Çocukların askerî kullanımı, birbirinden bağımsız üç şekilde görülebilir: Çocuklar doğrudan saldırılarda yer alabilir (çocuk askerler); hademe, casus, haberci, gözcü ya da seks kölesi olabilir ya da politik çıkar için canlı kalkan olarak veya propaganda için kullanılabilir.

Tarih boyunca ve birçok kültürde çocuklar, kültürel ve ahlâki değerlere aykırı sayılmasına rağmen yaygın olarak askerî kampanyalarda kullanıldı. 1970'lerden bu yana çocukların askerî anlaşmazlıklarda kullanılmalarının sınırlandırılmasını amaçlayan kimi uluslararası anlaşmalar yürürlüğe girdi. Bununla birlikte Çocuk Asker Kullanmayı Durdurun Koalisyonu (Coalition to Stop the Use of Children Soldiers) çocukların askerî güçler içerisinde kullanılmasının ve askerî anlaşmazlıklarda aktif olarak yer almalarının yaygın olduğunu rapor etmiştir.

1989'da kabul edilen Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi m. 38'e göre, "Taraf devletler on beş yaşından küçüklerin çatışmalara doğrudan katılmaması için mümkün olan tüm önlemleri alacaktır."

Çocukların askerî kullanımında rolü olan ülkeler ve gruplar[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsan Hakları İzleme Örgütü'nün web sitesine göre, Temmuz 2007'den itibaren:

Cenevre Sözleşmeleri'nin birinci protokolüne göre, on beş yaşını geçen çocuklar gözcü, haberci veya gözlemci olarak gönüllü hizmette bulunabilirler.

Afrika[değiştir | kaynağı değiştir]

• Burundi
• Çad
• Kongo Demokratik Cumhuriyeti
• Fildişi Sahili
• Orta Afrika Cumhuriyeti
• Ruanda
• Sierra Leone
• Somali
• Sudan
• Uganda
• Zimbabve

Asya[değiştir | kaynağı değiştir]

• Burma (Myanmar)
• Irak
• Laos
• Nepal
• Filipinler
• Sri Lanka

Orta Doğu: İsrail ve Filistin[değiştir | kaynağı değiştir]

Avrupa[değiştir | kaynağı değiştir]

• Birleşik Krallık - Britanya Ordusu'na katılmak isteyenler en az 16 buçuk yaşında olmalıdırlar. 18 yaşının altında olanlar için velilerinin izni gerekmektedir. Britanya silahlı kuvvetlerinde yer alan askerlerin yaklaşık yüzde 40'ı 16 veya 17 yaşında askere alınmışlardır.^[2] Birleşik Krallık 24 Haziran 2003 tarihinde, silahlı çatışmalarda yer alan çocukları konu alan bir protokol imzaladı. Buna göre, protokolü tasdik eden devletler 18 yaşının altında olan askerî personellerinin çatışmalarda yer almamaları sağlamak için mümkün olan her şeyi yapmalıdırlar. Fakat Birleşik Krallık hükûmeti, Haziran 2003 ve Temmuz 2005 tarihleri arası henüz 17 yaşlarında olan 15 askerin dikkatsizlik sonucu Irak'a gönderildiğini doğrulamıştır.^[3]
• Bosna-Hersek - 1990'lı yıllarda, 13 ve 19 yaş arası gençlerin Bosna Savaşı'nda asker olarak savaştığı biliniyor. Bunun en önemli nedeni ise savaş zamanında zorunlu askerlik yaşını 16'ya indiren eski askerlik yasası olmuştur.
• Çeçenistan - Birleşmiş Milletler'in raporuna göre, Birinci Çeçen Savaşı döneminde aralarında 11 yaşında olan çocukların da bulunduğu çok sayıda çocuk ayrılıkçı Çeçen güçlerinin bünyesinde savaşmıştır. Çeçen çocuk askerler, yetişkin savaşçılarla aynı görevleri üstleniyorlardı ve silahlı kuvvetlere katıldıktan kısa süre sonra cepheye gönderiliyorlardı.^[4] Çocuk Askerlerin Kullanımını Durdurma Koalisyonu'nun 2004 yılı raporuna göre, Çeçenistan'da 18 yaşının altında olan çocuklar çeşitli silahlı grupların arasında Rusya'ya karşı savaşmaktadırlar. Sayılarının belirsiz olmasının nedeni, bölgedeki medya ve insan hakları kuruluşlarına karşı uygulanan yasaklardan kaynaklanıyor. Bazı çocukların intihar saldırılarında yer aldıkları da iddia edilmektedir.^[5]
• Sırbistan - Sırbistan'da, savaş zamanında veya savaşın öngörüldüğü zamanlarda zorunlu askerlik yaşı erkekler ve kadınlar için 16'ya indirilebiliyor. Yugoslavya'nın parçalanma sürecinde 18 yaşının altında olan çocuklar asker olarak veya milis grupların bünyesinde yer alarak savaşmışlardır. Sırbistan'da zorunlu askerlik hizmeti 2010 yılında yürürlükten kaldırılmıştır.

