Sırt ağrısı

Sırt ağrısı
Sırt ağrısı
	Omurganın farklı bölgeleri (eğrilikleri)
Uzmanlık	Ortopedi

Sırt ağrısı, sırtta hissedilen ağrıdır. Sırt ağrısı, etkilenen segmente göre boyun ağrısı (servikal), orta sırt ağrısı (torasik), bel ağrısı (lomber) veya koksidinia (kuyruk kemiği veya sakral ağrı) olarak ayrılır.^[1] Bel bölgesi en çok etkilenen bölgedir.^[2] Sırt ağrısı atağı, süreye bağlı olarak akut, subakut veya kronik olabilir. Ağrı, donuk, delici veya yanma hissi olarak nitelenebilir. Rahatsızlık, bacaklar veya ayakların yanı sıra kollara ve ellere de yayılabilir^[3] ve bacaklarda ve kollarda uyuşma veya güçsüzlük olabilir. Sırt ağrısının çoğunluğu belirli değildir ve idiyopatiktir.^[4]^[5]

Yaygın altta yatan mekanizmalar arasında disklerde ve faset eklemlerde dejeneratif veya travmatik değişiklikler yer alır; bunlar daha sonra kaslarda ve sinirlerde ikincil ağrıya ve kemiklere, eklemlere ve ellere ve ayaklara yansıyan ağrıya neden olabilir.^[3] Safra kesesi, pankreas, aort ve böbrek hastalıkları ve iltihaplanmaları da sırtta yansıyan ağrıya neden olabilir.^[3] Omurga, sinir dokuları ve komşu yapıların tümörleri de sırt ağrısı olarak ortaya çıkabilir.

Sırt ağrısı yaygındır; yaklaşık on yetişkinden dokuzu hayatının bir noktasında ve çalışan on yetişkinden beşi her yıl sırt ağrısı yaşar.^[6] İnsanların %95'inin yaşamlarının bir noktasında sırt ağrısı yaşayacağını tahmin edilmektedir.^[2] Kronik ağrının en yaygın nedenidir ve iş kaybına ve sakatlığa önemli katkısı vardır.^[2] Çoğu kişi için sırt ağrısı kendi kendini sınırlar. Sırt ağrısı olan çoğu insan kronik şiddetli ağrı yaşamaz, bunun yerine hafif veya orta şiddette kalıcı veya aralıklı ağrı yaşar.^[7] Çoğu fıtıklaşmış disk ve darlık vakasında, dinlenme, enjeksiyonlar veya ameliyatın ortalama bir yıl sonrasında benzer ağrı iyileşme sonuçları olur. Amerika Birleşik Devletleri'nde akut bel ağrısı, doktor ziyaretlerinin en yaygın beşinci nedenidir ve kayıp iş günlerinin %40'ının nedenidir.^[8] Dünya çapında engelliliğin önde gelen tek nedenidir.^[9]

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Sırt ağrısı semptomların süresine göre sınıflandırılır.^[10]

Akut sırt ağrısı <6 hafta sürer
Subakut sırt ağrısı 6 ile 12 hafta arasında sürer.
Kronik sırt ağrısı 12 haftadan uzun sürer.

Nedenler[değiştir | kaynağı değiştir]

Kan damarları, iç organlar, enfeksiyonlar, mekanik ve otoimmün nedenler dahil olmak üzere sırt ağrısının birçok nedeni vardır.^[11] Sırt ağrısı olan kişilerin yaklaşık yüzde 90'ına, altta yatan tanımlanabilir bir patolojinin bulunmadığı belirli olmayan akut sırt ağrısı teşhisi konur^[12] İnsanların yaklaşık yüzde 10'unda tanısal görüntüleme yoluyla bir neden tespit edilebilir.^[12] Vakaların yüzde 2'sinden azı, metastatik kanserler ve spinal osteomiyelit ve epidural apseler gibi ciddi enfeksiyonlarla birlikte, yaklaşık yüzde 1'i oluşturan ikincil faktörlere atfedilir.^[13]

Yaygın sebepler
Sebep	Sırt ağrılı kişilerin yüzdesi
Belirli olmayan	90%^[8]
Omurga sıkışma kırığı	4%^[14]
Metastatik kanser	0.7%^[8]
Enfeksiyon	0.01%^[8]
Kuyruk sokumu	0.04%^[15]

