Çocuk Haçlı Seferleri, 1212'de genellikle dinsel tabakalar tarafından Müslümanlara karşı kışkırtılan alt sınıftan halkın, özellikle genç çocukların, Haçlı Seferlerine giden şövalyeleri taklit ederek, Filistin'deki Kutsal Ülkelere giderek Kudüs'ün tekrar Hristiyanların eline geçmesini sağlamaya çalışma uğraşlarından biridir. Bu seferler hemen hemen 1212'de aynı dönemde, yani Dördüncü Haçlı Seferi ile Beşinci Haçlı Seferi arasındaki dönemde, Almanya ve Fransa'da başlayan iki büyük kalabalık çocuk ve halk grubunun Kudüs'e gitmek üzere karadan uzun yürüyüşlerle Avrupa'nın sahillerine gitmesidir.

Bu seferler 19. yüzyılda ve 20. yüzyılda tarihçilerin, siyasetçilerin, romancıların ve diğer sanatçıların çok dikkatlerini çekmiştir. Fakat 20. yüzyılın ortasından itibaren, özellikle ciddi tarihçiler, o zamana kadar söylenen ve yazılan olayların gerçekten daha değişik olduğunu kabul ettiren araştırmalar yapmışlardır.

Çocuk Haçlılar seferleri 20. yüzyılda görsel sanatçılar ve edebiyatçıların ilgisini çekmiş ve bu konu üzerinde çok sayıda sanat eseri hazırlanmıştır.

Geleneksel açıklamalar[değiştir | kaynağı değiştir]

Almanya'da organize olan çocuk sayısı 7.000 civarında olup liderleri "Nikolaus von Köln" adlı bir çocuktu. Fransa'da organize olan çocukların başında "Etienne de Cloyes" adlı bir çocuk bulunmaktaydı ve 30.000 kadar sayıda çocuk bu organizasyona katılmayı kabul etmişti. Bu organize olan çocuk grupları karadan Avrupa'daki Akdeniz sahillerine yürümüşler; sahilde peygamber Musa gibi denizin yarılıp Kudüs'e yol açılmasını beklemişlerdir. Ama deniz yarılmamış Kutsal Toprakların yakınlarına bile varamadan ortadan kaybolmuşlardır. Büyük bir kısım çocuklar yürüyüş yolunda hayatlarına kaybetmişler; küçük bir kısmı ailelerine geri dönmüşler; diğerleri yolda bulunan Hristiyanların yanlarına yerleşmişler; diğerleri ya deniz kazasından ya da açlıktan ölmüşlerdir. Bir kısmını bekleyen en fena akıbet ise Venedikli tacirler vasıtasıyla Mağrip'e, Mısır'a, hatta Irak'a götürülerek köle olarak satılmaları olmuştur.

Çocukların Haçlı Seferi yapma organizasyonlarından haberdar olan Papa III. İnnocentius bu çocuk organizasyonlarını Haçlı seferine katılmayan daha yaşlıların değersizliğini tanrının kınamasının bir nişanesi olarak yorumlamıştı.^[1]

Almanya Çocuk Haçlı Seferi[değiştir | kaynağı değiştir]

Alman Çocuk Haçlı seferini organize eden ve başı çeken 12 ile 14 yaşında Nikolaus adlı bir çobanlık yapan erkek çocuktu.^[2] Bu çoban Raynland'ın bir köyünde büyümüştü. 1212 yılının Paskalya haftasından hemen sonra Köln şehrinde bulunan "Üç Krallar" adlı mevkide vaaz vermeye başladı. Nikolaus kendisine rüyasında bir meleğin geldiğini ve kutsal Hristiyan mezarlarını Arapların elinde kurtarmasını istediğini vaazlara bir neden saydığını açıklamaktaydı. Aynı zamanda meleğin kendisine aynen firavundan kaçan peygamber Musa gibi mucizevi olarak denizi yarma yeteneği verdiğini ve ordusu ile Cenova'da Akdeniz sahillerine yetiştiği zaman bir mucize olarak denizin yarılarak ona Filistin'e karadan gitme sağlanacağını da vaazlarında belirtmekteydi. Nikolaus'un vaazlarındaki diğer bir tema da kendisi ve ordusunun müslüman olan Arapları dinlerinden vazgeçirip Hristiyanlığa döndürme yeteneklerinin olduğu idi. O zamanlar "Treves Kroniği" yazarları Nicholas'ın boyuna bir istavroz gibi bağlanmış bir ip taktığını ve böylece melekeler tarafından seçilmiş olduğunu göstermek istediğini yazmışlardır.^[3]

