Reinhold Glière Рейнгольд Морицевич Глиэр
Reinhold Glière
Doğum	11 Ocak 1875(1875-01-11) Kiev, Rus İmparatorluğu
Ölüm	6 Haziran 1956 (81 yaşında) Moskova, SSCB
Meslek	Besteci, orkestra yönetmeni, kemancı, müzik hocası
Tanınma nedeni	Üçüncü Senfoni, Kırmızı Çiçek, Taras Bulba
Etkilendikleri	Sergueï Prokofiev, Nikolaï Miaskovski, Aram Khatchatourian, Lev Knipper, Boris Aleksandrov, Alexandre Davidenko, Alexandre Mossolov
Etkiledikleri	Otokar Ševčik, Mikhaïl Ippolitov-Ivanov, Anton Arenski, Georgi Konyus, Johann Hrimaly, Sergueï Taneïev, Boris Liatochinski
Ödüller	SSCB Halk Sanatçısı (1938), Stalin Ödülü
İmza

Reinhold Glière (Kiev, 11 Ocak 1875 [eski takvimle 30 Aralık 1874] – Moskova, 23 Haziran 1956), Alman ve Polonya kökenli,^[1][2] Rus ve sonra Sovyet, bestecidir.

İsminin yazılışı[değiştir | kaynağı değiştir]

İsminin yazılışı çeşitli biçimlerde olmuştur, önceleri Рейнгольд Эрнeст Глиэр (Reingol'd Ernest Glier) ve daha sonraları, standardizasyon amacıyla, Рейнгольд Морицевич Глиэр (Reingol'd Moritzevich Glier) şekline dönüşmüştür. Çoğu Batı kaynaklarında Reinhold Moritzevich Glière veya sadece Reinhold Glière olarak değinilir.

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Glière, o zamanlarda Rus İmparatorluğu'na ait olan Kiev'de doğdu. Müzik aleti imalatçısı Ernst Moritz Glier'in (1834–1896) oğludur. Babası Saksonya (Klingenthal)'dan Rus İmparatorluğuna göç etmiş ve Varşova, Polonya'daki hocasının kızı olan Józefa (Josephine) Korczak (1849–1935) ile evlenmiştir. Vaftiz sertifikasında beliren asıl adı Reinhold Ernest Glier idi.^[3] 1900 civarında adının yazılışı ve okunuşunu Glière olarak değiştirmiş, bu yüzden kendisinin Fransız veya Belçika kökenli olduğuna dair (ilk defa Leonid Sabaneyev tarafından 1927'de dile getirilen) yanlış rivayete yol açmıştır.^[4]

Glière'in babasının evi müzisyenler için bir buluşma yeriydi ve onun daha çocukken yaptığı ilk beste çalışmalarını dinleyecek ve eleştirecek küçük bir dinleyici kitlesi ev ortamında hemen her an mevcuttu.^[5] 1891'de Kiev müzik okuluna girdi ve burada Otakar Ševčík ile keman dersleri aldı. 1894'te Moskova Konservatuvarı'na girdi ve burada Sergei Taneyev (kontrpuan), Mikhail Ippolitov-Ivanov (kompozisyon), Jan Hřímalý (keman; Op. 5 Yaylılar için sekizliyi [oktet] Hřímalý'ye adadı), Anton Arensky ve Georgi Conus ile çalıştı. (her ikisi de armoni). 1900 yılında mezun oldu, Lord Byron üzerine tek perdelik bir 'Dünya ve Cennet' operasını besteledi ve kompozisyonda altın madalya kazandı.^[6] Ertesi yıl Moskova Gnesin Müzik Okulu'nda öğretmenlik görevini kabul etti. Taneyev, 1902'de onun için iki özel öğrenci buldu: Nikolai Myaskovsky ve on bir yaşındaki Sergei Prokofiev.^[7]

