Paul Ehrenfest

Paul Ehrenfest
Paul Ehrenfest
	Paul Ehrenfest
Doğum	Paul Ehrenfest; 18 Ocak 1880; Moravia
Ölüm	25 Eylül 1933; Amsterdam
Ölüm sebebi	İntihar
Milliyet	Yahudi
Vatandaşlık	Avusturya (1922'den önce); Hollanda (1922'den sonra)
Mezun olduğu okul(lar)	Technische Hochschule, Viyana Üniversitesi, Göttingen Üniversitesi
Kariyeri
Dalı	Matematik, fizik
Çalıştığı kurumlar	Leiden Üniversitesi
Doktora; danışmanı	Ludwig Boltzmann
Doktora öğrencileri	Johannes Martinus Burgers; Hendrik Casimir; Dirk Coster; Samuel Goudsmit; Hendrik Kramers; Roelf Krans; Arend Joan Rutgers; Jan Tinbergen; Jan Tresling; George Uhlenbeck
Etkilendikleri	Albert Einstein
Etkiledikleri	Ralph Kronig, Mark Kac

Paul Ehrenfest (18 Ocak 1880 – 25 Eylül 1933), Avusturyalı-Hollandalı fizikçi. Kuantum mekaniği ve istatistiksel mekanik ile kuantum mekaniği arasındaki ilişkiler alanında büyük katkılarda bulundu, faz geçişi ve Ehrenfest teoremi de dahil olmak üzere fizik alanında birçok gelişmeyi sağlamıştır.

Biyografisi[değiştir | kaynağı değiştir]

Paul Ehrenfest, Yahudi bir ailenin oğlu olarak Moravya Loštice'de doğdu ve Viyana'da büyüdü. Ailesi, Sigmund Ehrenfest ve Johanna Jellinek bir bakkal işletiyordu. Ailenin aşırı dindar bulunmamasına rağmen, Paul İbranice ve Yahudi tarihi eğitimi aldı. Daha sonraları hep Yahudi köklerini vurguladı. Ehrenfest ilkokulda çok başarılı olmasına rağmen lise hayatı pek parlak geçmedi. En sevdiği ders ise matematikti. Franz Josef Gymnasium'una geçtikten sonra derslerindeki eski başarılarını tekrar yakaladı, 1899'da final sınavlarını geçti. Technische Hochschule'de kimya alanında ihtisas yapmasına rağmen Viyana Üniversitesi'nde Ludwig Boltzmann'ın teklifiyle termodinamik ve kinetik teorisi üzerine dersler aldı. Bu derslerin onun üzerinde derin bir etkisi vardı. Gelecekte yapacakları çalışmalar için ilham veriyordu. Bu arada sıvılarla ilgili (sıvı, katı cisimlerin hareketi ve Hertz mekaniği) bir tez hazırladı. 23 Haziran 1904'te Viyana'da doktorasını aldı. 1904'ten 1905'e kadar Viyana'da kaldı. 21 Aralık 1904 tarihinde, kendisine çalışmalarında yardımcı olan Rus matematikçi Tatyana Alekseyevna Afanasyeva ile (1876-1964) evlendi. İki kızı ve iki oğlu vardı: matematikçi Tatyana ('Tanja') (1905-1984), çocuk kitapları yazarı ve illüstratör Galinka ('Galja') (1910-1979), fizikçi Paul Jr ('Pavlik') (1915-1939) ve Vassily ('Wassik') (1918-1933).^[1] Ehrenfest Eylül 1906 tarihinde Göttingen'e döndü. Ehrenfest Boltzmann'ı tekrar göremedi ve 6 Eylül'de Trieste yakınlarındaki Duino'ya taşınarak yaşamını burada sürdürdü. Ehrenfest; Boltzmann'ın başarılarını geniş bir anma yazısında yayınlanmıştır. Eşiyle birlikte, Ehrenfest birkaç yıldır istatistiksel mekanik üzerinde çalıştı; istatistiksel mekanik ilgili makalesi 1911 yılına kadar yayımlanmadı. Temel hipotezler, çözülmemiş sorulara net sınırlarının belirlenmesi ve akıllıca seçilmiş şeffaf örneklerle genel ilkelerin bir açıklama keskin bir mantıksal analizler yaptı.

