Yakutistan Millî Marşı

Yakutistan Millî Marşı (Yakutça: Саха Өрөспүүбүлүкэтин өрөгөйүн ырыата, Romanize: Sakha Öröspüübülüketin örögöyün ırıata; Rusça: Государственный гимн Республики Саха), Rusya'nın federal bir bölgesi olan Saha Cumhuriyeti'nin bölgesel marşıdır. Millî marş, Saha Cumhuriyeti'nin bayrağı ve arması ile birlikte Saha Cumhuriyeti'nin resmi simgelerinden biridir. Başlangıçta Saha (Yakut) dilinde Savva Tarasov ve Mihail Timofeyev tarafından yazılmıştır. Vladimir Fedorov, marşı Rusçaya çevirmiştir. Müziği Kirill Gerasimov tarafından bestelenmiştir. Marş resmi olarak 15 Temmuz 2004'te kabul edilmiştir.

Marşın müziği fa majörde çalınır.^[1]

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Oluşturma[değiştir | kaynağı değiştir]

Saha Cumhuriyeti ayrı bir egemen devlet haline geldikten sonra ilk anayasa kabul edildi. O sırada, Saha Cumhuriyeti'nin resmi bir marşı yoktu. Anayasa sadece şunları öngörür:

Saha (Yakutya) Cumhuriyeti, devlet armasına, ulusal bayrağına ve ulusal marşa sahiptir.
— Saha Cumhuriyeti Anayasası (1992), Madde 140^[2]

Yeni anayasanın onaylanmasından sonra, şair Savva Tarasov başkanlığında olmak üzere ulusal marşın oluşturulması için bir komisyon kuruldu. Millî Marş için bir yarışma başlatıldı. Ülke çapında yüzlerce marş başvurusu alındı ancak komisyon bunların hiçbirini onaylamadı. Bu, Savva Tarasov'un Eylül 1992'de Saha Cumhuriyeti Hükûmet Başkan Yardımcısı K. K. Koryakin tarafından görevinden alınmasına neden oldu.^[3]

Bu başarısızlıktan sonra Saha Cumhuriyeti başkanı Mikhail Nikolayev, Saha Cumhuriyeti Kültür Bakanlığı'na marş arayışına devam etmelerini tevdi etti. Eylül 1995'te Saha Cumhuriyeti Devlet Meclisi toplantısında önerilen bir marş sunulmuştur. Önerilen marşın sözleri Dmitry Sivtsev tarafından yazılmıştır. Marşın bestesi, Mark Jirkov ve Heinrich Litinsky tarafından bestelenen ve Y. Şeykina tarafından yeniden düzenlenen Nyurgun Bootur operasının son korosuna dayanıyordu.^[4]

2000 yılında Halk Vekili GG Mestnikov liderliğinde yeni bir komisyon kuruldu. Komisyon marşın Piyade Şarkısı adlı yeni bir versiyonunu sundu (Yakut: Саргы ырыата, romanize: Sargi ırıata). Sözler Savva Tarasov ve Mihail Tarasov tarafından yazılmış ve müziği Kirill Gerasimov tarafından bestelenmiştir.^[4]

Onama[değiştir | kaynağı değiştir]

26 Mart 2003 tarihinde, Saha Cumhuriyeti başkanı Vyaçeslav Anatolyeviç Ştirov (Вячеслав Анатольевич Штыров), ES Nikitina önderliğinde marş meselesini hazırlamak için yeni bir komisyon oluşturma kararı aldı. Komisyon "Piyade Şarkısı"nı seçti ve eserin Saha Cumhuriyeti Devlet Meclisine sunulmasını önerdi. 15 Temmuz 2004 tarihinde millî marş, Devlet Meclisi tarafından onaylandı.^[4]

27 Nisan 2004 tarihinde, marşın ilk resmi icrası Cumhuriyet Bayramı'nda gerçekleşti.^[4]

Önceki marşlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sargõlardaah sachalarbõt[değiştir | kaynağı değiştir]

Mutluluk dolu Saha şarkısı (Yakutça: Саргылардаах сахаларбыт, romanize: Sargõlardaah sahalarbõt; Rusça: Овеянный счастьем якут, romanize: Oveyannıy sçast'yem yakut)) Tungus Cumhuriyeti marşı olarak kabul edildi.^[5]^[6] Marşın kendisi Adam Skryabin tarafından bestelendi ve şarkının sözleri Alampa'nın "Ыччат сахаларга" şiirine dayanıyordu.^[7] Şiirin kendisi 1917'de yazılmıştır.^[8]

Enternasyonel[değiştir | kaynağı değiştir]

"Enternasyonel" (Yakutça: Интернационал, romanize: Internatsional; Novgorodov Yakut Alfabesi: internessijene:l) 1922-1944 arasında Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği'nin (SSCB) millî marşı ve Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin devlet marşıydı.