Glière 1904'te Varşova, Prag ve çeşitli İtalyan ve İsviçre şehirlerini gezdi.^[8] 1905 ve 1908 yılları arasında Almanya'da ailesiyle yaşadı, Berlin'de Oskar Fried ile birlikte beste çalışmaları yaptı.^[9] Glière, Senfoni No. 2, Op. 25'ini sınıf arkadaşı Serge Koussevitzky adadı; Koussevitzky 15 Ocak 1908'de bu eserin prömiyerini yönetti. Glière'in 1 no'lu senfonisi 1908'de İngiltere'de Queens Hall promenad konserinde icra edildi.^[9] Moskova'ya dönüşünde Glière, Gnesin Okulu'na geri gitti. Sonraki yıllarda bir dizi beste yaptı: Sireny, Op. 33 (1908), Ilya Muromets, Op. 42 (1911) ve bale-pantomim Chrizis, Op. 65 (1912). Sireny ile 1912'de Glinka ödülünü kazandı.^[8] 1912'de Kiev Müzik Okulu'nda hoca oldu, bu okul kısa süre sonra Kiev Konservatuvarı statüsüne geçti. 1913-1920 arasında Konservatuvarın müdürü oldu.^[5] Öğrencileri arasında Levko (Lev) Revoutski, Boris Lyatoshynsky ve (Batı'da Vernon Duke adı ile tanınan) Vladimir Dukelsky oldu.

1920'da Glière Moskova Konservatuvarı'nda kompozisyon bölümünde profesör oldu ve aralıklı olarak 1941'e kadar ders verdi. Moskova'dayken Boris Alexandrov, Aram Khachaturian, Alexander Davidenko, Lev Knipper ve Alexander Mosolov onun öğrencileri arasında yer aldı.^[10] Bir süre Proletkült örgütünde ve Halk Eğitim Komiserliği'nde de görev aldı. Proletkült ve daha sonra Doğu Emekçilerinin Komünist Üniversitesi için azınlık milletlerin özgün melodilerini toplamakta önemli katkıları oldu.^[11]

1917'den sonra Glière, diğer birçok Rus bestecinin yaptığı gibi Batı Avrupa'yı hiç ziyaret etmedi. Bunun yerine Sibirya'da ve Rusya'nın diğer ücra köşelerinde konserler verdi. 1920'li yıllarda Glière, Sovyet hükûmetinin milliyetçi politikalarından esinlenerek Azerbaycan'ın folklorunu çalışmaya karar verdi.^[5] 1923'te Azerbaycan Halk Eğitim Komiserliği tarafından Bakü'ye, bir Azeri millî opera prototipi bestelemek için davet edildi. Yaptığı etnolojik araştırmanın sonucu, günümüzde Sovyet-Azerbaycan millî opera geleneğini temel taşlarından sayılan dört perdeli Şah-Senem operası oldu (1925). Bu eserde Glinka'den Scriabin'e uzanan Rus klasik müzik geleneği ile Azeri halk şarkıları ve bazı senfonik oryantalist ezgiler birleşmiştir. 1926'da Baku'da sahneye konan Şah Senem ile tar ve kemençe gibi yerel çalgılara da orkestrada ilk defa yer verdi.^[11] 1930'ların sonunda Özbekistan'da "Müzikal Gelişim Yardımcısı" olarak çalışıyordu. Bu andan itibaren, her ikisi de Özbek Talib Sadykov (1907-1957) ile bestelenen Gyulsara ve 'Leyla va Mecnun' operası müzikli dramı ortaya çıktı. Her iki eser de Özbek besteci Talipcan Sadıkov ile birlikte bestelendi. Glière, Ukrayna Kozak folkloruna da ilgi duydu. Senfonik eseri "Kozaklar" (1921), Ressam Repin'in Zaparojya Kazakları tablosundan esinlenmiş olan Zaparojsti (1941) ve Taras Bulba (1952) adlı senfonik şiiri için Ukrayna millî müziğinden unsurlar kullandı.^[5][10] Glière, bu çalışmaları sonucunda millî geleneklerinin korunmasının önemine kâni olmuştu; Festival Uvertürü (1937) ve Halkların Dostluğu (1941) eserlerinde Rus, Ukrayna, Azeri ve Özbek ezgileri üzerine inşa edilmiştir.^[10]