Çok geçmeden tüm Raynland bölgesinin her yerine bu vaiz çocuk hakkında haber erişti. Nikolaus'ın vaazları o kadar etkiliydi ki onu duyanlar yanından ayrılmak istememekteydiler. Ayrıca Nikolaus kendi gibi iyi vaaz veren küçük yaşlı çocukları da tesiri almıştı ve onları da etraftaki köy, kasaba ve şehirlere göndererek mesajını yaygın olarak duyurmaya başladı. Birkaç hafta içinde içinde Nikolaus'ın etrafına Haçlı seferine çıkmak üzere çok sayıda çocuk ve diğerleri toplanmaya başladı.^[2]

Nikolaus etrafında toplanan Haçlı çocuk ordusu 12 yaşında küçük çocukları ihtiva ettiği gibi yetişkin olmadığı hukuken kabul edilen daha da büyük yaşlı çocukları da kapsamaktaydı. Kurulan Haçlı çocuk ordusunda çok sayıda soylu tabakadan erkek çocuk bulunmaktaydı. Ayrıca toplanan orduda işsiz güçsüz takımından daha yaşlı erkekler, hatta hayat kadınları da bulunmaktaydı.^[2]

Nikolaus'ın başlarında bulunduğu Alman çocuk Haçlı ordusu yaklaşık 20.000 kişi olarak Köln'den Ren Nehrini takip ederek ayrıldı. Bu çocuk Haçlı ordusunun güzergâhı çeşitli Yazma Kroniklerde bulunan girdi maddeleri incelenerek yaklaşık olarak tespit edilmiştir. Nehir kasaba ve kentleri olan Koblenz, Mainz, Worms ve Speyer'deki kroniklerde bu girdiler bulunmuştur.

Ordu Koblenz'de iken, bu sehirdeki manastır "Kroniği" girdisinde, Haçlı ordusunun akşamleyin girmesi sırasında şehrin üstündeki göklerin birden aydınlandığını ve bunu Nikolaus'ın tanrının kendine destek sağladığına bir nişane olarak kabul ettiğini ifade etmektedir. Astronomlar 1202-1220 döneminde (örneğin bir kuyruklu yıldızın veya süpernovanın gökyüzünde görülmesi gibi) olağanüstü bir astronomik olayın olup olmadığını araştırmışlar; ama hiç uygun sonuç alamamışlardır. Bu gökyüzü aydınlanmasının kutup ışıkları olduğu sonucuna varmışlardır.

Bu Haçlı seferine katılan çocuklar rahatça seyahat için gerekli fonları olmadığı için ve hatta çoğu parasız pulsuz kişiler olduğu için bu yürüyüşte büyük zorluklar çıkmıştır. Güzergâh önce Ren kenarından olduğu için susuzluk bir problem olmamakla beraber, açlık devamlı olarak Haçlı çocuklarla birlikte yürümüştür. Güzergâh üzerindeki köy ve kasabalar bu Haçlı çocukların inançlarına ortak olarak onlara büyük sempati beslemekteydiler ve imkânları dahilinde her türlü iaşe yardım ve desteği vermekteydiler. Ama problem "imkânlarda" idi. Hastalık ve salgın korkusu yüzünde birçok köy, kasaba ve şehir Haçlı çocukları yerleşkelerinin içine girmeyi yasaklamışlardı. Ayrıca o yıl hava kurak gitmiş ve hasat yeterli olmamıştı. En büyük yerleşkelerde bile ek olarak 20.000 kişiye ekstradan yiyecek sağlamak çok kere imkânsız olmaktaydı. Böylece Alman Haçlı Çocuk ordusu Basel'e yetişip, daha Almanya'yı arkasında bırakmadan açlık ve hastalık yüzünden epeyce zayiat vermişti.^[2]

Basel'den sonra Haçlı çocuk ordusu nehir kenarı yollarını bırakıp Alplerin yüksek patikalarından geçmesi gerekmekteydi. Kronikler ordunun hangi Alp geçidini kullandığı üzerinde aynı bilgiyi vermemektedirler. Büyük olasılıkla kullanılan Alp geçidi Mont Cenis Geçidi olduğu kabul edilmekteydi. Fakat son yıllarda tarihçilerin yaptığı Bavyera ve Avusturya manastırları kronikleri analizleri kullanılan geçidin Brenner Geçidi'de olabileceğini ortaya çıkartmıştır. Alplerden geçişte zayiat gayet çoğaltmıştır. Hangisi olursa olsun geçit epeyce uzun sürmekte ve fakir Haçlı ordusunun mensuplarının geçidin taşlık yolları için yeterli ayakkabı, sıcak elbise ve yiyecek fazla besinleri olmadığı için soğuktan, yorgunluktan ve çeşitli salgınlardan dolayı ölümler artmıştı. Kötü hava şartları, kaya düşmeleri, heyelanlar ve çığlar gibi negatif doğa şartları da bu zayiata katkılar yaptı. Nicholas'ın çocuk Haçlı ordusu Ağustos sonunda İtalya'da Cenova şehri kapılarına vardığında 7.000 kişiye düşmüştü. Yani 13.000 kişi veya ordunun 3/4'u Alplarda zayiat olarak kaybolmuştu.^[2]

