Serbest flep, ya da serbest otolog doku transferi veya mikrovasküler serbest doku transferi olarak da adlandırılan cerrahi terimler, mevcut bir doku kaybını onarmak için belli bir dokunun vücudun bir bölgesinden diğerine "transplantasyonunu" tanımlar. "Serbest", dokunun kan dolaşımından tamamen ayrıldığı bölgeye ("verici bölge") ve daha sonra kan damarlayıla beraber aktarılarak bağlandığı bölgeye ("alıcı bölge") denmektedir. Serbest flepler kısmen kan dolaşımının bırakıldığı "pediküllü" fleplerin aksine tamamen alıcı alandan kan damarlarıyla beraber ayrılarak yeni yerinde alıcı alandaki kan damarlarına bağlanmaktadır.

Deri, yağ, kas, sinir, kemik, kıkırdak (veya bunların herhangi bir kombinasyonu), lenf düğümleri ve bağırsak segmentleri dahil olmak üzere çeşitli doku türlerini içeren dokular "serbest flep" olarak transfer edilebilir. Ayak parmaklarından birisinin el başparmağının olmadığı durumlarda transfer edilmesi "Serbest flep" örneği olarak verilebilir (Toe to thumb operasyonu).

Tüm "serbest flepler" aktarılırken damarlarının alıcı damara bağlanması mikrocerrahi teknikler kullanılarak yapılmaktadır.

Serbest otolog doku transferi başta plastik cerrahlar olmak üzere birçok cerrahi branşlar tarafından yapılır.

Endikasyonlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Serbest flepler doku kusurlarını yeniden yapılandırmak için kullanılır. Özellikle postoperatif radyoterapi alınan durumlarda, vaskülarize olmamış serbest dokuya göre vaskülarize serbest doku tercih edilir.

Meme rekonstrüksiyonu:

• Estetik rekonstrüksiyon : En sık mastektomi sonrası yeniden meme yapma amacıyla kullanılır. Operasyon mastektomi ile aynı seansta veya daha sonraki bir tarihte yapılabilir. Genellikle plastik cerrahlar bu ameliyatları yaparlar. Yüz felci olan hastalar "serbest çalışan kas flepleri" kullanarak yüzlerini yeniden canlandırabilirler.

El rekonstrüksiyonu:

• Fonksiyonel serbest kas flepleri kullanılarak felçli yüzün veya elin rekonstrüksiyonu .

Baş ve Boyun rekonstrüksiyonu:

Karmaşık baş ve boyun kusurlarını yeniden yapılandırırken, rekonstrüksiyon genellikle uzak bir donör bölgesinden kemik ve yumuşak doku alınmasını gerektirir. Baş ve boyun bölgesindeki fonksiyonel rekonstrüksiyon sıklıkla ağız boşluğunun, çene kemiğinin ve diş oklüzyonunun rekonstrüksiyonunu gerektirir. Doku kaybı türleri şunları içerir:

• Travma sonrası kayıpların rekonstrüksiyonu : Vücudun bazı bölgelerinde travma veya mevcut bir yara nedeniyle doku kaybı meydana gelebilir. Bu gibi durumlara bacakta veya vücudun başka bir bölgesinde kemiğin açıkta kaldığı ciddi yumuşak doku örtüsüne ihtiyaç duyulan zamanlar.
• Ağızda veya başka bir yerde bir tümörün çıkarılmasından sonra oluşan doku eksikliğinin düzeltilmesi : Ciddi tümörlerin çıkarıldığı durumlarda yumuşak doku rekonstrüksiyonu gerekir. Kompozit (birden fazla doku tipi) doku rezeksiyonu kompozit rekonstrüksiyon gerektirir. Kanser rezeksiyonu alt çenenin bir kısmını içerdiğinde, hastaların yaşına ve hastaların eşlik eden hastalıklarına bağlı olarak, kusurun yeniden inşası için diğerlerinden bir kompozit serbest flep tercih edilecektir.
• Özofagus (yemek borusu) devamlılığının bağırsak segmentleri kullanılarak rekonstrüksiyonu

"Serbest otolog doku transferi" sırasında cerrahi adımlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1. Cerrahi olarak defekt uygun hale getirilir. (Tümörün çıkarılmasından veya yaranın temizlenmesinden sonra)
2. Flebin alınacağı alan üzerinde bir kesi yapılır.
3. Flep diseke edilir ve çevre dokudan ayrılır.
4. En az bir atar ve toplar damar (vasküler pedikülü oluşturan) diseke edilir.
5. Damarlarla beraber (vasküler pedikül) flep vücudun geri kalanından ayrılır.
6. Pedikül ayrılmadn önce, flebin tekrar bağlanacağı alan bir alıcı arter ve ven tanımlanarak hazırlanır.
7. Serbest flep, defekt alanına getirilir ve flepteki (vasküler pedikül) ven ve arter, yarada tanımlanan damara ve artere anastomozlanır (yeniden bağlanır). Anastomoz bir mikroskop veya bir "büyüteç" kullanılarak yapılır, bu nedenle " mikrocerrahi " olarak adlandırılır
8. Serbest flep defekte dikilirken, kan damarlarının çalışır durumda kalmasını sağlamak için gözlemlenir (yani damarların iyi kan akışına sahip olması).
9. Donör saha alanı öncelikli olarak kendi üzerine kapatılır. Bazen alınan flep büyük olduğunda verici alana başka bir yerden alınan kısmi kalınlıkta Deri grefti (STSG) koyulabilir.

Ameliyat sonrası komplikasyonlar/sekeller[değiştir | kaynağı değiştir]

Serbest bir flebin en sık görülen ciddi komplikasyonu venöz yetersizliktir (ör. Vende bir pıhtı oluşur). Arteriyel dolaşım kaybı da ciddidir ve her ikisi de flebin nekrozuna (ölümüne) neden olacaktır. Ameliyat tamamlandıktan sonra flebin hem hemşireler hem de cerrah tarafından yakından izlenmesi zorunludur.^[1][2] Erken tespit edilirse, venöz veya arteriyel kan akışının kaybı operatif müdahale ile düzeltilebilir. Ameliyat sonrası dönemde daha iyi izleme sağlamak için ameliyat sırasında implante edilebilir bir Doppler probu veya başka cihazlar kullanılabilir. Doppler probu hastaneden taburcu edilmeden önce çıkarılır.

Genellikle bir "serbest flep" in alınması, en az sakatlığa neden olacak şekilde yapılır. Buna rağmen, bu dokunun "verici alandan" çıkarılmasından sonra bir miktar sakatlık meydana gelebilir.

Enfeksiyon ve ağrı da dahil olmak üzere herhangi bir ameliyatla ortaya çıkabilecek diğer komplikasyonlar/sekeller de mümkündür.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Flep (cerrahi)
• Rotasyon flebi
• TRAM flep
• Mikrocerrahi
• Plastik cerrahide kullanılan fleplerin
• Perforatör flepler

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]