Nedeni belli olmayan sırt ağrısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Vakaların yüzde 90'ında herhangi bir fizyolojik neden veya teşhis testlerinde anormallik bulunmaz.^[16] Spesifik olmayan sırt ağrısı, kas veya bağlarda periferik yaralanmaya neden olabilen sırt zorlanması veya burkulmalardan kaynaklanabilir. Çoğu hasta, gerginliğe neden olabilecek olayları veya aktiviteleri tanımlayamaz.^[10] Ağrı akut olarak ortaya çıkabilir, ancak bazı durumlarda devam edebilir ve kronik ağrıya yol açabilir.

Taramaları normal olan kişilerde kronik sırt ağrısı, ilk yaralanmanın ağrıya karşı daha uzun süreli artan hassasiyet durumuna neden olduğu merkezi duyarlılaşmadan kaynaklanabilir. Bu kalıcı durum, ilk yaralanma iyileştikten sonra bile ağrıyı sürdürür.^[17] Hassasiyetin tedavisi düşük dozda antidepresanları ve fizik tedavi gibi yönlendirilmiş rehabilitasyonu içerebilir.^[18]

Omurga diski hastalığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Omurga diski hastalığı, omurga diskinin iç çekirdeğindeki jel benzeri bir malzeme olan nukleus pulposus yırtıldığında ortaya çıkar.^[19] Nukleus pulposus'un yırtılması sinir köklerinin sıkışmasına neden olabilir.^[20]

Semptomlar tek taraflı veya iki taraflı olabilir ve omurganın etkilenen bölgesiyle ilişkili olabilir. Omurga disk hastalığının en sık görüldüğü bölge L4–L5 veya L5–S1 bölgesidir.^[20]

Nukleus pulposus üzerindeki baskı kuvvetinin artması nedeniyle aşırı kilolu bireylerde lomber disk hastalığı riski artar ve erkeklerde görülme olasılığı iki kat daha fazladır.^[19]^[21]

2002 yılında yapılan bir araştırmada, gece vardiyasında çalışma ve fiziksel aktivite eksikliği gibi yaşam tarzı faktörlerinin de lomber disk hastalığı riskini artırabileceği bulundu.^[22]

Şiddetli omurilik sıkışması cerrahi acil durum olarak kabul edilir ve motor ve duyu fonksiyonlarını korumak için dekompresyon gerektirir. Kauda ekuina sendromu, kauda ekuina'nın ciddi şekilde sıkışmasıdır ve başlangıçta ağrı, ardından motor ve duyusal ağrıyla kendini gösterir.^[15]

Mesane inkontinansı kauda ekuina sendromunun ileri evrelerinde görülür.^[23]

Dejeneratif hastalık[değiştir | kaynağı değiştir]

Spondiloz veya omurganın dejeneratif artriti, intervertebral disk dejeneratif değişikliklere uğradığında ortaya çıkar ve diskin omurları tamponlamada başarısız olmasına neden olur. İntervertebral disk aralığı daralması ile lomber omurga ağrısı arasında bir ilişki vardır.^[24] Omurgalar arasındaki boşluk daralarak sinirlerin sıkışmasına ve tahrişine neden olur.^[25]

Spondilolisite, bir omurun komşu omurla karşılaştırıldığında öne doğru yer değiştirmesidir. Yaşa bağlı dejeneratif değişikliklerin yanı sıra travma ve konjenital anomalilerle de ilişkilidir.

Şiddetli spondiloz, spondilotheezis ve ligamantum flavumun yaşa bağlı kalınlaşması durumlarında spinal stenoz meydana gelebilir. Spinal stenoz, spinal kanalın daralmasını içerir ve tipik olarak 60 yaşın üzerindeki hastalarda ortaya çıkar. Şiddetli lomber spinal stenoz vakalarında nörojenik klodikasyon ortaya çıkabilir ve ayakta dururken kötüleşen ve oturunca hafifleyen bel, kalça veya bacakta ağrı semptomlarıyla kendini gösterir.

Bel ağrısı ile doktora başvuran hastaların yüzde dördünde omurga sıkışma kırıkları ortaya çıkar.^[26] Risk faktörleri arasında yaş, kadın cinsiyeti, osteoporoz öyküsü ve kronik glukokortikoid kullanımı vardır. Kırıklar travma sonucu oluşabilir ancak çoğu durumda asemptomatik olabilir.

