Havva Selda Bağcan (14 Aralık 1948, Muğla), Türk şarkıcı ve besteci. Çıkış yaptığı 1970'lerden itibaren Türkiye'de ve dünya genelinde tanınarak Türk halk müziği ve Anadolu rock tarzlarında şarkılar yaptı. Şarkılarının bir kısmında siyasi ve toplumsal eleştirilere yer vererek protest müziğin ülkesindeki temsilcilerinden biri oldu.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

1948 yılında, aslen Makedonya Türk'ü göçmen bir ailenin çocuğu olarak Muğla'da dünyaya geldi. Babası Selim Bey veteriner hekim, annesi Fevziye Hanım öğretmendir. Dört kardeşin en küçüğü ve tek kız çocuğudur. Babasının tayini nedeniyle küçük yaştayken Van'a yerleştiler ve 10 yaşına kadar orada yaşadılar. Türk halk müziğinin ve protest müziğin önde gelen adlarından biri olan Selda Bağcan, müzik yaşamına 1971'de Ankara Üniversitesi Fen Fakültesi Fizik Mühendisliği öğrencisiyken başladı. Çıkardığı ilk iki 45'lik plak bir milyon dolayında satılınca, meslek olarak müziği seçmeye karar verdi. Türkiye'de ve başta Almanya olmak üzere dış ülkelerde çok sayıda konser verdi. 1972'de Bulgaristan'da gerçekleştirilen Altın Orfe Festivali'nde Türkiye'yi temsil etti.^[2] Özellikle sol partilerin ve kuruluşların düzenlediği etkinliklerde konserler verdi. 1980 askerî darbesinin ardından üretimi sınırlanan sanatçı büyük sıkıntılar çekti. Hatta 24 Nisan 1984'te tutuklanarak, hapse atıldı. 1987'ye değin pasaport verilmediği için yurt dışı konserlerine ara vermek zorunda kaldı. 1986 yılında, yurt dışına çıkamamasına karşın, Peter Gabriel tarafından desteklenen Womad Vakfı'nca düzenlenen Dünya Dans ve Müzik Festivali plağında bir şarkısıyla yer aldı. Aynı vakfın girişimleri sayesinde 1987'de yeniden pasaport alabilen sanatçı, 13 Haziran 1987'de Rotterdam Sanat Festivali'ne, 19 Haziran 1987 Womad ve Glastonbury Festivali'ne, 20 Haziran 1987'de Jubilee Gardens Festivali'ne (Londra), 25 Haziran 1987'de Earls Court Festivali'ne (Londra), 26 Haziran 1987 Capital Radio Festivali'ne katılarak bir dizi konser verdi. 1988'de de dört ay süreyle Batı Avrupa'da konserler gerçekleştirdi. 1989'da ve 1990'da da tüm Türkiye'yi dolaşarak halka açık ücretsiz konserler verdi.

1990 yılında Hollanda'da Rasa Organization (Interkultureel Centrum)'un çağrılısı olarak Utrecht, Nijmegen, Tilburg kentlerinde ve Yugoslavya Sosyalist Federal Cumhuriyeti'nde Prizren ve Priştine kentlerinde konserler gerçekleştirdi. Yine aynı yıl, yani 1990'da dört kez İsrail'e giden sanatçı Acco Festivali'nde Khanel Umdan adlı Osmanlı kalesinde ve Ehal Hatarbut konser salonunda iki konser ve iki televizyon programı gerçekleştirdi. Aynı yıl, Danimarka'nın Århus kentinde Esintiler adlı festivalde şarkılar söyledi.

1992 yılında çıkan Ziller ve İpler albümündeki sözü Aysel Gürel şarkısı Ziller ve İpler ile 90'larda büyük başarı sağladı. Yine aynı yılda yapılan Kurşun Adres Sormaz adlı filmin müzikleri Selda Bağcan'a aittir.

Canımı Yakanlar Baktı Dumana türküsünü Sivas Katliamı'nda yaşamını yitirenlere ithaf etmiştir.

Selda Bağcan, 2000 yılında konser vermek üzere Antakya'ya giderken trafik kazası geçirerek ağır yaralandı ve uzun süre tedavi gördü. Bedeninin birçok yerinde kırıklar oluşan Selda Bağcan, uzun süre çelik iskelet yardımıyla yürümek zorunda kaldı.

Selda Bağcan, protest müzik diye adlandırılan türde şarkılar besteleyip yorumlarken, aynı zamanda bilinen halk müziklerini de değişik biçimde yorumlamakla ün kazandı. Sanatçı İstanbul'da oturmakta olup, sahibi olduğu plak şirketini yönetmektedir. Ayrıca Selda Bağcan'ın İnce İnce adlı şarkısı bir oyununda kullanılıyor.

2010 Grammy Ödülleri'ne en iyi rap albümü ve en iyi rap performansı dallarında aday gösterilen Brooklynli hip-hop sanatçısı Mos Def, son albümü The Ecstatic'te yer alan "Supermagic" adlı parçada "İnce İnce Bir Kar Yağar" türküsünü kullandı. Selda Bağcan'ın 1976'da piyasaya sürdüğü Türküola albümünde yer alan Aşık Mahzuni Şerif'in "İnce İnce Bir Kar Yağar" türküsü, Electronic Arts adlı oyun şirketinin piyasaya sürdüğü Skate 2 oyununda da Mos Def uyarlamasıyla yer aldı. Gerçek adı Dante Terrell Smith-Bey olan Amerikalı aktör ve müzisyenin albümünde bu türküyü kullanması, albüm kritiklerinde Bağcan'dan bahsedilmesine, birçok müzik dergisinde Selda Bağcan adının geçmesine yol açtı.