Cenovalılar bu Alman çocuk haçlı ordusunu önce iyi karşıladılar; ama sonra bunun imparatorun bir tuzağı olabileceği korkusuyla tutumlarını değiştirdiler. Bu ordu mensuplarından Genova'da devamlı kalmak isteyenleri devamlı olarak kabul edeceklerini; ama hemen şehirden ayrılmak niyeti olanlara sadece tek bir gün şehirde kalma izini vereceklerini bildirdiler. Mucize yaratıp denizin yarılacağını hala kabul eden Nikolaus için bu şart uygun geldi. Çocuk Haçlı ordusu Cenova şehrine girip şehrin limanına gidip ayinler ve dualarla denizin yarılmasını beklediler; ama deniz yarılmadı. Birçok Haçlı çocuk bundan çok etkilenerek sefer hedeflerinden ayrılarak Cenova'da kalmaya karar verdiler. Bu olaydan yıllarca sonra birçok soylu Cenovalı bu seferde Cenova'ya gelmiş orada kalmış Alman asıllı cetleri ile övünmekte idiler.^[2]

Fakat Nikolaus hala mucize yaratacağına inanmakta idi. Küçülen ordusuyla Cenova'dan ayrılıp sahilden birkaç günlük yürüyüşle Pisa şehrine indi. Burada bulunan 2 Pisa ticaret gemisi bazı çocukları Filistin'e götürmeyi kabul etti ve bunların Kutsal Topraklarda ne yaptıkları bilinmemektedir. Fakat mucize yaratma niteliğini hala koruduğunu kabul eden Nikolaus kendisine inanan daha küçük bir ordu ile Roma'ya yürüdü. Roma'da Papa I. İnnocentius tarafından huzura kabul edildi. Papa bu Alman çocuk Haçlılarının iman ve inançlarından hissen çok etkilendi ama aklen olması imkânsız mucizelere olan inançlarından utandı. Papa çok ciddi bir şekilde çocuk Haçlılara evlerine dönmelerine tavsiye etti ve yaşları daha ilerlediği zaman tekrar Kutsal Topraklara gitme için Haçlı olabileceklerini de ifade etti.^[2]

Papanın tavsiyelerin uyan Alman çocuk Haçlılar Kutsal Topraklara gitme heveslerinden vazgeçip evlerine dönme kararı aldılar. Dönüş hakkında hiç bilgi bulunmamaktadır. Bazılarının bu zor geri seyahati düşünemeyerek İtalya'nın çeşitli şehir, kasaba ve köylerine yerleştikleri bilinmektedir. Ertesi ilkbahar da Raynland'a çok az sayıda çocuk geri döndü. Nikolaus bunlar arasında değildi ve onun akıbetinin ne olduğu hakkında hiçbir bilgi bulunmamaktadır.

Fakat Raynland'da çocukları Nikolaus'ın seferinden dönmeyen bir sürü aile bulunmaktaydı ve bunlardan bazıları gayet kızgındılar. Bunlar Nikolaus'ın hareketlerinin kendine acayip bir terbiye veren babasının hatası olduğunu en sonunda siyasi otoritelere kabul ettirdiler. Nikolaus'ın babası tutuklandı; çok yanlı mahkemelerde güya yargılandı ve suçlu olduğu kabul edilip idam edildi.^[2]

Fransa Çocuk Haçlı Seferi[değiştir | kaynağı değiştir]