Enfeksiyon[değiştir | kaynağı değiştir]

Sırt ağrısının yaygın bulaşıcı nedenleri arasında osteomiyelit, septik diskit, paraspinal apse ve epidural apse yer alır.^[19] Sırt ağrısına yol açan bulaşıcı nedenler omurgayı çevreleyen çeşitli yapıları içerir..^[27]

Osteomiyelit kemiğin bakteriyel enfeksiyonudur. Vertebral osteomiyelit en yaygın olarak staphylococci kaynaklıdır.^[19] Risk faktörleri cilt enfeksiyonu, idrar yolu enfeksiyonu, IV kateter kullanımı, IV ilaç kullanımı, geçirilmiş endokardit ve akciğer hastalığıdır.

Spinal epidural apse genellikle bakteremi ile şiddetli enfeksiyondan kaynaklanır. Risk faktörleri arasında yakın zamanda epidural uygulanması, IV ilaç kullanımı veya yakın zamanda geçirilmiş enfeksiyon vardır.

Kanser[değiştir | kaynağı değiştir]

Kanserin kemiğe veya omuriliğe yayılması sırt ağrısına neden olabilir. Kemik metastatik lezyonların en sık görüldüğü yerlerden biridir. Hastalarda genellikle malignite öyküsü vardır. Sırt ağrısıyla ortaya çıkan yaygın kanser türleri arasında multipl miyelom, lenfoma, lösemi, omurilik tümörleri, primer vertebral tümörler ve prostat kanseri bulunur.^[14] Sistemik kanser hastalarının %29'unda sırt ağrısı vardır.^[19] Diğer nedenlerin aksine Genellikle bel omurgasını etkileyen sırt ağrısında en sık torasik omurga etkilenir.^[19] Ağrı, kilo kaybı, titreme, ateş, bulantı ve kusma gibi sistemik semptomlarla ilişkilendirilebilir.^[19] Sırt ağrısının diğer nedenlerinden farklı olarak, tümör ile ilişkili sırt ağrısı süreklidir, donuktur, kötü lokalizedir ve dinlenmeyle kötüleşir. Kemiğe metastaz aynı zamanda omurilik sıkışması veya acil cerrahi tedavi gerektiren omur kırıkları riskini de artırır.

Otoimmün[değiştir | kaynağı değiştir]

Ankilozan spondilit, psöriatik artrit, romatoid artrit ve sistemik lupus eritematozus gibi iltihaplı artritlerin tümü, değişen düzeylerde eklem tahribatına neden olabilir. İltihaplı artritler arasında ankilozan spondilit, omurganın kemik bileşenlerinin iltihap tahribatı nedeniyle sırt ağrısıyla en yakından ilişkilidir. Ankilozan spondilit genç erkeklerde yaygındır ve üveit, sedef hastalığı ve iltihaplı bağırsak hastalığı gibi birçok olası semptomla kendini gösterir.

Yansıyan ağrı[değiştir | kaynağı değiştir]