Marşın Yakutça çevirisinin Semyon Novgorodov tarafından yazılması planlandı. Ne yazık ki, marşın sözlerini duyduğu öfke nedeniyle, görevi Platon Oyunsky'ye teslim etmiştir. 7 Aralık 1921'de tamamlandı. Çeviri ilk olarak 15 Aralık 1921'de "Lena Komünü" gazetesinde yayınlandı.

Sacha õrõata[değiştir | kaynağı değiştir]

"Saha'nın Şarkısı" (Yakutça: Саха ырыата, romanize: Sacha õrõata) aslen 1919'da Alampa tarafından yazılmış bir şiirdi. Şiir, Adam Skryabin tarafından müzikalleştirildi.^[9]

Şarkı, 1921'den 1923'e kadar Yakut bölgesinde Sovyet yönetimine karşı bir direniş simgesi haline geldi, o kadar ki şiirin yazarı Alampa "milliyetçi burjuvazi" olarak etiketlendi. Alampa tutuklandıktan sonra Solovki esir kampına yollandı. Şarkının bestecisi Adam Skryabin, zulümden kurtulmak için yurtdışına gitti ve gıyaben yargılandı.^[9]

Uzun bir süre sonra, şarkının Sovyet hükûmeti tarafından halka açık olarak icrasına izin verildi. Bu şarkının ilk genel icrası, 1945'te bir gramofon kaydından Yakut Özerk Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti'ndeki Zafer Bayramı kutlamalarında yapıldı. Şarkının 1990 yılında Saha Cumhuriyeti marşı olması önerildi.^[9]

Sözleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yakutça versiyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Kiril alfabesi	Latin alfabesi	Fonemik transkripsiyon (IPA ) ^[10]
İlk kıta
Сахам сирэ дьоллоох тускуга Саһарҕалыы ыҥыра ыллыыр, Илинтэн арҕаа ол кустуга Алмаас таас курдук сандаара сырдыыр.	Sakham sire collooq tuskuga Saharğalıı ıngıra ıllıır, Ilinten arğaa ol kustuga Almaas taas kurduk sandaara sırdıır.	/sakham siɾe collooq tuskuga/ /sahaɾɣalɯː ɯŋɯɾɑ ɯllɯːɾ ǀ/ /ilinten aɾɣaː ol kustuga/ /almaːs taːs kuɾduk sandaːɾa sɯɾdɯːɾ ǁ/
Koro
Барҕа быйаҥнаах Сахам дойдута Модун Россия киэн туттуута, Өркөн-өрөгөй тойугун туойдун, Үүнэр үйэҕэ үрдүү туруохтун!	Barğa bıyangnaaq Sakham doyduta Modun Rossiya kien tuttuuta; Örkön-örögöy toyugun tuoydun, Üüner üyeğe ürdüü turuoqtun!	/baɾɣa bɯjaŋnaːx saxam dojduta/ /modun rossija kien tuttuːtɑ ǀ/ /øɾkøn øɾøgøj tojugun tuojdun \|/ /yːneɾ yjeɣe yɾdyː turuoxtun ‖/
'İkinci kıta
Үллэр үөстээх Өлүөнэ Эбэ Өлбөт-мэҥэ угуттуур уулаах. Элбэх омукка эрчим эбэр, Или-эйэни олохтуур уохтаах.	Üller üösteeh Ölyöne Ebe Ölböt-menge uguttuur uulaaq. Elbeq omukka erçim eber, Ili-eyeni olohtuur uoqtaaq.	/ylleɾ yøsteːx ølyøne ebe/ /ølbøt meŋe uguttuːɾ uːlaːx ‖/ /elbex omukka eɾcim ebeɾ \|/ /ili ejeni oloxtuːɾ uoxtɑːx ‖/
Koro
Барҕа быйаҥнаах Сахам дойдута Модун Россия киэн туттуута, Өркөн-өрөгөй тойугун туойдун, Үүнэр үйэҕэ үрдүү туруохтун!	Barğa bıyangnaah Sakham doyduta Modun Rossiya kien tuttuuta; Örkön-örögöy toyugun tuoydun, Üüner üyeğe ürdüü turuoqtun!	/baɾɣa bɯjaŋnaːx saxam dojduta/ /modun rossija kien tuttuːtɑ ǀ/ /øɾkøn øɾøgøj tojugun tuojdun \|/ /yːneɾ yjeɣe yɾdyː turuoxtun ‖/
Üçüncü kıta
Ааспыт кэммит айхаллаах суола Арчылыыр аар алгыһын биэрдэ, Сахабыт сирэ дьоһун дуолан Сайдыы аартыгар түөрэҕэ түстэ.	Aaspıt kemmit ayqallaah suola Arçılıır aar algıhın bierde, Sakhabıt sire cohun duolan Saydıı aartıgar tüöreğe tüste.	/aːspɯt kemmit ɑjxallaːx suola/ /aɾcɯlɯːɾ aːɾ algɯhɯn bieɾde \|/ /saxabɯt siɾe ɟohun duolan/ /sajdɯː aːɾtɯgaɾ tyøɾeɣe tyste ‖/
Koro
Барҕа быйаҥнаах Сахам дойдута Модун Россия киэн туттуута, Өркөн-өрөгөй тойугун туойдун, Үүнэр үйэҕэ үрдүү туруохтун!	Barğa bıyangnaah Sakham doyduta Modun Rossiya kien tuttuuta; Örkön-örögöy toyugun tuoydun, Üüner üyeğe ürdüü turuoqtun!	/baɾɣa bɯjaŋnaːx saxam dojduta/ /modun rossija kien tuttuːtɑ ǀ/ /øɾkøn øɾøgøj tojugun tuojdun \|/ /yːneɾ yjeɣe yɾdyː turuoxtun ‖/