19. ve 20. yüzyıl tarihçileri Fransız çocuklarının da organize ettiklerini bir Haçlı seferi hakkında, belki de hayal güçlerini kullanarak, yazılar yazmaktaydılar. Haçlı seferleri hakkında üç cilt kitabı 1954'te yayımlanan Stephen Runciman'a göre, Mayıs 1212'de bir gün Fransız Kralı Filip August Saint-Denis Bazılıkası'nı ziyaret etmekte iken Paris'in güneyinde Orleans ve Vandome kenti yakınlarındaki "Cloyes-sür-le-Loir" adlı küçük köyde yaşayan 12 yaşında bir çoban çocuk kralı görmeye geldi. Etienne adlı liderleri etrafındaki kesişler tarafından yazılan "Anonyme de Laöne kroniği" bu çocuğun ismini Stephen olarak vermektedir. Çocuğun elinde Kral'a hitaben bir mektup bulunmaktaydı. Çocuk bu mektupta, koyunlarını kırda gütmekte iken Peygamber İsa'nın kendine görünüp kendine krala vermek üzere verdiği bir kutsal mesaj bulunduğunu bildirdi. Bu mektup çoban çocuğun yeni bir çocuklardan oluşan orduyla Haçlı Seferi hazırlığı yapılması için ülkede vaaz vermesi gerektiğini açıklamaktaydı. Kral I. Filip'in bu mektup ve içeriğinden pek etkilenmediği ve Stephen'e evine dönmesini tavsiye ettiği bildirilir.^[2]

Steven Runciman'a göre Stephen Kralın negatif tutumuna rağmen Saint Dennis Katedrali kapısı önünde vaazlar vermeye başlamış ve Hristiyan çocuklardan bir ordu kurarak Kutsal Toprakları kurtarmak istediğini bu vaazlarda açıkça belirtmeye başlamıştır. Stephen bu ordunun başına geçip Haçlı çocuk ordusu ile Akdeniz kıyılarına vardığı zaman, aynı Peygamber Musa'nın Firavundan kurtuluşu gibi, Akdeniz'in yarılarak Haçlı çocuk ordusuna Kutsal Topraklara kara yolu açacağını da bu vaazlarında defalarca vurgulamıştır. Stephen'in çok karizmatik bir vaiz olup bu vaazları sadece çocuklara değil yetişkinlere de çok etkili olduğu açıkça görülmüştür. Stephen vaazları ile kendini destekleyecek yardımcılar bulmuş ve bunların Fransa'ya yayılması ile mesajının ülkenin etrafına yayılması mümkün olmuştur. Fransa'nın her yönünden gelen çocuklar Haziran 1212 sonunda Vandome'da toplanmışlar ve böylece bir Haçlı çocuk ordusu oluşturulmuştur.^[2]

Birkaç Fransız kronikçi yazma esere göre ^[4] 1212'de Fransız alt sınıflara dahil çocuklardan oluşan büyük bir kalabalık kütlenin Vandome'da Haçlı Seferine çıkmak üzere toplandığını bildirler. Bunlardan sadece "Anonyme Laone" kronikleri ve bu yazıcı keşişlerin lideri olan keşiş Etienne Stephen'in etrafında (o günlerin hiçbir gerçeğine uyuşmadığı barizce bilinir şeklinde çok sayıda) 30.000 çocuğun toplandığını; Krallık idarecilerinin Paris'te bulunan okullar müdürleri ile istişareler yaptıklarını ve Kralın bir Haçlı Seferi yapılmasına izin vermediğini bildirmektedir. Bunun ne kadar gerçek olduğu tartışmalıdır.

Günümüz tarihçisi Steven Runciman bu büyük Haçlı çocuk ordusunun hemen hepsi 12 yaş ve daha küçük erkek çocuktan oluştuğunu yazmaktadır. Bu Haçlı çocuk ordusunun mühim çoğunluğu alt sınıflardan erkek çocuklardan oluşmakla beraber, aralarında zengin ailelerin oğulları, hatta bazı yaşı küçük kızların da bu Haçlı ordusuna katıldığı bildirilmektedir. Bu orduya yaşı küçük papaz yamakları da dinsel kişiler olarak katıldığı bildirilir.^[2]

