmiştir. Daha sonra yangının büyümesi nedeniyle 3 adet uçak, 3 adet arazöz, 1 adet dozer ve 1 adet yer ekibi destek amacıyla gönderilmiştir. Bunlara ek olarak 2 adet Rus uçağı yangın söndürme çalışmalarına katılmıştır. Urla Kaymakamı ve Belediye Başkan Vekili Murtaza Dayanç, orman yangınının yüksek gerilim hatlarından dolayı meydana geldiği düşüncesinde olduklarını ifade etmiştir.^[36] Urla Belediyesi'nin resmî Twitter hesabından saat 19:53'te yapılan açıklamada yangının kontrol altına alındığı duyurulmuştur.^[37]^[38]

Nedenleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İçişleri bakanı Süleyman Soylu, yangınların kundaklama sonucu çıktığı iddiasına ilişkin 29 Temmuz tarihinde “yangınların sabotaj sonucu çıktığına dair istihbarat bilgisine henüz ulaşılamadığını” belirtti.^[39] TEMA'da çalışan Hikmet Öztürk, Türkiye'deki yangınların çoğunun insanlar tarafından başlatıldığını, fakat iklim değişikliğinin yangının çoğalmasında önemli rol oynadığını belirtti.^[40] Ağustos 2021 itibarıyla yangınların çıkma sebebinin araştırılması devam ediyor.^[41] TRT World, yangını PKK'nın başlatmış olabileceğini belirterek PKK'yı "baş zanlı" olarak değerlendirdi.^[42] Antalya'nın Manavgat ilçesinde meydana gelen orman yangınını 12 yaşındaki M.A.T. adlı çocuğun çıkardığı tespit edildi.

Tepkiler[değiştir | kaynağı değiştir]

Azerbaycan, İran, Rusya, Hırvatistan, İspanya ve Ukrayna Türkiye'ye 12'si helikopter, 6'sı uçak olmak üzere toplam 18 adet hava aracı yardımı gerçekleştirdi.^[43] Bu taşıtlardan 16'sının ücretsiz katkı sağladığı rapor edildi. İspanya ve Hırvatistan'ın orman yangınlarına yardım adına yaptıkları 3 adet itfaiye uçağı yardımı Türkiye'nin de parçası olduğu "Avrupa Birliği Sivil Koruma Mekanizması" üzerinden gerçekleşti. Romanya ve Fransa tarafından yardıma sunulmuş uçaklar uçak tipi uyumsuzluğu ve teknik sorunlardan ötürü kullanılamadı.^[44]

Azerbaycan hükûmeti, bir yangın söndürme uçağı ile tam teçhizatlı 500 kişilik yangın söndürme personelinin Türkiye’ye gönderileceğini açıkladı. Bosna Hersek de orman yangınlarının kontrol altına alınmasına destek olmak amacıyla Türkiye'ye yardım göndereceğini duyurdu. Pakistan Başbakanı İmran Han, ülkesinin yardıma hazır olduğunu bildirdi. Fransa Dışişleri Bakanı Jean-Yves Le Drian, yangınlarda hayatını kaybedenler için taziye mesajı paylaştı. İran Dışişleri Bakanı Muhammed Cevad Zarif, yayımladığı dayanışma mesajında "Hayır dua ve imkanlarımız Türkiye'deki kardeşlerimizin hizmetinde olacaktır." ifadelerini kullandı.^[45]

29 Temmuz'da Yunanistan Dışişleri Bakanı Nikos Dendias Türk Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu ile yaptığı telefon görüşmesinde Yunan hukümetinin Türkiye'ye yardım için itfaiye uçağı göndermeyi teklif etmiş olduğunu, Türk yetkililerin bu teklife teşekkür ettiklerini ancak kabul etmediklerini açıkladı. 2 Ağustos'ta Yunan hükûmeti, Yunanistan'da da çıkan yangınlara rağmen Türkiye'den talep geldiği anda Yunan itfaiye ve kurtarma birimlerinin yardıma gönderilmesi teklifinin halen geçerli olduğunu açıkladı.^[46] Dışişleri Bakanlığı kaynakları Yunanistan'ın Avrupa Birliği Sivil Koruma Mekanizması üzerinden yapılan yardım talebine yanıt vermediğini açıklayarak "Basında çıkan Yunanistan’ın Türkiye’ye yardım etmeye hazır olduğuna ilişkin haberler gerçeği yansıtmamaktadır" açıklamasında bulundu^[47]