Rusça versiyonun Türkçe çevirisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Rusça Kiril	Rusça (Romanizasyon)	Gayriresmî Türkçe Çeviri
I Якутия, ты светом зари К добру и счастью всех нас зовёшь, Алмазной радугой ты горишь И нас к победам грядущим ведёшь. Припев: Цвети и крепни, родная земля, Расти и славься, Якутия. Краса и гордость России ты всей, Тебя раздольней нет и щедрей. II Привольно Лена наша течёт, Водой живой до края полна. Она согласье и силу несёт Дарует мир всем народам она. Припев III Земля Саха, святыни твои С вершин веков напутствуют нас. Мы путь продолжили предков своих, И с честью мы их исполним наказ. Припев	I Jakutija, ty svetom zari K dobru i sčastjju vseh nas zovjošj, Almaznoj radugoj ty gorišj I nas k pobedam grjadušcim vedjoš. Pripev: Cveti i krepni, rodnaja zemlja, Rasti i slavjsja, Jakutija. Krasa i gordostj Rossii ty vsej, Tebja razdoljnej net i šcedrej. II Privoljno Lena naša tečjot, Vodoj živoj do kraja polna. Ona soglasje i silu nesjot Darujet mir vsem narodam ona. Pripev III Zemlja Saha, svjatyni tvoi S veršin vekov naputstvujut nas. My putj prodolžili predkov svoih, I s čestjju my ih ispolnim nakaz. Pripev	I Yakutya, sen şafağın ışığısın! Bizi iyiliğe ve mutluluğa çağırıyorsun. Elmas gökkuşağı gibi parlıyorsun Ve bizi gelecekteki zafere götür. Koro: Parla ve güçlen, yerli topraklar! Büyüyün ve sevinin, Yakutya! Sen tüm Rusya'nın güzelliği ve gururusun Hediyelerinde özgürsün ve liberalsin. II Lena'mız özgürce akıyor, Senin geniş sınırlarına canlı su ile. Uyum ve güç taşır. Tüm halklara barışı sağlar. Koro III Sakha Ülkesi, senin kutsal yerlerin Çağların doruklarından bizi yönlendirir. Atalarımızın yolculuğuna devam ediyoruz Ve onurla görevlerini yerine getirirler. Koro