Bu büyük Haçlı çocuk ordusunun nasıl Kutsal Topraklara gitmeye başladığı ve hangi yoldan gittiği hakkında o günkü kroniklerde hiçbir bilgi bulunmamaktadır. Ancak çağdaş olmayan Tre Fontane Manastırı'nda keşiş olan "Alberic" çok yıllar sonra yazdığı kroniğinde bu Haçlı çocuk ordusunu güzergâhı hakkında bilgi sağlamaktadır. Ama 19. ve 20 yüzyıl tarihçileri bu yürüyüş hakkında epeyce yazi yazmışlardır. Steven Runciman'a göre bu büyük ordunun hemen hepsi yürüyen piyade idi. Ancak Stephen için çok süslü resimlerle kaplı bir arabada bulunmaktaydı ve zengin ailelerden gelme ve at alıp ona bakacak kadar serveti olan gençler atla Stephen'in arabasına refakat etmekteydi. Bu yolculukta halk Stephan'ı bir evliya olarak karşılamakta ve genellikle çocuk ordusuna ellerinden geldiği kadar yardımı esirgememekteydiler. Bununla beraber bu yolculuk gayet güç olmuştur. Çocuk haçlı ordusu once Tours'a, oradan Loire Nehri kıyısından Bourges'a ve Nevers'te bu nehri geçerek Lyon;a ve oradan Rhone Nehri kenarından Avignon'a gelmiş ve oradan da Rhone Nehri deltasından Marsilya'da Akdeniz sahillerine erişmişti. Avignon'da bu Haçlı çocuk ordusu, 1209'dan beri Katarlara karşı Okitanya'da Haçlı Seferleri sürdüren Dük Simon de Montfort ve Citeaux Manastırı Basrahibi Amalric'in tepeden tırnağa kadar silme silahlı ve savaşta çok tecrübeli Haçlı ordusu mensupları ile karşılaşmışlardır. Bu iki Haçlı ordusu karşılaştırılınca, Haçlı çocuk ordusunun ne kadar harb sanatından habersiz, ne kadar silah ve harp malzemesi yoksunu ve ne kadar savaşma ve ordu idaresinde tecrübesiz olduğu gayet açık ortaya çıkmıştır. Ayrıca bu yolun uzunluğu; havanın sıcaklığı; susuzluk; bu nedenle güzergâhtaki yerleşkelerde yiyecek sıkıntısı bulunması ve bu ordunun iaşesi için etraftaki halkın hayırseverliğine dayanılma, devamlı hastalık ve salgınlar dolayısıyla Haçlı çocuk ordusu bu yolculukta büyük sayıda ölümle zayiat vermişti.^[2]

Marsilya şehri halkı Haçlı çocuk ordusunu çok iyi karşıladılar; çocukların çoğu şehrin evlerinde misafir olmakla beraber büyük bir sayıda çocuk da şehrin sokaklarında açık havada yatmak zorunda kaldı. Çocuk ordusu Marsilya limanı sahilinde toplanınca denizin yarılmadığı ve bekledikleri gibi Kudüs'e yarılmış denizin dibinden karadan yürüyerek gitmenin imkânsız olduğu anlaşıldı. Marsilya'ya varabilen çocuk ordusu bunu ordunun başında bulunan Stephen'in ihaneti ve Tanrının Haçlılardan hoşlanmadığına bir işaret olarak gördüler ve bir kısmı evlerine geri dönmeye karar verdi.^[2]

Marsilya'da sahilde hala Tanrı'nın kendilerine destek sağlaması beklenirken Marsilya'lılar bunların sorunlarına bir çare buldular. Geleneğe göre "Demir Hugues" ve "Domuz Guillaume" adlı iki Marsilya'lı tüccar Haçlı çocuklardan hiç para istemeden onlara yardım etme teklifi yaptılar. Bu iki tüccarın şehirde çok iyi itibarları olması; Filistin'de Akka'da temsilcileri bulunması; Marsilaya'dan Akka'ya gidebilecek gemileri hiç ücret istemeden kiralayabilme vaatleri, çocuk ordusunun lideri Stephen'i onların iyi niyetlerine ve hayırseverliğine inandırdı. Stephen onları Tanrı'nın bir nimeti olduğuna inanç getirerek onların çocuk ordusunu gemiyle Filistin'e götürme tekliflerini kabul etti. Haçlı çocuk ordusu 1212 Ağustos sonunda Akka'ya gitmek üzere, bindirildikleri 7 kiralanmış gemi ile Marsilya limanından ayrıldı. Bu gemilerin ve Haçlı çocuk ordusunun akıbeti hakkında hiçbir haber yıllarca Marsilya'ya geri gelmedi.^[2]