Glière, Sovyet balesinin gelişmesinde önemli katkılar yaptı. 1927'de balerin Yekaterina Vasilyevna Geltzer'den esinlenerek Krasny mak (Gelincik) balesinin müziğin yazdı. (Bu ismin haşhaş ile olan çağrışımına engel olmak için sonradan adını Krasny Tsvetok (Kırmızı Çiçek, 1955) olarak değiştirdi.) Gelincik "devrimci bir konu hakkında ilk Sovyet balesi" olarak övülmüştür, Rus ve Çin halklarının dostluğunu ele alan bu bale, çağdaş temalı ilk Sovyet balesi sayılır. Glière'in hem Rusya hem dünya çapında en meşhur eserinin bu olduğu söylenebilir. Bestenin bir parçası, Yabloçko (küçük elma) adlı eski bir Rus halk şarkısının düzenlemesidir; bas sesli bir tema sunumu ile başlar, ardından gelen bu temanın çılgınca varyasyonları, güçlü bir orkestal doruk noktası ile son bulur. Bu parça, bale notalarında, aynı derecede yaygın bilinen "Rus Denizcinin Dansı" olarak adlandırılır. Yablochko, Glière'in en iyi bilinen eseridir ve dünya çapında pek çok senfoni orkestrasınca bir 'bis' (tekrar) parçası olarak çalınır. Bale pantomim Chrizis Gelincik 'ten hemen sonra, geç 1920'lerde yeniden düzenlendi. Besteci, 1931'de Lope de Vega'dan esinlenerek Komedyenler adlı popüler baleyi yazdı (daha sonradan bunu yeniden yazıp adını Kastilyalı Kız olarak değiştirdi). Glière'in bale tarzına yaptığı diğer iki önemli katkı, Bronz Süvari ve Bu Şehre İlahi adlı eserleridir.

1930'lu yılların ikinci yarısında Glière konçerto tarzına ağırlık verdi. Arp (1938), Viyolonsel (1946) ve Korno (1951) için konçertoları sıkça icra edilmiştir. Koloratura Soprano ve orkestra için Konçerto (1943) bestecinin bu alandaki en önemli eseri sayılır.^[10]

1938'den 1948'e kadar Glière, Sovyet Besteciler Derneği'nin Organizasyon Komitesi başkanıydı. İhtilalden önce Glière üç kere Glinka Ödülü ile onurlandırıldı. Hayatının son yıllarında sıkça ödüller aldı. 1937'de Kızıl Bayrak Şeref Unvanı'nı aldı.^[9] Azerbaycan (1938), Rus Sovyet Cumhuriyeti (1936), Özbekistan (1937) ve SSCB'de (1938) Halkın Sanatçısı ilan edildi. 1941'de kendisine "Sanat Bilimleri Doktorası" verildi. 1946'da Ses ve Orkestra için Konçerto, 1948'de Dördüncü Yaylı Çalgı Dörtlüsü ve 1950'de Bronz Süvari için birinci dereceli Stalin Ödülleri kazandı.

Taneyev'in öğrencisi ve Sankt-Peterburg'lu yayıncı Mitrofan Belyayev'in yakın çevresinin bir üyesi olmasından dolayı, Glière'in bir oda müzisyeni olması bekleniyordu. Opus 1 Altılısı hakkında yazan Arensky, 'Taneyev'in etkisi görülüyor ve bu Glière için bir övgü olarak anlaşılmalıdır' demiştir. Ancak, Taneyev'in aksine, Glière millî Rus geleneğini çekici bulmaktaydı ve bunda hocaları Ippolitov-Ivanov and Arensky'nin etksi görüllmüştür (ikisi de Rimsky-Korsakov'un öğrencileriydi). Glière'in 1. Senfonisi hakkında Alexander Glazunov "göze batan derecede Rus tarzı" ifadesini kullanmıştır. Bunların ardından, (Glazunov'a adamış olduğu) 3. Senfonisi Ilya Muromets ile millî Rus geleneği ve empresyonistik bir inceliği birleştirmiştir. Bu eser dört tablo hâlinde Rus kahramanı İlya Muromets'in hayatı ve ölümünü betimlemektedir. Hem Rusya hem dışarıda geniş çaplı olarak sahnelenen bu çalışması ona dünya çapında şöhret kazandırdı. Eser, Leopold Stokowski'nin repertuvarındaki favori parçalardan biri olmuş, Stokowski, Glière'in onayıyla bu parçayı yarı uzunluğuna indirmiştir. İlya Muromets'in günümüzdeki efsanevi şanında bu eserin 80 dakikalık orijinal çalışmanın büyüklüğünün de etkisi vardır. Eser modern tonal bir yapı, heybetli Wagner'ci bir orkestrasyon ve uzun lirik ezgiler içermektedir.

