Büyük Rift Vadisi

Büyük Rift Vadisi'deki Kenya Göl Sistemi
UNESCO Dünya Mirası
Konum	Kenya
Kriter	Doğal: vii, ix, X
Referans	1060[1]
Tescil	2011 (35. oturum)
Bölge	Afrika

Büyük Rift Vadisi yaklaşık 6.000 kilometre uzunluğunda, Etiyopya'nin kuzeyinden Afrika'nın doğusunda Mozambik'in ortalarına kadar uzanan engin bir coğrafi ve jeolojik şekildir. Vadinin genişliği otuz ilâ 100 kilometre arasında değişir. Derinliği ise birkaç yüz metreden binlerce metreye değişir. Adı kâşif John Walter Gregory tarafından konmuştur. Aynı zamanda bu çöküntü hattı Dünyanın en büyük fay hattıdır.

Levha Tektoniği Kuramına göre mağmanın sürüklemesine bağlı olarak Levha hareketleri oluşur. Levhaların sınırında çarpışma, uzaklaşma ve sıyırma hareketleri gerçekleşir. Rift vadileri yanal sıyırma hareketin oluştuğu alanlarda gerçekleşir.^[2] Bu alanlarda derin vadiler oluşur. Bu alanlara okyanus suları dolarsa Kızıldeniz örneğinde görüldüğü gibi bir iç deniz oluşur.^[3] Doğu Afrika'dan başlayan Rift vadisi, buradaki göllerin yer aldığı çukurları oluşturduktan sonra Cibuti açıklarında Kızıldenize ulaşır. Akabe Körfezi, Ölü Deniz, Batı Şeria oluğu, Lübnan Dağıile Anti-Lübnan Dağları arasından ilerleyerek Amik Ovasından Türkiye'ye giriş yapar. Ülkemizdeki kısmına Doğu Anadolu Fayı adı verilir. Bu fay hattı Bingöl Karlıova-Muş Varto civarında Kuzey Anadolu Fay Hattı ile birleşir. Cibuti Kıyılarında oluşan açılmanın ilerlemesi burada da Kızıldeniz benzeri bir İç deniz, daha ileride okyanus oluşabileceği tahmin edilmektedir.^[3]^[4]

İnsanın evrimsel süreci ile ilişkisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Rift Vadisi, özellikle Olduvai Boğazı'nda zengin bir paleoantropolojik keşif kaynağıdır. Yaylaların hızlı erozyonu, vadiyi fosillerin korunması için iyi koşullar sağlayan tortullarla doldurdu. Hominini'nin (çeşitli Australopithecus ve Homo türleri) erken temsilcilerinden bir dizi fosil bulundu. Özellikle Richard ve Meave Leakey bu bölgede birçok keşifte bulundular. Bir başka iyi bilinen hominid bölgesi, Afar Üçgeni olarak adlandırılan Orta Awash bölgesidir. Bu bölgeden, 1974 yılında Donald Johanson tarafından iskeleti büyük ölçüde korunmuş olan bir Australopithecus afarensis kadını olan Lucy geliyor. Güney Afrika ve Sahel bölgesinden bazı daha yakın tarihli buluntular, bir gelişme teorisini yalnızca Afrika'da görelileştirmiş olsa bile, günümüz fosil bulgularının durumuna göre Rift Vadisi (özellikle Etiyopya'daki Omo bölgesi) insanlığın beşiği olarak kabul edilir.^[5]^[6]

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

Baringo Gölü, 1999 Ağustosu
1892 tarihli, John Walter Gregory imzalı bir çizim. "Machakos'un batısındaki Kapte Ovaları'ndan Kenya Dağı"
Eldoret yakınlarından Büyük Rift Vadisi, 2006 Sonbaharı
Göl Baringo'daki bir yuvadaki civcivlerle yetişkin bir erguvani balıkçıl
Naivasha Gölü'nde balık yakalamak üzere olan bir Afrika balık kartalı

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ 1 http://whc.unesco.org/en/list/1060 6 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ DİRİK, Doç.Dr.Kadir (2005). "Fiziksel Jeoloji Ders Notları-1" (PDF). Fiziksel Jeoloji Ders Notları-1. hacettepe.edu.tr. 15 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2014.
^ ^a ^b USTAÖMER, Prof.Dr. Timur. "Jeolojiye Giriş II Ders Notları" (PDF). Jeolojiye Giriş II Ders Notları. istanbul.edu.tr. 19 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Mart 2014.
^ "Afrika'daki dev yarık yeni okyanusun habercisi". hurriyet.com.tr. 6 Kasım 2009. 1 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2014.
^ "İnsan'a ulaşmada dev adım: Doğu Afrika Rift Vadisi". bilimveutopya.com.tr. 10 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.
^ "Rift Vadisinin Özellikleri ve Önemi". Evrim Teorisi Online. 16 Temmuz 2011. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.

Afrika coğrafyası ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

Jeoloji ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz.

[1] 1 http://whc.unesco.org/en/list/1060 6 Aralık 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[2] DİRİK, Doç.Dr.Kadir (2005). "Fiziksel Jeoloji Ders Notları-1" (PDF). Fiziksel Jeoloji Ders Notları-1. hacettepe.edu.tr. 15 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2014.

[jeoloji-3] USTAÖMER, Prof.Dr. Timur. "Jeolojiye Giriş II Ders Notları" (PDF). Jeolojiye Giriş II Ders Notları. istanbul.edu.tr. 19 Aralık 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 17 Mart 2014.

[4] "Afrika'daki dev yarık yeni okyanusun habercisi". hurriyet.com.tr. 6 Kasım 2009. 1 Mart 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Mart 2014.

[5] "İnsan'a ulaşmada dev adım: Doğu Afrika Rift Vadisi". bilimveutopya.com.tr. 10 Temmuz 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.

[6] "Rift Vadisinin Özellikleri ve Önemi". Evrim Teorisi Online. 16 Temmuz 2011. 13 Ağustos 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Haziran 2021.

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

Büyük Rift Vadisi Nedir?