SPSS bilgisayar programı (İngilizce açılımıyla: Statistical Package for the Social Sciences), ilk sürümü 1968 yılında piyasaya verilmiş istatistiksel analize yönelik bir bilgisayar programıdır. Uzun bir dönem (1968 ile Mart 2009 arasında) bu program SPSS Inc. adını taşıyan bir ABD asıllı şirket tarafından hazırlanıp sürüme sokulup satılmıştır. 2009'da bu şirket ve bu programın sahipliliği IBM şirketine satılmıştır. Bu tarihten sonra bir geçiş döneminde (Eylül 2009 ile Eylül 2010 döneminde) PASW Statistics adıyla (versiyon 17.0.3, 18.0, 19=8.0.1, 18.0.2 ve 18.0.3 için) anılıp Ağustos 2010 (versiyon 19.0)'dan itibaren resmen IBM SPSS Statistics olarak isimlendirilmeye başlanmıştır. Şu anda (Eylül 2016) en son versiyon IBM SPSS Statistics 24.0 olup bu versiyon Mart 2016'dan itibaren pazarlanmaya başlanmıştır.[1]21 Mart 2018 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Genel Bakış[değiştir | kaynağı değiştir]

SPSS, Sosyal bilimler'de istatistiksel analiz için yaygın olarak kullanılan bir programdır.^[1] Ayrıca pazar araştırmacıları, sağlık araştırmacıları, anket şirketleri, hükûmet, eğitim araştırmacıları, pazarlama kuruluşları, veri madenciler^[2] ve diğerleri tarafından da kullanılır. Orijinal SPSS kılavuzu (Nie, Bent & Hull, 1970),^[3] sıradan araştırmacıların kendi istatistiksel analizlerini yapmalarına izin verdiği için "sosyolojinin en etkili kitaplarından" biri olarak tanımlanmıştır.^[4] İstatistiksel analize ek olarak, veri yönetimi (vaka seçimi), dosya yeniden şekillendirme, türetilmiş veri oluşturma) ve veri dokümantasyonu (veridosyasında bir metadata sözlüğü saklanır) temel yazılımın özellikleridir.^[5]

SPSS baz kısmında veri operasyonları ve istatistiksel analizler için su isimleri taşıyan kısımlar bulunmaktadır:

• Tanımlayıcı istatistik: "Cross Tabulation (karşılıklı tabülasyon )"; '"Frequencies frekanslar"; "Descriptives (tanımlayıcılar)"; "Explore (araştırma)"; "Descriptive Ratio Istatistics (tanımlayıcıya oran istatistikleri)
• İki değişkenli istatistik: "Means (ortalamalar)", "t-testi", varyant Analizi, korelasyon (iki değişkenli, kısmî, uzaklıklar); parametrik olmayan sınamalar
• Sayısal sonuçların tahmin edilmesi: Doğrusal regresyon
• Grupları tespit etmek için tahminler: Faktör analizi, kümeleşme analizi (iki-basamaklı, K-ortalamalar, hiyerarşik), Diskriminant analizi

SPSS Statistics'in birçok özelliğine açılır menüler üzerinden erişilebilir veya tescilli bir 4GL (İngilizce: en:Fourth-generation programming language komut sözdizimi dili ile programlanabilir. Komut sözdizimi programlama, tekrarlanabilir çıktı, tekrarlanan görevleri basitleştirme ve karmaşık veri manipülasyonları ve analizlerini yönetme avantajlarına sahiptir. Ek olarak, bazı karmaşık uygulamalar yalnızca söz diziminde programlanabilir ve menü yapısından erişilemez. Açılır menü arabirimi ayrıca komut sözdizimini oluşturur: bu, çıktıda görüntülenebilir, ancak sözdiziminin kullanıcı tarafından görülebilmesi için varsayılan ayarlarının değiştirilmesi gerekir. Ayrıca her menüde bulunan "yapıştır" düğmesi kullanılarak bir sözdizimi dosyasına yapıştırılabilirler. Programlar, sağlanan Production Job Facility kullanılarak etkileşimli veya katılımsız olarak çalıştırılabilir.

Ek olarak, komut dili alt programlar yazmak için bir "makro" dili kullanılabilir. Bir Python programlanabilirlik uzantısı, veri sözlüğündeki bilgilere ve verilere erişebilir ve komut sözdizimi programlarını dinamik olarak oluşturabilir. SPSS 14'te tanıtılan Python programlanabilirlik uzantısı, çoğu amaç için daha az işlevsel SAX Temel "komut dosyalarının" yerini aldı, ancak SaxBasic kullanılabilir durumdadır. Ek olarak, Python uzantısı SPSS'nin ücretsiz yazılım paketindeki R istatistiklerden herhangi birini çalıştırmasına izin verir. Sürüm 14'ten itibaren SPSS, sağlanan "eklentiler" kullanılarak bir Python veya VB.NET programı tarafından harici olarak çalıştırılabilir. (Sürüm 20'den itibaren, bu iki komut dosyası özelliği ve birçok komut dosyası kurulum ortamına dahildir ve normalde varsayılan olarak yüklenir.)

