Protestanlık

→Kilise sözcüğünün diğer anlamları için Kilise (anlam ayrımı) sayfasına bakınız

Protestanlık, Hristiyanlığın en büyük üç ana mezhebinden biridir. 16. yüzyılda Martin Luther ve Jean Calvin'in öncülüğünde Katolik Kilisesi'ne ve Papa'nın otoritesine karşı girişilen Reform hareketinin sonucunda doğmuştur (1529).

Papazlara ihtiyaç duymaksızın Kitab-ı Mukaddes'i okuyabildikleri için her vaftiz edilmiş inananın aracı bulunmadan rahiplik yetkisi olduğuna inanan Protestanlar, Kitab-ı Mukaddes'i Hristiyanlık için tek kaynak saymışlardır.

Reform sonrası ortaya çıkan dini akımlar öncelikle kendi içinde 3 ana kola ayrılmıştır. Bunlar:

Lütercilik
Kalvinizm (Presbiteryenizm ve Kongregasyonalizm yönetim şeklinde örgütlenir.)
Anglikanizm (Genellikle Protestan mezhebi olarak sayılmamakta ve bağımsız bir Batı Kilisesi olarak tanımlanmaktadır.)

Diğer Protestan mezhepleri: Baptizm, Anabaptizm, Metodizm (Wesleyanizm), Adventizm ve Pentakostalizm

Protestanlık diğer Hristiyan mezheplerinden bazı ayrımlar gösterir. Katolik ve Ortodokslar gibi ruhanî başkanları yoktur. Protestanlık; Katolik ve Ortodoks kiliselerinin merkeziyetçi anlayışının tersine, çeşitli kiliseler veya mezhepler arasındaki kurumsallaşmamış bir topluluktur. Katolik inanç sisteminin çoğunluğunu korusalar da Katolik Kilisesi'nin Papa'ya verdiği geniş yorum ve uygulama yetkisini tanımama, dinî inançları daha kişisel düzeyde yaşama ve Katolik Kilisesi'nin dünyasallaşan ayin ve uygulamalarından uzaklaşma gerekçeleriyle Katolik Kilisesi'nden ayrılmışlardır.

Özellikle Jean Calvin'in öncülük ettiği Kalvinist (Reformist) yani Presbiteryenizm ve Kongregasyonalizm yönetim şeklinde örgütlenen kiliseler Eski Ahit'te On Emir'de yer alan Kendin için oyma put; yukarıda göklerde olanın ya da aşağıda yerde olanın ya da yerin altında sularda olanın suretini hiç yapmayacaksın, onlara eğilmeyeceksin ve onlara ibadet etmeyeceksin yasasına uyma gerekçesiyle kiliselerinde resim, heykel ve tasvir bulundurmazlar.

Lutherci kiliseler ise bu açıdan Katolik mirasa bağlı kalmış ve kilise binalarındaki süsleme ve dekoru bir ölçüde muhafaza etmişlerdir.

Lutherci akım daha çok Kuzey Avrupa'da yerleşmiş, Almanya'nın büyük bölümünde Evangelische Kirche adı altında ve İsveç, Norveç, Finlandiya ve Danimarka gibi İskandinav ülkelerinde ise ulusal devlet kilisesi temelinde kabul görmüştür.

Katoliklerin tersine Protestan rahipler evlenebilmektedir. Bazı Protestan mezheplerinde ise kadınların da rahip olabilme hakları vardır. Kitab-ı Mukaddes'in ana dilde okunabilmesi de Protestanlığın bir başka özelliğidir. Katolikler ve Ortodokslar kilise ayinlerinde Kitab-ı Mukaddes'i Yunanca ve Latince okumak zorundaydılar ancak İkinci Vatikan Konsülünün toplanmasının ardından Katolik kiliselerinde de ana dilde ayin yapma özgürlüğü Novus Ordo adı verilen yeni bir kilise yasası uyarınca kabul edildi.