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Atıflar[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Gerasimov et al. 2005, ss. 6–17
^ Fedorov 1994, s. 248
^ Degtyareva 2018, ss. 10–11
^ ^a ^b ^c ^d Degtyareva 2018, s. 11
^ Gogolev 1961, s. 25
^ Antonov 1995
^ Petrov 2011, s. 26
^ Sofronov 1976, s. 3
^ ^a ^b ^c Degtyareva 2018, s. 10
^ See Yakut phonology.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Antonov, P.E. (1995), Тунгусское восстание: ошибок можно было избежать [Tunguz ayaklanması: hatalar kaçınılabilirdi] (in Russian), Yakutsk: Ilin
Gogolev, Z.V. (1961), "Разгром антисоветских восстаний в 1924-1925 и 1927—1928 гг." [1924-1925 ve 1927-1928'deki Sovyet karşıtı ayaklanmaların bozguna uğraması], Scientific posts (in Russian) (6)
Petrov, P. (2011), Адам Скрябин – первый якутский самодеятельный композитор [Adam Skryabin - İlk Yakut amatör bestekâr] (Rusça), Yakutsk
Sofronov, A.I. (1976), А. И. СОФРОНОВ – АЛАМПА; ХОҺООННОР, ПОЭМАЛАР 17 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [A. I. Sofronov - Alampa; şarkılar, şiirler] (PDF) (Yakutça), Yakutsk: Yakut Book Publishing
Gerasimov, Kirill; Tarasov, Savva; Timofeyev, Mikhail; Fedorov, Vladimir (2005), Гимн Республики Саха (Якутия) 7 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Saha (Yakutya) Cumhuriyeti'nin Marşı] (Rusça ve Yakutça), Yakutsk: Bilchik
Degtyareva, Eleanor (2018), Гимны как символ патриотизма 7 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [yurtseverliğin simgesi olarak marş] (Rusça), alınma zamanı: December 17, 2018
Fedorov, M.M. (1994), Конституции и конституционные акты Республики Саха (Якутия) 7 Haziran 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Saha (Yakutya) Cumhuriyeti'nin Anayasası ve anayasal işleri], e.nlrs.ru (Rusça), Yakutsk: Saha Ulusal Kitap Yayınları, alınma zamanı:November 19, 2018
Oyunsky, Platon (2005), БЫЛАТЫАН ОЙҮҮНҮСКАЙ; ХОҺООННОР, ТЫЛБААСТАР, ДРАМАТИЧЕСКАЙ ПОЭМАЛАР 27 Aralık 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. [Bılatıan Oyunsky; Şarkılar, Çeviriler, Dramatik Şiirler] (PDF) (Yakutça), Yakutsk: Bilchik
Oyunsky, Platon (1920), saŋa ɔlɔq (PDF) (Yakutça), Moscow: Central Publishing of the People's of the USSR

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Yakutçada Marşın Sözleri14 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Rusçada Marşın Sözleri21 Ağustos 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Yakutça sözlerle marşın notaları11 Ağustos 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[1] Gerasimov et al. 2005, ss. 6–17

[2] Fedorov 1994, s. 248

[3] Degtyareva 2018, ss. 10–11

[Degtyareva_2018_11-4] Degtyareva 2018, s. 11

[5] Gogolev 1961, s. 25

[6] Antonov 1995

[7] Petrov 2011, s. 26

[8] Sofronov 1976, s. 3

[Degtyareva_2018_10-9] Degtyareva 2018, s. 10

[10] See Yakut phonology.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

Saha Öröspüübülüketin örögöyün ırıata nedir?, Saha Öröspüübülüketin örögöyün ırıata anlamı nedir?, Saha Öröspüübülüketin örögöyün ırıata ne demektir?

Saha Öröspüübülüketin örögöyün ırıata nedir?, Saha Öröspüübülüketin örögöyün ırıata anlamı nedir?, Saha Öröspüübülüketin örögöyün ırıata ne demektir?

Yakutistan Millî Marşı

Arka plan[değiştir | kaynağı değiştir]

Oluşturma[değiştir | kaynağı değiştir]

Onama[değiştir | kaynağı değiştir]

Önceki marşlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Sargõlardaah sachalarbõt[değiştir | kaynağı değiştir]

Enternasyonel[değiştir | kaynağı değiştir]

Sacha õrõata[değiştir | kaynağı değiştir]

Sözleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Yakutça versiyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Rusça versiyonun Türkçe çevirisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Atıflar[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]