Sırt ağrısı başka bir kaynaktan da kaynaklanabilir. Yansıyan ağrı, ağrının kaynağından farklı bir yerde hissedildiğinde ortaya çıkar. Sırt ağrısıyla ortaya çıkabilen hastalık süreçleri arasında pankreatit, böbrek taşları, şiddetli idrar yolu enfeksiyonu ve abdominal aort anevrizması bulunur.^[10]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; origin isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)
^ ^a ^b ^c Church E, Odle T. Diagnosis and treatment of back pain 18 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Radiologic Technology serial online 4 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. November 2007;79(2):126–204. Available from: CINAHL Plus with Full Text, Ipswich, MA. Accessed December 12, 2017.
^ ^a ^b ^c "Chapter 3: The Anatomy of Pain in Backache". Backache:From Occiput to Coccyx. Vancouver, BC: MacDonald Publishing. 2008. ISBN 978-0-920406-47-2.
^ Deyo RA, Weinstein JN (February 2001). "Low back pain" (PDF). The New England Journal of Medicine. 344 (5): 363-70. doi:10.1056/NEJM200102013440508. PMID 11172169. 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Şubat 2024.
^ Cohen SP (February 2015). "Epidemiology, diagnosis, and treatment of neck pain". Mayo Clinic Proceedings. 90 (2): 284-99. doi:10.1016/j.mayocp.2014.09.008. PMID 25659245.
^ Patel AT, Ogle AA (March 2000). "Diagnosis and management of acute low back pain". American Family Physician. 61 (6): 1779-86, 1789-90. PMID 10750882. 11 Şubat 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ Kongsted A, Kent P, Axen I, Downie AS, Dunn KM (May 2016). "What have we learned from ten years of trajectory research in low back pain?". BMC Musculoskeletal Disorders. 17: 220. doi:10.1186/s12891-016-1071-2. PMC 4875630 $2. PMID 27209166.
^ ^a ^b ^c ^d Manchikanti L, Singh V, Datta S, Cohen SP, Hirsch JA (Jul–Aug 2009). "Comprehensive review of epidemiology, scope, and impact of spinal pain". Pain Physician. 12 (4): E35-E70. doi:10.36076/ppj.2009/12/E35. PMID 19668291.
^ "2010 Global Burden of Disease Study". Institute for Health Metrics and Evaluation. 26 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.
^ ^a ^b ^c Chou R, Qaseem A, Snow V, Casey D, Cross JT, Shekelle P, Owens DK (October 2007). "Diagnosis and treatment of low back pain: a joint clinical practice guideline from the American College of Physicians and the American Pain Society". Annals of Internal Medicine. 147 (7): 478-91. doi:10.7326/0003-4819-147-7-200710020-00006. PMID 17909209.
^ Rosen's emergency medicine : concepts and clinical practice. Ninth. Walls, Ron M.; Hockberger, Robert S.; Gausche-Hill, Marianne. Philadelphia, PA. 2017. ISBN 978-0323354790. OCLC 989157341.
^ ^a ^b Slipman, Curtis W., (Ed.) (2008). Interventional spine : an algorithmic approach. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier. s. 13. ISBN 978-0-7216-2872-1. 14 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2022.
^ "Back Pain". 6 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2018.
^ ^a ^b Stern SD (2014). Symptom to diagnosis : an evidence-based guide (3 bas.). McGraw-Hill Education. ISBN 978-0071803441. OCLC 894996548. ^{[sayfa belirt]}
^ ^a ^b Orendácová J, Cízková D, Kafka J, Lukácová N, Marsala M, Sulla I, Marsala J, Katsube N (August 2001). "Cauda equina syndrome". Progress in Neurobiology. 64 (6): 613-637. doi:10.1016/S0301-0082(00)00065-4. PMID 11311464.
^ van den Bosch MA, Hollingworth W, Kinmonth AL, Dixon AK (January 2004). "Evidence against the use of lumbar spine radiography for low back pain". Clinical Radiology. 59 (1): 69-76. doi:10.1016/j.crad.2003.08.012. PMID 14697378.
^ Woolf CJ (March 2011). "Central sensitization: implications for the diagnosis and treatment of pain". Pain. 152 (3 Suppl): S2-15. doi:10.1016/j.pain.2010.09.030. PMC 3268359 $2. PMID 20961685.
^ Verdu B, Decosterd I, Buclin T, Stiefel F, Berney A (1 Ocak 2008). "Antidepressants for the treatment of chronic pain" (PDF). Drugs. 68 (18): 2611-32. doi:10.2165/0003495-200868180-00007. PMID 19093703. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jameson JL (2018). Harrison's principles of internal medicine. McGraw-Hill Education. ISBN 978-1259644030. OCLC 1041928452.
^ ^a ^b Donnally III CJ, Hanna A, Varacallo M (2020). "Lumbar Degenerative Disk Disease". StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 28846354. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021.
^ Slipped disc: Overview. National Center for Biotechnology Information (İngilizce). Bethesda, MD: U.S. National Library of Medicine, Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG). 2020. 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2024.
^ Elfering A, Semmer N, Birkhofer D, Zanetti M, Hodler J, Boos N (January 2002). "Risk factors for lumbar disc degeneration: a 5-year prospective MRI study in asymptomatic individuals". Spine (İngilizce). 27 (2): 125-134. doi:10.1097/00007632-200201150-00002. PMID 11805656.
^ Gardner A, Gardner E, Morley T (May 2011). "Cauda equina syndrome: a review of the current clinical and medico-legal position". European Spine Journal. 20 (5): 690-697. doi:10.1007/s00586-010-1668-3. PMC 3082683 $2. PMID 21193933.
^ Raastad J, Reiman M, Coeytaux R, Ledbetter L, Goode AP (April 2015). "The association between lumbar spine radiographic features and low back pain: a systematic review and meta-analysis". Seminars in Arthritis and Rheumatism. 44 (5): 571-85. doi:10.1016/j.semarthrit.2014.10.006. PMID 25684125.
^ Lavelle WF, Kitab SA, Ramakrishnan R, Benzel EC (2017). "Anatomy of Nerve Root Compression, Nerve Root Tethering, and Spinal Instability". Benzel's Spine Surgery (4.4sayfalar=200-205 bas.). Philadelphia, PA: Elsevier. ISBN 978-0-323-40030-5.
^ Jarvik JG, Deyo RA (October 2002). "Diagnostic evaluation of low back pain with emphasis on imaging" (PDF). Annals of Internal Medicine. 137 (7): 586-97. doi:10.7326/0003-4819-137-7-200210010-00010. PMID 12353946. 26 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Şubat 2024.
^ "COVID and back pain - Omicron variant invades skeletal muscle cells". www.colcorona.net. 2 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2022.