İspanyol müzik araştırmacısı Vicente Fabuel’in Selda Bağcan hakkındaki yorumu ise şöyle: “Türk vokalisti Selda, doğu kültüründen çıkmış sayılı efsanevi kadın seslerden biridir. O büyük çöllerin ortasında az bulunur vahalar gibidir. Bir insan nasıl bu kadar çevik, bu kadar derin, bu kadar yaratıcı ve bu kadar hissederek şarkı söyleyebilir.”

Times dergisinin “Dünya Müziğinde Yaşayan Efsane ve Tarihi Kadın Şarkıcılar” listesinde Selda Bağcan da yer almaktadır.^{[kaynak belirtilmeli]}

30 Mayıs 2015 tarihinde İstanbul Sarıyer'de Ekşi Fest 2015'te^[3] İsrailli müzik grubu Boom Pam ile birlikte sahne alan Selda Bağcan uzun süre ayakta alkışlandı. Yüzüklerin Efendisi'nin Frodo'su Elijah Wood usta sanatçıya olan hayranlığını dile getirerek ilk kez sahnede yan yana gelmişlerdir.^[4]

Klasik eserlerin yer aldığı 40 Yılın 40 Şarkısı albümü büyük ilgi gören Selda Bağcan 3 Haziran Cuma akşamı İspanya'nın Barselona şehrinde düzenlenen Primavera Sound 2016 festivalinde sahne aldı.^[5]

Diskografisi[değiştir | kaynağı değiştir]

45'likler

• 1971: Katip Arzuhalim Yaz Yare Böyle / Mapusanede Mermerden Direk
• 1971: Tatlı Dillim Güler Yüzlüm / Mapusanelere Güneş Doğmuyor
• 1971: Çemberimde Gül Oya / Toprak Olunca
• 1971: Adaletin Bu Mu Dünya / Dane Dane Benleri
• 1971: Seher Vakti / Uzun İnce Bir Yoldayım
• 1972: Yalan Dünya / Kalenin Dibinde
• 1972: Eyvah Gönül Sana Eyvah / Zalim Sevgililer Bu Sözüm Size
• 1973: Bölemedim Felek İle Kozumu / Bülbül
• 1973: Gesi Bağları / Altın Kafes
• 1974: Nem Kaldı / Rabbim Neydim Ne Oldum
• 1974: Aşkın Bir Ateş / O Günler
• 1974: Anayasso / Bad-ı Sabah
• 1975: Dostum Dostum / Yuh Yuh
• 1975: Kaldı Kaldı Dünya / İzin İze Benzemiyor
• 1976: Görüş Günü / Şaka Maka
• 1976: Almanya Acı Vatan / Kıymayın Efendiler
• 1976: Aldırma Gönül Aldırma / Suç Bizim

Albümleri

• 1974: Türkülerimiz 1 (yeniden yayımlanışı: 1995)
• 1975: Türkülerimiz 2 (yeniden yayımlanışı: 1996)
• 1976: Türkülerimiz 3 (yeniden yayımlanışı: 1998)
• 1977: Türkülerimiz 4 (yeniden yayımlanışı: 1999)
• 1978: Türkülerimiz 5 (yeniden yayımlanışı: 2001)
• 1979: Türkülerimiz 6 (yeniden yayımlanışı: 2006)
• 1980: Türkülerimiz 7 (yeniden yayımlanışı: 2022)
• 1982: Türkülerimiz 8
• 1983: Türkülerimiz 9
• 1985: Türkülerimiz 10
• 1986: Dost Merhaba
• 1987: Yürüyorum Dikenlerin Üstünde
• 1988: Özgürlük ve Demokrasiyi Çizmek
• 1989: Felek Beni Adım Adım Kovaladı
• 1990: Anadolu Konserleri: Müzikteki 20 Yılım (1 ve 2)
• 1992: Ziller ve İpler - Akdeniz Şarkıları 1
• 1993: Uğur'lar Olsun
• 1994: Koçero (Ahmet Kaya ile birlikte)
• 1997: Çifte Çiftetelli - Akdeniz Şarkıları 2
• 2002: Ben Geldim
• 2004: Deniz'lerin Dalgasıyım
• 2009: Güvercinleri de Vururlar
• 2011: Halkım
• 2014: 40 Yılın 40 Şarkısı
• 2017: Selda Bağcan Remix
• 2020: 40 Yılın 40 Şarkısı, Vol. 2

EP'leri

• 2022: Kürtçe Türküler

Teklileri

• 2019: Minnet Eylemem (Remix)
• 2019: Eşkıya Dünyaya Hükümdar Olmaz
• 2019: Memleketim
• 2019: Özgürlük
• 2019: İzmir Marşı
• 2020: Adaletin Bu Mu Dünya (Remix)
• 2020: Ayrılık (Remix)
• 2021: Görüş Günü
• 2021: Bu Yürek Sizin
• 2021: Çöplük
• 2021: Yaz Gazeteci Yaz (Ramiz ile düet)
• 2021: Bir Hazin Hürriyet
• 2021: İnce Memed
• 2021: Gesi Bağları (Otnicka ile)
• 2021: Nasırlı Eller
• 2022: Vurdular Onu
• 2022: Yuh Yuhh (Emrah Karaduman ve Yasin Keleş ile)
• 2022: Uçurum Çiçekleri

Müzik videoları[değiştir | kaynağı değiştir]

• "Ah Yalan Dünya"
• "Dön Gel Birtanem"
• "Ziller ve İpler"
• "Yaz Gazeteci Yaz" (Ramiz ile düet)
• "Yuh Yuhh" (Emrah Karaduman ve Yasin Keleş ile)

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

• Serenad Bağcan

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Resmî site