1230 yılında, bu gemilerin Marsilya'dan ayrılmasından 18 yıl sonra, Marsilya'ya doğu Akdeniz'den gelen bir tüccar gemisiyle gelen orta yaşlı bir Hristiyan papaz bu Haçlı çocukların akıbeti için çok acayip gerçekleri açıkladı. Bu orta yaşlı papaz, anlattıklarına göre, 18 yıl önce Marsilya'dan gemi ile ayrılan Stephen'in Haçlı çocuk ordusunda çok genç bir papaz yamağı idi. Bu gemiler Marsilya'dan ayrıldıktan birkaç gün sonra açık denizde Sardinya'nın güneybatı köşesinde bulunan "St. Pietro" adası açıklarında bir fırtınaya tutulmuşlar; 7 gemiden 2'si bu fırtınada batmış ve bu deniz kazasından hiç kurtulan Haçlı çocuk olmamıştır. Geri kalan 5 gemi birkaç gün sonra açık denizde Mağrip'ten gelen bir Arap korsan filosu ile karşılaşmış ve bu filoya teslim olmak zorunda kalmıştır. Anlaşıldığına göre Marsilya'nın "itibarlı" tüccarları olan "Demir Hugues" ve "Domuz Guillaume" bu korsanlarla devamlı ittifak halinde olup 7 gemi dolusu çocuğu Arap korsanlara köle olmaları için anlaşıp satmışlar; ama ancak 5 gemi dolusu çocuğu onlara teslim edebilmişlerdir. Arap korsanlar gemilerle çocukları köle olarak satılmaları için Cezayir'in "Becayet (Bougie)" limanına götürülmüşlerdir. Bunlardan birçoğu Cezayirli Araplar tarafından köle olarak satın alınmışlar ve hayat boyunca onlara hizmetgarlık yapma boyunduruğu altına girmişlerdir. Diğer kısım çocuk, kölelere daha fazla fiyat alacaklarını bilen Arap korsanlar tarafından Mısır'da İskenderiye limanına götürülmüşler ve orada esir pazarlarında satılmışlardır.

Burada satın kölelerin çoğu İskenderiye'nin Memluk valisi tarafından satın alınmıştır. Bu vali tarafından satın alınan köleler Kahire'ye götürülmüşler ve Sultan Kamil'in kardeşi olan Adil adlı Mısır valisinin kaleminde katılıp, katip, Batı dilleri tercümanı, hatta eğitmen olarak nispeten prestijli işlerde kullanılmışlardır. Papazın söylediğine göre 700 kişiye varan bu eski Haçlı çocuk grubu Kahire'de rahat bir hayat sürmekte ve hiçbirine din değiştirmesi için hiçbir baskı yapılmamakta idi. İskenderiye'de esir olarak satılan nispeten ufak sayıda eski Haçlı çocuk Bağdat'a götürülmüş ve orada esir pazarında satılmışlardır. Papazın bunlardan 18'inin din değiştirmeye zorlandıkları için ölmeyi tercih ettiklerinin haberini aldığını bildirmiştir. Kahire'de rahat bir hayat süren papaz ise en sonunda sahibinden kendini esirlikten azat etmesini sağlamış ve serbest olunca Fransa'ya geri dönmeyi başarmıştır. Bu papaz, oğullarının akıbetini merak eden her aileye bildiklerini anlattıktan sonra, Fransa'nın alt sınıf halkı içinde kaybolup ismi bir daha anılmamıştır.^[2]

Avrupa'nın diğer taraflarından gelen haberler arasında Marsilya'dan Haçlı çocukların gemiyle ayrılmasından birkaç yıl sonra Sicilya'da iki Marsilyalı tacirin imparator hıyanet suçuyla yargılanıp asıldıkları anlaşılmıştır. Bu iki hainin suçlarının Sicilya Kralı da olan II. Friedrich (Kutsal Roma İmparatoru)'nu yakalayıp Cezayirli Arap korsanlara teslim etmek için Mağribi Araplarla anlaşmak olduğu da öğrenilmiştir.^[2]

Geçmişteki ve modern tarihsel araştırmalar sonuçları[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Çağlar kaynakları[değiştir | kaynağı değiştir]

Orta Çağlarda Çocuk Haçlı Seferleri hakkında hazırlanmış sadece (bazıları uzun, bazıları birkaç cümleden ibaret) 50 kadar kaynak bulunduğunu Peter Radedts araştırmasında bildirilmiştir.^[5][6] 1212'de ortaya çıkan bu Haçlı Seferleri hakkındaki Orta Çağ kaynakları, yazılmaları için kaynakları ve kronolojik olarak üç gruba ayrılabilir:^[6]

1. 1220 ve öncesinde yazılmış olan çağdaş eserler;
2. 1220-1250 döneminde yazılmış eserler: Bu kaynak yazıcılarının bu seferlerin yapıldığı 1212 yılı yakınlarında hayata olmaları ama anılarını sonradan yazdıkları çok olasıdır.
3. 1250'den sonra yazılmış eserler: Bu eserler yazıcıları yazdıkları bilgilerini ikinci ve hatta üçüncü elden toplamışlardır.