[origin-1] Kaynak hatası: Geçersiz <ref> etiketi; origin isimli refler için metin sağlanmadı (Bkz: Kaynak gösterme)

[:5-2] Church E, Odle T. Diagnosis and treatment of back pain 18 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Radiologic Technology serial online 4 Eylül 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. November 2007;79(2):126–204. Available from: CINAHL Plus with Full Text, Ipswich, MA. Accessed December 12, 2017.

[:9-3] "Chapter 3: The Anatomy of Pain in Backache". Backache:From Occiput to Coccyx. Vancouver, BC: MacDonald Publishing. 2008. ISBN 978-0-920406-47-2.

[4] Deyo RA, Weinstein JN (February 2001). "Low back pain" (PDF). The New England Journal of Medicine. 344 (5): 363-70. doi:10.1056/NEJM200102013440508. PMID 11172169. 28 Ocak 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Şubat 2024.

[5] Cohen SP (February 2015). "Epidemiology, diagnosis, and treatment of neck pain". Mayo Clinic Proceedings. 90 (2): 284-99. doi:10.1016/j.mayocp.2014.09.008. PMID 25659245.

[AAFP-6] Patel AT, Ogle AA (March 2000). "Diagnosis and management of acute low back pain". American Family Physician. 61 (6): 1779-86, 1789-90. PMID 10750882. 11 Şubat 2001 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[7] Kongsted A, Kent P, Axen I, Downie AS, Dunn KM (May 2016). "What have we learned from ten years of trajectory research in low back pain?". BMC Musculoskeletal Disorders. 17: 220. doi:10.1186/s12891-016-1071-2. PMC 4875630 $2. PMID 27209166.

[:6-8] Manchikanti L, Singh V, Datta S, Cohen SP, Hirsch JA (Jul–Aug 2009). "Comprehensive review of epidemiology, scope, and impact of spinal pain". Pain Physician. 12 (4): E35-E70. doi:10.36076/ppj.2009/12/E35. PMID 19668291.

[2010_Global_Burden_of_Disease_Study-9] "2010 Global Burden of Disease Study". Institute for Health Metrics and Evaluation. 26 Şubat 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi.

[:4-10] Chou R, Qaseem A, Snow V, Casey D, Cross JT, Shekelle P, Owens DK (October 2007). "Diagnosis and treatment of low back pain: a joint clinical practice guideline from the American College of Physicians and the American Pain Society". Annals of Internal Medicine. 147 (7): 478-91. doi:10.7326/0003-4819-147-7-200710020-00006. PMID 17909209.

[:8-11] Rosen's emergency medicine : concepts and clinical practice. Ninth. Walls, Ron M.; Hockberger, Robert S.; Gausche-Hill, Marianne. Philadelphia, PA. 2017. ISBN 978-0323354790. OCLC 989157341.

[:10-12] Slipman, Curtis W., (Ed.) (2008). Interventional spine : an algorithmic approach. Philadelphia, PA: Saunders Elsevier. s. 13. ISBN 978-0-7216-2872-1. 14 Nisan 2017 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Haziran 2022.

