Portekiz vatandaşlık yasası; Portekizli bir ebeveynden doğma, Portekiz'de oturma izniyle vatandaşlığa kabul veya Portekiz vatandaşıyla evlilik yoluyla edinilen, Portekiz vatandaşlığına erişimi düzenleyen yasal kurallar dizisidir.

Bazı durumlarda, Portekiz'de vatandaş olmayanların Portekiz'de doğan çocukları Portekiz vatandaşlığına hak kazanabilir. Ancak bu turistler veya kısa süreli ziyaretçiler için doğan çocuklar için geçerli değildir. Portekiz vatandaşlık yasası, çok sayıda eski koloninin varlığı nedeniyle karmaşıktır ve burada yaşayan ülke vatandaşlarının bazı durumlarda Portekiz vatandaşlığı talep etmeleri mümkündür. Bunlardan en dikkat çekeni Portekiz Hindistanı (1961'de Hindistan tarafından ilhak edilmiş), Doğu Timor ve Makao'dur. .

Genel olarak, 1981 tarihli Portekiz milliyeti yasası Jus sanguinis'e imtiyaz verirken, 1959 tarihli emsal kanun Jus soli prensibine dayanıyordu. Bu değişim 1975 ve 1981'de gerçekleşti, bu nedenle temelde sadece birinci nesil göçmenlere değil, aynı zamanda çocuklarına ve torunlarına da vatandaşlığa geçmeyi zorlaştırdı.

Son yıllarda Portekiz, AB vatandaşı olmayanların oturma izni almaları için bir yol sağlayan Altın Vize Programını oluşturdu. 8 Ekim 2012'de başlatılan Portekiz Altın Vize Programı, AB vatandaşı olmayan kişilerin, belirli bir yatırım karşılığında Portekiz'de oturma izni, Portekiz pasaportuyla seyahat özgürlüğü, güvenlik ve yaşam tarzı avantajları almasını sağlar.^[1] Geçen yıl, Portekiz’in altın vize programı % 13'lük bir artışla rekor sayıda temin edilen oturum izni sayısına ulaştı.^[2][3]

Portekiz vatandaşlığının elde edilmesi[değiştir | kaynağı değiştir]

Kökene göre Portekizlilik[değiştir | kaynağı değiştir]

• Portekiz topraklarında doğmuş bir Portekizli anne veya babanın çocukları
• Portekizli bir ebeveyn Portekiz Devleti'ne hizmet veriyorsa, Portekizli bir annenin veya babasının yurtdışında doğan çocukları
• Portekizli bir annenin ya da babasının çocukları, doğumlarını Portekiz resmi kayıt defterine kaydederse veya Portekizli olmak istediklerini beyan ederlerse yurtdışında doğarlar;
• Eğer ebeveynlerden en az biri de Portekiz'de doğmuşsa ve doğum anında unvanı ne olursa olsun, burada ikamet ederse, Portekiz topraklarında yabancı ebeveynlere doğan kişiler;
• Portekiz topraklarında doğan, Portekizli olmak istediklerini beyan eden ve ebeveynlerden birinin talepte en az iki yıl boyunca yasal olarak Portekiz'de ikamet etmesi koşuluyla, kendi Devletlerine hizmet etmeyen yabancı ebeveynlere doğan kişiler (Kayıt veya deklarasyon için yaş sınırı yoktur ve doğum zamanına kadar geriye dönük olarak uygulanır. Bu hak gelecek nesiller için ancak bir öncekinin ölümden önce tamamlanması halinde kapsamlıdır. Hiçbir kuşak atlanamaz);
• Başka bir milliyete sahip olmayan Portekiz topraklarında doğan kişiler.
• Yurtdışında doğmuş olan kişiler, bu vatandaşlığı kaybetmemiş direk hattın ikinci derecesinde (büyükbaba veya büyükanne) en az bir Portekizli yükselen kişiyle.

İkamet süresi doldurarak (telsik yoluyla) vatandaşlığa geçiş[değiştir | kaynağı değiştir]

18 yaş ve üzeri bir kişi 5 yıllık yasal ikamet sonrasında Portekiz vatandaşı olarak vatandaşlığa alınabilir.^[4] Portekizce dili hakkında yeterli bilgiye ve ulusal toplumda etkili bağlantılara sahip olma şartı vardır. 18 yaşından küçük çocuklar, ebeveynleri vatandaşlığa alındıklarında beyanname yoluyla Portekiz vatandaşlığı kazanabilirler ve bu tür Portekiz vatandaşlarının gelecekteki çocukları doğumda Portekiz vatandaşları olarak kabul edilecektir.

Evlat edinilme yoluyla Portekiz vatandaşlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Portekiz vatandaşı tarafından evlat edinilen bir çocuk Portekiz vatandaşı olur. Çocuk 18 yaşın altında olmalıdır.

Evlilikle Portekiz vatandaşlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Portekiz vatandaşı ile en az beş yıl evli olan bir kişi, beyanname ile Portekiz vatandaşı olabilir. Portekiz'de resmi bir ikamet süresi gerekli değildir, ancak Portekizce dili hakkında yeterli bilgi ve Portekiz toplumu ile etkili bağlar kurmuş olmak gereklidir.^[5]

Çifte vatandaşlık[değiştir | kaynağı değiştir]

Portekiz çifte vatandaşlığa izin vermektedir. Dolayısıyla, yabancı vatandaşlık sahibi olan veya bu vatandaşlığı alan Portekiz vatandaşları Portekiz vatandaşlığını kaybetmezler. Benzer şekilde, Portekiz vatandaşı olanlar yabancı vatandaşlıklarından vazgeçmek zorunda değildir.

Avrupa Birliği Vatandaşlığı[değiştir | kaynağı değiştir]

Portekiz, Avrupa Birliği'nin bir parçası olduğundan, Portekiz vatandaşları da Avrupa Birliği yasası adı altında Avrupa Birliği vatandaşıdırlar. Böylece serbest dolaşım haklarına ve Avrupa Parlamentosu'nda oy kullanma hakkına da sahiptirler.^[6] Portekiz büyükelçiliği bulunmayan ve AB üyesi olmayan bir ülkedeyken, Portekiz vatandaşları o ülkede bulunan diğer AB ülkelerinin büyükelçiliğinden konsolosluk koruması alma hakkına sahiptir.^[7][8] Portekiz vatandaşları , AB Antlaşması'nın 21. maddesinde tanınan serbest dolaşım ve oturma hakkı nedeniyle AB içindeki herhangi bir ülkede yaşayabilir ve çalışabilirler.^[9]

Portekiz vatandaşlarının seyahat özgürlüğü[değiştir | kaynağı değiştir]

Şubat 2018 itibarıyla, Portekiz vatandaşlarının 186 ülke ve bölgeye varışta vize veya vizesiz seyahat etme hakkı vardır, bu durum Portekiz pasaportunu seyahat özgürlüğü açısından tüm pasaportlar arasında 4. sıraya koyar (Amerikan, Avusturya, İngiliz, Hollanda, Lüksemburg ve Norveç pasaportlarıyla birlikte)^[10]

Portekiz uyruğu, Uyruk Endeksi'nde (QNI) onikinci sırada yer alıyor. QNI, seyahat özgürlüğü gibi dış faktörlere ek olarak barış ve istikrar, ekonomik güç ve insani gelişme gibi iç faktörleri de göz önünde bulunduran bir endekstir.^[11]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]