Latince: Uti possidetis (çev. 'as you possess (İngilizcesi) - sahip olduğun gibi (Türkçesi)' ) uluslararası hukukta, bir anlaşmada aksi belirtilmedikçe, bir çatışmanın sonunda toprak ve diğer mülklerin sahibinde kalacağına dair bir ilkedir; kısaca bu ilkeye "sahip oldukların senindir" denilebilir; eğer uluslararası hukukta bir anlaşma savaş sırasında alınan mal ve toprakların zilyetliğine ilişkin şartları içermiyorsa, o zaman uti possidetis ilkesi geçerli olacaktır.^[1] Roma hukuku,menşeli bu ifade türetilmiştir Latince ita possidetis uti possideatis" sahip olduğun gibi sahip olmaya devam edebilirsin (sahip oldukların senindir) " anlamına gelen ifadedir. Bu ilke, savaşan bir tarafın savaş yoluyla edindiği topraklarda hak iddia etmesine olanak tanır.

Tarih[değiştir | kaynağı değiştir]

17. yüzyılın başlarında, bu terim, İngiltere'nin I. James'i tarafından,Tordesillas Antlaşması uyarınca 46° 37' B boylamının batısındaki tüm toprakların tamamı üzerinde İspanya'nın etkili kontrol uyguladığı Batı Yarımküre bölgelerinde İspanyol otoritesinin varlığını kabul etmesine rağmen, İspanyolların münhasır mülkiyet iddialarını tanımayı reddettiğini belirtmek için kullanıldı. .

Daha yakın zamanlarda, ilke, yeni bağımsız devletlerin sınırlarını oluşturmak için değiştirilmiş form uti possidetis juris'te, sınırların ortaya çıktıkları eski bölgesel varlıkların orijinal sınırlarını takip etmesini sağlayarak kullanılmıştır. Yeni formüle ilke gibi sayısız bölgelerde uygulanmıştır Güney Amerika, Afrika, Yugoslavya ve Sovyetler Birliğinde merkezi hükûmetler çözünmüş veya sömürgesizleşme sonrası, Manda (diplomasi) sonrası veya emperyal yöneticilerin devrilmesi neticesinde ortaya çıkan devletlerde bu ilke uygulanmıştır. Bu kullanım Güney Amerika'da, 19. yüzyılda İspanyol İmparatorluğu'nun geri çekilmesiyle ortaya çıktı. Yeni devletler, uti possidetis'in uygulandığını ilan ederek , İspanyollar geri çekildiğinde Güney Amerika'da terra nullius kalmamasını sağlamaya ve yeni bağımsız devletler ile yeni Avrupa kolonilerinin kurulması sırasındaki sınır savaşları olasılığını azaltmaya çalıştılar.

Aynı ilke, Avrupa güçlerinin bu kıtalardan çekilmesinden sonra ve eski merkezi hükûmetleri düşen ve kurucu devletlerin bağımsızlık kazandığı Sovyetler Birliği gibi yerlerde Afrika ve Asya'ya uygulandı. 1964'te Afrika Birliği Örgütü, uti possidetis'in temel ilkesi olan sınırların istikrarı ilkesinin tüm kıtada uygulanacağını belirten bir karar aldı. Afrika'nın çoğu zaten bağımsızdı ve bu nedenle çözüm, esas olarak, anlaşmazlıkları kuvvete başvurmak yerine önceden var olan sınırlara dayanan anlaşmalarla çözmeye yönelik siyasi bir yönergeydi. Bugüne kadar, ilkeye bağlılık, Afrika ülkelerinin sınır savaşlarından kaçınmasına izin verdi; dikkate değer istisnalardan biri 1998-2000 Eritre-Etiyopya Savaşı'dır. Bunun kökleri, sömürgeleştirilmiş komşular arasındaki bir çatışmadan ziyade bağımsız bir Afrika ülkesinden ayrılmaya dayanıyordu.^[2] Ancak, sömürge sınırları genellikle etnik çizgileri takip etmedi, bu da Sudan, Demokratik Kongo Cumhuriyeti, Angola, Nijerya, Uganda, Gürcistan, Azerbaycan, Moldova ve eski Yugoslavya dahil olmak üzere birçok sömürge sonrası (ve komünizm sonrası) ülkede farklı etnik gruplar arasında şiddetli ve kanlı iç savaşlara katkıda bulundu. .^[3]

Bu ilke, 1986 tarihli Burkina-Faso v Mali davasında Uluslararası Adalet Divanı tarafından onaylanmıştır:

[Uti possidetis], nerede olursa olsun bağımsızlık elde etme olgusuyla mantıksal olarak bağlantılı olan genel bir ilkedir. Bunun açık amacı, yönetim gücünün geri çekilmesinin ardından değişen sınırların yol açtığı kardeşlik mücadelelerinin yeni devletlerin bağımsızlığını ve istikrarını tehlikeye atmasını önlemektir.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• De facto
• Ex factis jus oritur
• Yerdeki gerçekler
• Fait accompli
• Rövanşizm
• Status ante bellum

Atıflar[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Ders 31 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tarafından Marcelo Kohen 30 Ocak 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. de "Uti Possidetis ve Denizcilik Sınırlamalar" başlıklı Uluslararası Hukuk Birleşmiş Milletler Görsel-İşitsel Kütüphane Konferans Dizisi 12 Kasım 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Sebastian Anstis ve Mark Zacher (Haziran 2010). "Küresel Bölgesel Düzenin Normatif Temelleri." Diplomasi ve Devlet Yönetimi 21' : 306-323.
• Helen Ghebrewebet: "Devlet Birimlerinin Belirlenmesi ve Uluslararası Sınırların Belirlenmesi: Uti Possidetis Doktrini ve Kendi Kaderini Tayin İlkesi'ne Gözden Geçirilmiş Bir Bakış", Verlag Peter Lang 2006,3-631-55092-8 .