İlhan Kemâleddîn Mimaroğlu (11 Mart 1926, İstanbul - 17 Temmuz 2012, New York^[1]), Türk elektronik müzik bestecisi ve müzik eleştirmenidir.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Cumhuriyet döneminin en önemli mimarlarından Mimar Kemaleddin Bey’in oğludur. Küçük yaşta babası ölen Mimaroğlu, mühendis olan üvey babasının evinde büyümüştür. 1945 yılında Galatasaray Lisesi’nden, 1949’da Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nden mezun oldu. Ankara’da kısa bir süre Hayrullah Duygu’dan klarnet dersleri aldı bu dönemden sonra bütünüyle müzik ve müzikoloji ile ilgilenmeye başladı. Aynı dönemde radyo programları hazırladı ve müzik eleştirileri yazdı.

1955 yılında Rockfeller Vakfı'nın bursuyla iki yıl için New York’a giden Mimaroğlu, Columbia Üniversitesi’nde Paul Henry Lang’ın müzikoloji ve Douglas Moore’ın kompozisyon derslerini izledi. 1959 yılında yeniden ABD’ye giderek New York’daki The Record Hunter plak firmasında repertuvar uzmanlığı ve Amerika'nın Sesi radyosunda müzik eleştirmenliği yaptı.

1959 yılında New York'a yerleşen Mimaroğlu, Türkiye ile hep yakın ilişkiler içinde oldu. TRT İstanbul Radyosu ve Ankara Radyosu'nda başlattığı Çağımızın Bestecileri başlıklı programı, New York’tan sürdürmüş ve ayrıca caz programları hazırladı. 1961 yılında Türkiye’de ilk baskısı yapılan Müzik Tarihi kitabının baskıları yenilendi, bunu yeni kitapları izlemiştir. 1990’lı yıllardan başlayarak gazetelerde müzik yazıları ve denemeler de yazdı.

1963 yılından itibaren Columbia Üniversitesi’nde Vladimir Ussaçevski yönetiminde öğrenim gören besteci, elektronik müzikte sanat konusunda mastır derecesi aldı. Bu dönemde Edgard Varése ve Staphan Wolpe ile kompozisyon çalıştı. Daha sonra Columbia Üniversitesi’nde elektronik müzik hakkında ders veren Mimaroğlu, 1968 yılında Fransa radyosunun daveti üzerine çalışmalarını bir müddet Fransa'da sürdürdü.

İlhan Mimaroğlu, "öncü müzik" anlayışındadır. Atonalitenin "çağrışımlara uygun düştüğü" görüşündedir. Elektronik yapıtlarını conventional stüdyo ortamına göre yazmakta, elektronsal gereçlerle kısıtlanmaktan kaçınmakta ve tını renklerini öne çıkarmayı yeğlemektedir.

Yaratılarının yanı sıra, sayısı yüzleri bulan müzik yazılarıyla katkılar getiren sanatçı, Cumhuriyet ve Yeni Yüzyıl gazetelerinde köşe yazıları yazdı.

Besteci, ASCAP üyesidir.

Ödüller[değiştir | kaynağı değiştir]

1971 yılında Guggenheim Vakfı tarafından ödüllendirildi.^[2] 2009 yılında İstanbul Kültür Sanat Vakfı tarafından düzenlenen İstanbul Caz Festivali'nde yaşam boyu başarı ödülü'ne layık görüldü.^[3]

Başlıca yapıtları[değiştir | kaynağı değiştir]

İlhan Mimaroğu’nun yapıtlarını "geleneksel çalgılar için" ve "elektronsal gereçler için" iki grupta ele almak olanaklıdır. Onun geleneksel çalgılar için yazdığı yapıtlar doğal olarak yine "öncü" niteliktedir.

Geleneksel çalgılar için[değiştir | kaynağı değiştir]

• Monologlar, klarnet ve viyola için.
• Püç parça, 1952.
• Pices Sentimentales, piyano için.
• Anı ve Günce Sonatı, piyano için.
• Rosa, piyano için, 1978.
• Valses ignobles et sentencieuses, piyano için.
• Yaylı dördüller.
• Yaylı çalgılar için gece ezgileri.
• Sessions, piyano için, 1977.

Ses bantı ve çalgı ya da şarkı ortamı için[değiştir | kaynağı değiştir]

• Music Plus One, keman için.
• Still Life, viyolonsel için, 1980.
• Sleepsong for Sleeper, klarnet, piyano ve elekronik teyp için.

Elektronik müzik[değiştir | kaynağı değiştir]

• Görsel Çalışma, 1965.
• Immolation Scene, söz ve şarkı için, 1983.
• Prelüdler, manyetik teyp için, 1966-76.
• Jean Dubuffet’in Coucou Bazar’I için müzik.
• Le Tombeau d’Edgar A. Poe, 1964.
• Besteci ve Çalgıcı için piyano müziği, 1976.
• La Ruche, viyolonsel, klavsen, piyano ve elektrikli aygıtlar için.
• Intermezzo, 1964.
• Bowery Bum, 1964.
• Wings of the Delirious Demon 1969.
• Sing me a song of Songmy, 1971.
• Tract, ses ve elektronsal için, 1972-74.
• To Kill a Sunrise, 1974.
• The Ofering, ses ve teyp için, 1979.

Kitapları[değiştir | kaynağı değiştir]

• New York Kapı Dışı Sanatı, 2017, ISBN 978-9750801280
• Sinema Köşelerinde, 2017, ISBN 978-9756287835
• Amerika’nın Sesi, Ankara, 1956.
• Caz Sanatı, İstanbul, 1958.
• 11 Çağdaş Besteci, 1961, ISBN 978-6054518630
• Müzik Tarihi, 1961, ISBN 978-9754343687
• Günsüz Günce, İstanbul, 1989.
• Elektronik Müzik, 1991.
• Ertesi Günce, 1994, ISBN 978-9757652397
• Yokistan Tasarısı, 1997, ISBN 978-9757652625
• Geldim gördüm geçtim gittim, 1999, ISBN 978-9758434275

Film müziği[değiştir | kaynağı değiştir]

• İlhan Mimaroğlu, Federico Fellini'nin 1969 tarihli filmi Satyricon'un müziklerini Nino Rota ile birlikte yapmıştır.^[4] Özellikle filmin 31. dakikasından sonraki Türkçe sözlerin de işitildiği atonal elektronik müzik bölümünün İlhan Mimaroğlu'na ait olduğu anlaşılmaktadır.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel

Genel

• Evin İlyasoğlu (1989). Yirmibeş Türk bestecisi. Pan. s. 86. ISBN 975-7652-05-9. 15 Şubat 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ağustos 2019. 

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Türkiye'de mimarlık