SPSS Statistics, dahili dosya yapısına, veri tip'lerine, veri işlemeye ve eşleşen dosyalara, birlikte programlamayı önemli ölçüde basitleştiren kısıtlamalar getirir. SPSS veri kümeleri, satırların tipik olarak vakaları (bireyler veya haneler gibi) ve sütunların ölçümleri (yaş, cinsiyet veya hane geliri gibi) temsil ettiği iki boyutlu bir tablo yapısına sahiptir. Yalnızca iki veri türü tanımlanmıştır: sayısal ve metin (veya "dize"). Tüm veri işleme, dosya (veri kümesi) aracılığıyla sırayla duruma göre gerçekleşir. Dosyalar bire bir ve birden çoğa eşleştirilebilir, ancak çoktan çoğa eşlenemez. Bu duruma göre değişen yapı ve işlemeye ek olarak, matris ve lineer cebir işlemleri kullanılarak verilerin matrisler olarak işlenebileceği ayrı bir Matrix oturumu vardır.

Grafiksel kullanıcı arayüzü, SPSS Statistics penceresinin sol alt kısmındaki iki sekmeden birine tıklanarak değiştirilebilen iki görünüme sahiptir. 'Veri Görünümü' vakaların (satırlar) ve değişkenlerin (sütunlar) bir elektronik tablo görünümünü gösterir. Elektronik tabloların aksine, veri hücreleri yalnızca sayı veya metin içerebilir ve formüller bu hücrelerde depolanamaz. 'Değişken Görünümü', her satırın bir değişkeni temsil ettiği ve değişken adını, değişken etiketini, değer etiketlerini, baskı genişliğini, ölçüm tipini ve çeşitli diğer özellikleri gösterdiği meta veri sözlüğünü görüntüler. Her iki görünümdeki hücreler, dosya yapısını tanımlayarak ve komut sözdizimi kullanmadan veri girişine izin vererek manuel olarak düzenlenebilir. Bu, küçük veri kümeleri için yeterli olabilir. İstatistiksel anketler gibi daha büyük veri kümeleri, genellikle veri giriş yazılımında oluşturulur veya bilgisayar destekli kişisel görüşme sırasında, tarama ve optik karakter tanıma ve optik işaret tanıma yazılımı kullanılarak veya çevrimiçi anketlerden doğrudan yakalama yoluyla girilir. Bu veri kümeleri daha sonra SPSS'ye okunur.

SPSS Statistics, ASCII metin dosyalarından (hiyerarşik dosyalar dahil), diğer istatistik paketlerinden, elektronik tablo'lardan ve veritabanlarından veri okuyabilir ve yazabilir. SPSS Statistics, ODBC ve SQL aracılığıyla harici ilişkisel veritabanı tablolarını okuyabilir ve bunlara yazabilir.

İstatistiksel çıktı, paket içi görüntüleyiciye ek olarak bağımsız bir okuyucunun indirilebileceği tescilli bir dosya biçimine (*.spv dosyası, pivot tabloları destekler) yöneliktir. Tescilli çıktı, metin veya Microsoft Word, PDF, Microsoft Excel ve diğer biçimlerde dışa aktarılabilir. Alternatif olarak çıktı, veri (OMS komutu kullanılarak), metin, sekmeyle ayrılmış metin, PDF, XLS, HTML, XML, SPSS veri kümesi veya çeşitli grafik görüntü formatları (JPEG, PNG, BMP ve EMF) olarak yakalanabilir.

SPSS İstatistiklerinin birkaç çeşidi mevcuttur. SPSS Statistics Gradpack'leri(SPSS Statistics Gradpacks), yalnızca öğrencilere satılan oldukça indirimli sürümlerdir. SPSS Statistics Server, SPSS Statistics'in istemci/sunucu mimarisine sahip bir sürümüdür. Eklenti paketleri, temel yazılımı ek özelliklerle geliştirebilir (örnekler, kümelenmiş ve katmanlı örnekler için ayarlanabilen karmaşık örnekleri ve yayına hazır tablolar oluşturabilen özel tabloları içerir). SPSS Statistics, yıllık veya aylık abonelik lisansı altında mevcuttur.

SPSS Statistics sürüm 25'i 08 Ağustos 2017'de kullanıma sundu. SPSS v25, rastgele efekt çözüm sonuçları (GENLINMIXED), sağlam standart hatalar (GLM/UNIANOVA) ve Gelişmiş İstatistikler ve Özel Tablolar eklentisindeki hata çubuklu profil çizimleri gibi yeni ve gelişmiş istatistikler ekler. V25 ayrıca, yeni varsayılan şablonlar ve Microsoft Office uygulamalarıyla paylaşma yeteneği de dahil olmak üzere güçlü yeni grafik yetenekleri gibi istatistiksel çıkarım ve yayına hazır çizelgeler için yeni Bayes İstatistik yetenekleri içerir.^[6]

SPSS programının Windows, Mac OS X ve Linux işletim sistemleri için farklı sürümleri mevcuttur. Windows sürümü daha sık güncellenmekte ve diğer versiyonlara göre daha fazla özellik içermektedir.

Benzer kategoride bkz.: Eviews, R

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• www.spss.com.tr 27 Ağustos 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• http://www.spss.com28 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• IBM Statistics 13 Haziran 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Bilgi ve belge yönetimi