Kuzey Amerika[değiştir | kaynağı değiştir]

• Amerika Birleşik Devletleri - ABD'de 17 yaşında olan gençler silahlı kuvvetlere katılabilirler, fakat çatışma bölgelerine gönderilemezler. ABD askeriyesi gönüllü asker toplamaktadır ama 18 yaşının altında olan gençler için velilerinden izin alınması şarttır. 18 yaşının altında olan erkekler ve herhangi yaşta olan kadınlar mecburi askerlik hizmeti için silah altına çağrılamazlar. ABD askeriyesine katılmak isteyen her asker lise dispomasına veya eşdeğer bir diplomaya sahip olmalıdır. Bu zorunluluk savaş zamanında veya genç askerler için, askere alındığı tarihten sonra en fazla 180 gün içinde lise diplomasını alma şartıyla feragat edilebilir.
• Kanada - Kanada'da gençler 16 yaşında velilerinin izniyle Kanada Silahlı Kuvvetleri'nin yedek (reserve) birliklerine, 17 yaşında ise normal (regular) birliklere katılabilirler.^[6] 18 yaşına erişene kadar çatışma bölgelerine gönüllü olarak tayin talebi edemezler. Kanada, 15 yaşında Afganistan'da savaşırken ele geçirilen Kanada vatandaşı Omar Khadr'ın Guantanamo Kampı'nda tutuklu kalmasına ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından mahkeme karşısına çıkarılmasına izin vermiştir.

Latin Amerika[değiştir | kaynağı değiştir]

• Bolivya - Aralarında 14 yaşında olanların da bulunduğu çok sayıda çocuğun zorunlu olarak askere alındığı Bolivya hükûmeti tarafından doğrulanmıştır.^[7] Bolivya silahlı kuvvetleri personelinin yaklaşık %40'ının 18 yaş altında olduğu ve bu çocukların yarısının da 16 yaş altında olduğu tahmin ediliyor.^[7]
• Haiti - Haiti'de sayıları tam olarak bilinmeyen çocuklar, siyasi şiddet olaylarına karışan az teşkilatlı askerî grupların arasında yer almaktadırlar.^[8]
• Kolombiya - Sayıları 11.000 ve 14.000 arası olan çocukların, Kolombiya'da faaliyet gösteren solcu gerilla gruplar ve sağcı paramiliter güçlerle yakın temasta bulundukları tahmin ediliyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne göre "Kolombiya'daki çocuk savaşçıların yaklaşık yüzde 80'i iki solcu gerilla grubundan (Kolombiya Devrimci Silahlı Güçleri (FARC) ve Kolombiya Ulusal Kurtuluş Ordusu (ELN)) birine mensuptur. Geri kalan kesim sağcı milis güçlerin bünyesinde savaşmaktadır."^[9]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]