Tüberkül

Anatomide, bir tüberkül (kelimenin tam anlamıyla 'küçük yumru', Latincede "Lump"), bir bitkinin veya bir hayvanın dış veya iç organlarında fizyolojik ya da patolojik olabilen bulunan herhangi bir yumru, yuvarlak nodül, küçük çıkıntı veya siğil büyümesidir.

Bitkilerde[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir tüberkül genellikle siğil benzeri bir çıkıntıdır, ancak hangi bitki veya hayvan ailesine atıfta bulunduğuna bağlı olarak biraz farklı bir anlamı vardır.

Bazı orkideler ve kaktüsler söz konusu olduğunda, labellumda bulunan yuvarlak bir nodül, küçük çıkıntı veya siğil çıkıntısı anlamına gelir. Ayrıca podaria (tekil podarium) olarak da bilinirler. Bezelye familyasının bazı üyelerine atıfta bulunulurken, köklerde bulunan siğil benzeri çıkıntılara atıfta bulunmak için kullanılır.

Mantarlarda[değiştir | kaynağı değiştir]

Mikolojide, Mantarların hif kütlesine atıfta bulunmak için bir kullanılır.

Hayvanlarda[değiştir | kaynağı değiştir]

*Phyllidia varicosa*, sırtta sarı tüberküller açıkça görülmekte.

Peltodoris nobilis gibi bazı çıplak branşlılar (Nudibranch) ile ilgili olarak kullanıldığında, hayvanın sırtındaki nodüller anlamına gelir. Nudibranchlardaki tüberküller: her tüberkül tek, yuvarlak, konik veya açısal formda, 2 veya daha fazla seviyeden oluşan bir bileşik formda, birleştirilmiş kümeler halinde veya bir sırtla birleştirilmiş olarak kendilerini farklı şekillerde gösterebilirler

Kambur balinaların yüzgeçlerinin ön kenarında bulunan yumruların, yüzgeç yüzeyindeki sıvı akışını iyileştirdiği ve sıvı dinamiğinin tüberkül etkisini sergilediği gösterildi.^[1]

Ördek gagalı dinozor *Edmontosaurus annectens'in karnındanki* tüberkül pullarını gösteren cilt izlenimi

Dinozorlarda tüberkül, cilt izlenimlerinde görülen pullar için genel bir terimdir. örneğin ördek gagalı dinozorlarda, üç ana tüberkül türü tanımlanmıştır.^[2]

İnsanlarda[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsan vücudunda tüberküllerin geliştiği çok sayıda bölge vardır. Kemiklerde genellikle kas bağlantıları için kullanılan çıkıntılardır. Daha büyük tüberküller, tüberositler olarak da bilinir.

Ağız[değiştir | kaynağı değiştir]

Tüberküller genellikle üst çenedeki son azı dişinin arkasında diş eti ile kaplı olarak bulunur. Tüberküllerin belirginliğini azaltmak için cerrahi işlem yapılabilir.^[3]

Kemikler[değiştir | kaynağı değiştir]

İnsan iskeletinde, bir tüberkül veya tüberosit, iskelet kasları için bir bağlantı görevi gören çıkıntıdır. Burada kaslar, tendonlar (kas kirişi) aracılığı ile kemiklere bağlanır ^[4] Örneğin, tibial tüberosite, ligamentum patellae veya patellar ligament için bir bağlantı noktası oluşturur.

Akciğerler[değiştir | kaynağı değiştir]

Tüberküloz, tüberkülozlu hastalarda Mycobacterium tuberculosis enfeksiyonu sonucu akciğerlerde oluşan, kazeöz nekroz alanlar içeren nodüllerdir. Granülomlar enfekte dokuda oluşur ve merkezde nekroza uğrar. Tüberküller ayrıca tüberküloz nodülleri veya tüberkülomlar olarak da bilinir. Etkilenen kısımlarda, hastalığın adını aldığı tüberkül adı verilen küçük nodüller şeklinde lezyonlar geliştirir.

Kulaklar[değiştir | kaynağı değiştir]

Gebeliğin altıncı haftası civarında, kulak kanalını oluşturacak alanın çevresinde Hiss tepecikleri adı verilen altı adet doku şişliği ortaya çıkar. Bunlar sonunda dış kulağı oluşturmak için birleşir. Darwin'in tüberkülü, Hiss'in dördüncü ve beşinci tepeciklerinin birleşiminin küçük bir kusurudur. İnsanların önemli bir azınlığında bulunur ve atalarının kulağının üst kısmının kulağın açıklığının üzerinden aşağı dönmesine veya düşmesine izin veren bir eklemin kalıntısı olduğu düşünülen, dış kulağının kenarında kıkırdaklı bir düğüm veya yumru şeklini alır.^[5]

Cinsel organlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Genital tüberkül, insan fetüsünde penise ya da klitorise dönüşen küçük bir yumrudur.

Beyin[değiştir | kaynağı değiştir]

Septotüberküler sistem, insanda ve koyun beyninde bulunabilir. Septohipotalamik yolun yakınında bulunur. Beyindeki işlevi bu noktada belirsizdir.^{[kaynak belirtilmeli]}

Ayrıca, kafatasının tabanında hipofizi tutan tüberkülum sella bulunur.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Areolar bezler, meme ucunu çevreleyen yağ bezleri

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Leading-edge tubercles delay stall on humpback whale (Megaptera novaeangliae) flippers 6 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., DS Miklosovic, MM Murray, LE Howle, FE Fish, Physics of Fluids (1994-present) 16 (5), L39-L42, 2004
^ Wright, Nelda E. (1942). Hadrosaurian Dinosaurs of North America. Geological Society of America Special Paper 40. Geological Society of America. ss. 111-112. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
^ ""What is Tuberosity Reduction?", Colgate World of Care". 23 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.
^ "enthesis". Medcyclopaedia. GE. 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Laura Spinney (19 Mayıs 2008). "Five things humans no longer need". NewScientist.com news service. 24 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.

Bu madde hazırlanırken, Gray's Anatomy'nin 20. edisyonunndan faydalanılımıştır.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Cactus-Art.biz'de Tüberkül 14 Mayıs 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Leading-edge tubercles delay stall on humpback whale (Megaptera novaeangliae) flippers 6 Ekim 2022 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., DS Miklosovic, MM Murray, LE Howle, FE Fish, Physics of Fluids (1994-present) 16 (5), L39-L42, 2004

[LW42-2] Wright, Nelda E. (1942). Hadrosaurian Dinosaurs of North America. Geological Society of America Special Paper 40. Geological Society of America. ss. 111-112. Yazar |ad1= eksik |soyadı1= (yardım); Yazar eksik |soyadı2= (yardım)

[3] ""What is Tuberosity Reduction?", Colgate World of Care". 23 Aralık 2010 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Ağustos 2022.

[4] "enthesis". Medcyclopaedia. GE. 5 Şubat 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[5] Laura Spinney (19 Mayıs 2008). "Five things humans no longer need". NewScientist.com news service. 24 Temmuz 2008 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

Tüberkül nedir?, Tüberkül anlamı nedir?, Tüberkül ne demektir?