Protestanlıkta azizlere ve Meryem Ana'ya dua edilmez ve dilekte bulunulmaz. Protestanlar Kitab-ı Mukaddes'in Katolik Kilisesi tarafından kabul edilen ama milattan önce sabitlenen Yahudi kanonunda (kanon: Kitab-ı Mukaddes'in bölümler listesi) yer almayan bazı kitapları apokrif olarak tanımlar ve "Tanrı Sözü" olarak kabul etmezler.

Anglikanizm ve Protestanlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Katoliklikten ayrılan Anglikanizm ise diğer Reform hareketi sonrası çıkan mezheplerden farklılık göstererek piskoposluk sistemini muhafaza etmekte ve kendini diğer Katolik ve Ortodoks mezhepleriyle beraber Apostolik, yani kökenini Havarilere dayandıran olarak tanımlamaktadır. Bu açılardan Anglikanizmi Protestanlığın dışında Reforme edilmiş otonom/bağımsız bir Batı Kilisesi olarak tanımlamak daha doğrudur.

Dağılım[değiştir | kaynağı değiştir]

Dini coğrafya açısından Protestanlığın kıtalar arası dağılımdaki yeri Katoliklikten hemen sonradır. Dünyada en fazla Protestan Kuzey Amerika'da bulunmakta; ikinci sırada Avrupa ülkeleri gelmektedir. Protestanlık Kuzey Amerika ile Okyanusya'da en büyük din durumundadır. Dünyanın en büyük, protestan cemaatleri sırası ile ABD, Çin, Hindistan, İngiltere, Almanya, Nijerya, Güney Kore, Kanada, Avustralya, Brezilya, Hollanda, İsveç, Danimarka, Finlandiya ve Endonezya'dır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Toplamda tüm dünya çapında 590 milyon Protestan yaşamaktadır. Bunların 170 milyonu Kuzey Amerika'da, 160 milyonu Afrika'da, 120 milyonu Avrupa'da, 70 milyonu Güney Amerika'da, 60 milyonu Asya'da ve 10 milyonu ise Okyanusya'da yaşamaktadır. Toplam Hristiyan nüfusun %27'sini Protestan nüfus oluşturmaktadır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Hristiyanlık

g t d Katolik Kilisesi tarafından sapkın ilan edilen inançlar
Antik Çağ	Adoptionism Apollinarizm Ariusçuluk Antidicomarianites Audianism Doketizm Donatizm Düalizm Ebiyonitler Euchites Gnostisizm Maniheizm Pavlusçuluk Priscillianism Naassenes Ophites Sethianizm Valentinusçuluk İkonoklazm Luciferianism Macedonianism Marcionism Melchisedechians Monarşianizm Athinganoi Monofizitizm Monotelitizm Montanizm Nestûrîlik Novatiyanizm Patripassianizm Pelagianizm Semipelagianism Pneumatomachians Sabelliyanizm Tabiiyetçilik Valentinusçuluk
Orta Çağ	Arnoldizm Bogomilizm Bosna Kilisesi Katharizm Conciliarism Dolcinoculuk Fraticelli Free Spirits Henricians Humiliati Husçuluk Impanation Josephçilik Lollard Migetians Pasagians Taborculuk Valdoculuk
Yeni Çağ	İbahilik Consubstantiation Febroniusçuluk Gallikanizm Jansencilik Josephçilik Panteizm Protestanlık Anabaptizm Arminiusçuluk Kalvinizm Lütercilik

Protestan Kilisesi nedir?, Protestan Kilisesi anlamı nedir?, Protestan Kilisesi ne demektir?

Protestan Kilisesi nedir?, Protestan Kilisesi anlamı nedir?, Protestan Kilisesi ne demektir?

Protestanlık

Anglikanizm ve Protestanlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Dağılım[değiştir | kaynağı değiştir]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]