[13] "Back Pain". 6 Mayıs 2011 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 30 Nisan 2018.

[:16-14] Stern SD (2014). Symptom to diagnosis : an evidence-based guide (3 bas.). McGraw-Hill Education. ISBN 978-0071803441. OCLC 894996548. ^{[sayfa belirt]}

[:17-15] Orendácová J, Cízková D, Kafka J, Lukácová N, Marsala M, Sulla I, Marsala J, Katsube N (August 2001). "Cauda equina syndrome". Progress in Neurobiology. 64 (6): 613-637. doi:10.1016/S0301-0082(00)00065-4. PMID 11311464.

[16] van den Bosch MA, Hollingworth W, Kinmonth AL, Dixon AK (January 2004). "Evidence against the use of lumbar spine radiography for low back pain". Clinical Radiology. 59 (1): 69-76. doi:10.1016/j.crad.2003.08.012. PMID 14697378.

[17] Woolf CJ (March 2011). "Central sensitization: implications for the diagnosis and treatment of pain". Pain. 152 (3 Suppl): S2-15. doi:10.1016/j.pain.2010.09.030. PMC 3268359 $2. PMID 20961685.

[18] Verdu B, Decosterd I, Buclin T, Stiefel F, Berney A (1 Ocak 2008). "Antidepressants for the treatment of chronic pain" (PDF). Drugs. 68 (18): 2611-32. doi:10.2165/0003495-200868180-00007. PMID 19093703. 9 Ağustos 2017 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi.

[:11-19] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Jameson JL (2018). Harrison's principles of internal medicine. McGraw-Hill Education. ISBN 978-1259644030. OCLC 1041928452.

[:18-20] Donnally III CJ, Hanna A, Varacallo M (2020). "Lumbar Degenerative Disk Disease". StatPearls. Treasure Island (FL): StatPearls Publishing. PMID 28846354. Erişim tarihi: 29 Ocak 2021.

[21] Slipped disc: Overview. National Center for Biotechnology Information (İngilizce). Bethesda, MD: U.S. National Library of Medicine, Institute for Quality and Efficiency in Health Care (IQWiG). 2020. 3 Ağustos 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 10 Şubat 2024.

[22] Elfering A, Semmer N, Birkhofer D, Zanetti M, Hodler J, Boos N (January 2002). "Risk factors for lumbar disc degeneration: a 5-year prospective MRI study in asymptomatic individuals". Spine (İngilizce). 27 (2): 125-134. doi:10.1097/00007632-200201150-00002. PMID 11805656.

[23] Gardner A, Gardner E, Morley T (May 2011). "Cauda equina syndrome: a review of the current clinical and medico-legal position". European Spine Journal. 20 (5): 690-697. doi:10.1007/s00586-010-1668-3. PMC 3082683 $2. PMID 21193933.

[Raa2015-24] Raastad J, Reiman M, Coeytaux R, Ledbetter L, Goode AP (April 2015). "The association between lumbar spine radiographic features and low back pain: a systematic review and meta-analysis". Seminars in Arthritis and Rheumatism. 44 (5): 571-85. doi:10.1016/j.semarthrit.2014.10.006. PMID 25684125.

[25] Lavelle WF, Kitab SA, Ramakrishnan R, Benzel EC (2017). "Anatomy of Nerve Root Compression, Nerve Root Tethering, and Spinal Instability". Benzel's Spine Surgery (4.4sayfalar=200-205 bas.). Philadelphia, PA: Elsevier. ISBN 978-0-323-40030-5.

[26] Jarvik JG, Deyo RA (October 2002). "Diagnostic evaluation of low back pain with emphasis on imaging" (PDF). Annals of Internal Medicine. 137 (7): 586-97. doi:10.7326/0003-4819-137-7-200210010-00010. PMID 12353946. 26 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 10 Şubat 2024.

[27] "COVID and back pain - Omicron variant invades skeletal muscle cells". www.colcorona.net. 2 Aralık 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 9 Aralık 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

[20]

[21]

[22]

[23]

[24]

[25]

[26]

[27]

Sırt ağrısı nedir?, Sırt ağrısı anlamı nedir?, Sırt ağrısı ne demektir?