Ekim devriminden sonraki politik katılımcılığına rağmen, Glière geç 1920'lerde baş gösteren, Çağdaş Müzik Derneği ile Rus Proleter Müzisyenler Derneği arasındaki ideolojik mücadeleden uzak durdu. Glière başlıca anıtsal operalar, baleler ve kantatlar bestelemeye yoğunlaştı. Senfonik tarzı, Slavonik destanlarla nağmeli lirizmin bir bileşimidir. Zengin, renkli harmoniler, orkestral tonlar ve geleneksel biçimleri birleştirir. Bu özellikleri onun hem çarcı hem Sovyet otoritelerince kabulünü sağlamış, aynı zaman da Sovyet rejimi sırasında şiddetli baskı gören pek çok bestecinin ona içerlemesine neden olmuştur. Devrim öncesi millî Rus ekolünün son gerçek temsilcisi olarak, Glière 'formalizm' (biçimcilik) veya 'burjuva yozluğu' terimlerine denk gelen anlamıyla) eleştirilerinden muaftı. Bu sayede 1936 ve 1948 yıllarındaki tasfiye olayları Glière'e dokunmadı. Hatta, 1938'de Moskova Besteciler Birliği'nin Yönetim Kurulu başkanı oldu.^[9] Glière'in eğitim amaçlı besteleri, oda müziği çalışmaları, piyano parçaları ve Moskova Gnessin Müzik Okulu'nda geçirdiği zamana ait şarkıları neredeyse keşfedilmemiştir.

Glière 1941'de emekli oldu, 23 Haziran 1956'da Moskova'da öldü.^[9]

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Glière'in sanatsal mirası geniş ve çeşitli olmuştur: 5 opera, 6 bale, 3 senfoni, yaylı çalgılar için 4 konçerto, orkesta eserleri, oda orkestrası parçaları, çalgısal parçalar, çocuklar için piyano ve vokal eserleri, tiyatro ve film için müzik yazmıştır.

Ödülleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Üç Glinka Ödülü (Glinka Ödülleri değil)

• 1905 - 1. Altılı için (Glazunov, Liadov, Balakirev tarafından aday gösterildi)
• 1912 - 'Siren' (Senfonik Şiir) için
• 1914 - Üçüncü Senfoni 'Ilya Muromets' için
• 1937 - Kızıl Bayrak İşçi Nişanı - 'Gülsarı' müzikal drama için
• 1938 - Onur Nişanı Nişanı

Üç Lenin Onur Nişanı

• 1945 - Müzik alanında olağanüstü başarılar ve 70. yıldönümünü onurlandırmak için
• 1950 - Müzik alanında olağanüstü başarılar ve 75. yıldönümünü onurlandırmak için
• 1955 - Müzik alanında olağanüstü başarılar ve 80. yıldönümünü onurlandırmak için

Üç Stalin Ödülü (1 Sınıf)

• 1946 - Koloratur Soprano ve Orkestra için Konçerto için
• 1948 - Dördüncü Yaylı Çalgılar Dörtlüsü için
• 1950 - "Bronz Süvari" balesi için (1949)
• RSFSR Onurlu Sanatçısı (1925 ve 1927'de iki kez)
• Azerbaycan SSR Halk Sanatçısı (1934) - "Şahsenem" operasının yaratılışında yıllarca çalıştığı için "İşçilere Özel Hizmetler ve Yeni Türk Müzik Kültürünün Geliştirilmesi" için)
• RSFSR Halk Sanatçısı (1935)
• Özbek SSR Halk Sanatçısı (1937) - Müzikal dram 'Gülsarı' için.
• SSCB Halk Sanatçısı (1938)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Reinhold Glière'in eserlerinin notaları15 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Reinhold Glière'in Üçüncü Senfonisi İlya Muromets
• Rus Sanat ve edebiyat Arşivi'nde Reinhold Glière'in eserler listesi [1]16 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (İngilizce) (Rusça)16 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]