Raedts 1250'den sonra yazılan eserlerin güvenilir olmadığını iddia etmektedir. 1250'den önce yazılan eserlerden ise ancak 20'sinin güvenilir olduğunu kabul etmektedir.^[6] Orta Çağ yazarlardan olan ve Çocuk Haçlılar Seferi'nden bahseden "Beauvaois'li Vincent", "Roger Bacon", "Catimpre'li Thomas", "Matthew Paris" gibi yazarlar ve diğerlerinin güvenilir olmayan diğer metinler arasında bulunduğu ortaya çıkmaktadır.

19. yüzyıl kaynakları[değiştir | kaynağı değiştir]

19. yüzyılda ve 20. yüzyıl başlarında kadar çok az sayıda tarihçi Çocuk Hacli Seferleri hakkında araştırma eseri hazırlamışlardır. Bu araştırma eseri hazırlayan ilk tarihçiler Fransız tarihçisi G. de Janssens (1891) ve Alman tarihçisi Reinhold Rohricht (1876) olmaktadırlar. Bu tarihçilerin araştırmalarını tarihsel kaynak incelemesine yönelttikleri ve olayları aynı ciddi analize almadıkları Raedets tarafından iddia edilmektedir.^[6]

Çocuk Haçlı Seferleri için Alman psikiyatrist "Justus Hacker" (1865)'de çok orijinal bir sosyal psikolojik ve psikiyatrik analiz sağlamış ve bunun bir "psikolojik bir hastalık şeklindeki dinsel hissiyat" dolayısıyla ortaya çıktığını iddia etmiştir. Fakat bu açıklama profesyonel tarihçilerin metodolojisine ve yaklaşım şekillerine uygun görülmediği için çok kabul edilmemektedir.

Bu dönemde İngilizce tarih yazarlardan hem kaynaklar hem de olaylar hakkında en inandırıcı ve en uyanık şekilde analiz sağlayanın "Dana Carleton Munro" (1913–14) adlı Amerikali Orta Çağlar uzman tarihçisi olduğu ifade edilmektedir.^[6][7] Bu tarihçinin analizi sonradan J.E.Hansbury (1938-1939) tarafından hatalı olduğu iddia edilmiştir ama daha sonra bu tenkidin de güvenilir olmayan bir kaynağa dayandığı gösterilmiştir.

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

19. yüzyıldan itibaren Çocuk Haçlı Seferleri konusu ve sonuçları Hristiyanlar arasında bir kutuplaşma ve iki ayrı yaklaşım bulunduğunu ortaya çıkarmıştır:

• Bir grup Hristiyan özellikle kilise hiyerarşisi ileri gelenleri, idareci üst tabakalar ve asiller bu Haçlı sefere katılanların dünyadan, tarihten ve coğrafyadan habersiz, imanlı ve derin inançlı ama kara cahil ve çabucak inandırılabilir bir "güruh" olarak görmektedir. Bu Haçlı hareketinin hiçbir başarıya ulaşamayacağının başından beri belli olduğu ve ortaya çıkan sonuçların da beklenen başarısızlıkla gerçekleşmesinin baştan beri aşikar olduğu bu grup tarafından kabul edilmektedir. Bu sonuçtan çıkarılan kıssadan hisse alelade halk kitlesinin üst tabaka ve dinsel papaz liderleri olmadan yaptıkları, halkın içinden gelen hareketlerinin hüsrana uğrayacağı ve başarılı sonuçların ancak kilise liderleri ve cemiyet lideri asil ve üst tabakanın uğraşları ile ortaya çıkacağıdır.
• Diğer bir grup Hristiyan ise bu harekete katılanları "masumlar"; fakir ve baskı altında ezilmiş alt tabakaların reaksiyonu, bireylerin organize cemiyet idareci kurumlarına isyanını ve alt tabakaların iman ve inançlarının bütünlüğünü gösterdiğine inanmaktadırlar.

Diğer taraftan laik ve hümanist tutum gösterenler ise Çocuk Haçlı Seferlerini hurafelere benzer dinsel inançların ne kadar insanlığa ne kadar zarar verdiğini ve cahil, cahil tutulan ve eğitim adıyla dinsel kitaplara ve hurafelere dayanan yalan yanlış bilgilerle donatılan halkın ne kadar hatalı yollara sevkedilebileceklerine güzel örnekler olarak görmektedirler.

Sanatta Çocuk Haçlı Seferleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Tiyatro eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Cruciada copiilor (Çocuk Haçlı Seferi) (1930). Lucian Blaga tarafından hazırlanmış bir dram eseri
• The Children's Crusade (Çocuk Haçlı Seferi) (İngilizce) (1973), Yazar ve prömiyer yapımcı: Paul Thompson. Prömiyer: "Milli Gençlik Tiyatro" grubu tarafından "Cockpit Tiyatrosu", Londra
• A Long March To Jerusalem (Kudüs'e Uzun Yürüyüş) (İngilizce) (1978). Yazar ve prömiyer direktörü:Don Taylor

Sinema filmleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• "La Croisade maudite". (1968). Yapımcı ve rejisör: Andrzej Wajda. Jerzy Andrzejewski, (1961), Les Portes du paradis romanından uyarlama.
• "Lionheart" (1987). Rejisör: İngilizce tarihsel ve fantezi konulu film.
• "La Croisade des enfants", (1988), Rejisör: Serge Moatı. Fransız televizyonu için bir telefilm.
• "Crusade in Jeans" (2006) Konu: Bir zaman seyahatçısının Çocuk Haçlı Seferin'de maceraları. Thea Beckman, (1973), Kruistocht ın spijkerbroek Hollandaca eserinden uyarlama
• "Crusade: A March through Time" (2006). Rejisör:Ben Sombogaart. Bas artist:Joe Flynn. Bilimkurgu filmin konusu günümüzdeki bir genç futbolcunun zaman içinde seyahat ederek Çocuk Haçlı Seferi'ne katılması ve bu seferde maceraları.

Müziksel eserler[değiştir | kaynağı değiştir]

• La Croisade des Enfants (1902), Oratöryo. Besteci: Gabriel Pierné. Çocuk Haçlı Seferi'nin anlatan çocuk korusu için
• The Death of the Bishop of Brindisi (1963). Kantata. Besteci: Gian-Carlo Menotti. Ölmekte olan bir piskoposun Çocuk Haçlı Seferleri anılari.
• Children's Crusade, Opus 82, A Ballad for Children's Voices and Orchestra (1968). Kantata. Besteci: Benjamin Britten, metin: Bertolt Brecht ve Hans Keller.
• "Song of the Marching Children" (1971). Rock müzik albümünde single track. Müzik:Hollanda'lı Rock Band "Earth and Fire". Çocuk Haçlı Seferi'ne atıf yapılmakta ama direkt olarak ismi verilmemekte
• Children's Crusade (1985). Rock müzisyen Sting tarafından bir single ve albüm kısmı
• Yndalongg (1996), Avusturyalı duo The Moon Lay Hidden Beneath A Cloud'in 10" albümünden bir parça. Aynı parça duonun Rest on your Arms reversed. (1999) albümünde de bulunmakta.
• The Children's Crusade (2009). Çocuk korosu için koro eseri. Besteci: R. Murray Schafer
• Children's Crusade (2009). Opera. Besteci: R. Murray Schafer . Prömiyeri Toronto

Romanlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu konu Marcel Schwob tarafından da ele alınmış, La croisade des enfants ("Çocuk Haçlı Seferleri", 1896) isimli eserinde işlenmiştir. Bu eser, William Faulkner'in As I Lay Dying (Döşeğimde Ölürken) romanına ve Jerzy Andrzejewski'in Bramy raju romanına ilham kaynağı olmuştur. Bu eser üzerine Rilke şöyle der: "Marcel Schwob’un Çocuk Haçlı Seferleri'ni iki kez, büyük bir hayranlık ve saygıyla okudum. Derinden etkilendim: ne iş ama! Ve Marcel Schwob'un adını hiç duymadım diye düşünüyorum. O kim?"^[8]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Fransızca Wikipedia "Croisade des enfants (expédition)" maddesi5 Ekim 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Fransızca)
• İngilizce Wikipedia "Children's Crusade" maddesi13 Eylül 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Haçlı Seferleri

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Runciman, Steven (çev. Fikret Işıltan) (1992), Haçlı Seferleri Tarihi: III. Cilt Akka Krallığı ve Haçlı Seferleri, Ankara:Türk Tarih Kurumu Yayınları ISBN 975-16-0511-3
• Raedts, Peter (1977) "The Children's Crusade of 1212", Journal of Medieval History, Cilt. 3, (İngilizce) Kaynakların ve sorunların incelenmesi
• Dickson, Gary (2008) The Children's Crusade: Medieval History, Modern Mythistory, 2008, Palgrave Macmillan. ISBN 978-1-4039-9989-4 (İngilizce) Kaynaklarin ve sorunlarin incelenmesi
• Chronica Regiae Coloniensis7 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Kaynak: Fordham Universitesi'nin "Internet Medieval Sourcebook (Ortacaglar Internet Kaynak Kitabi)" websitesi
• [1]7 Ekim 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Latince Köln Asli tartismali, ama konusu olan seferlerle ayni zamanda yazildigi iddia edilen birincil kaynak.
• [2]1 Şubat 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.