Einstein ile[değiştir | kaynağı değiştir]

Ehrenfest özellikle Einstein ve Bohr'a yakındı. Onun daveti üzerine Einstein, 1920 yılında Leiden Üniversitesi'nin profesörlük teklifini kabul etti. Yılda birkaç hafta Leiden Üniversitesinde dersler verecek ve bu süre içinde Einstein Ehrenfest'in evinde kalacaktı. 1923 yılında Einstein, 6 hafta boyunca orada kaldı, Berlin'deki aşırı milliyetçilerin tehditleri altında yaşamını sürdüremezdi.

Ehrenfest'in öğrencileri, Leiden, 1924. Sağdan sola: Gerhard Heinrich Dieke, Samuel Abraham Goudsmit, Jan Tinbergen, Paul Ehrenfest, Ralph Kronig ve Enrico Fermi

Son yılları[değiştir | kaynağı değiştir]

Mayıs 1931'de yakın arkadaşları ile yaptığı yazışmalar onu şiddetli depresyon içerisinde olduğunu gösteriyordu. Einstein, Ağustos 1932'de Ehrenfest'in iş yükünün azaltılabilmesi için Leiden Üniversitesi Kurulu'na yazdığı mektupta onun için ne denli endişelendiğini gösterir. 25 Eylül 1933 tarihinde Amsterdam'da depresyon ile yaptığı savaşı kaybetti. 25 Eylül 1933'te intihar ederek yaşamına son verdi.^[2]^[3]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Kumar, Manjit (2009). "Einstein Forgets Relativity". Quantum: Einstein, Bohr, and the Great Debate about the Nature of Reality. Icon Books. s. 296. ISBN 978-1-84831-035-3. Erişim tarihi: 5 Şubat 2010.
^ Farmelo, Graham (2009). The Strangest Man: The Hidden Life of Paul Dirac, Quantum Genius. Faber and Faber. s. 232. ISBN 0-571-22278-1.
^ Trogemann, Georg; Nitussov, Alexander Y.; Ernst, Wolfgang (2001). "Paul Ehrenfest". Computing in Russia: the history of computer devices and information technology revealed. Vieweg+Teubner Verlag. s. 60. ISBN 978-3-528-05757-2. Erişim tarihi: 15 Haziran 2009.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

H. B.G. Casimir, Ehrenfest, Paul (1880-1933) 19 Mayıs 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in: Biografisch Woordenboek van Nederland (in Dutch).
Marijn Hollestelle, 'Zuivere praktijk: Paul Ehrenfests opvattingen over toegepaste natuurkunde' 6 Nisan 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., in: L. J. Dorsman en P. J. Knegtmans, 'Onderzoek in opdracht: de publieke functie van de universitaire wetenschap in Nederland sedert 1876', (2007).
Marijn Hollestelle, Paul Ehrenfest. Worstelingen met de moderne wetenschap, 1912-1933 (Leiden University Press, Leiden, 2011) Biography on Ehrenfests life in Leiden. ISBN 978-90-8728-122-9
Rowdy Boeyink, “In het centrum van het drama” Wetenschappelijke worstelingen van Paul Ehrenfest tussen 1916 – 1925, master's thesis, University Utrecht, 2005 (in Dutch).
Dirk van Delft, Einstein in Leiden 16 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Physics Today 59 (April 2006) 57-26. The frontpage 16 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. shows a painting by Marijke Kamerlingh Onnes, niece of Heike.
H. B.G. Casimir, Preface to Collected Papers of Paul Ehrenfest 2 Mayıs 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Frans van Lunteren, Paul Ehrenfest: de Leidse onderzoekschool van een fysicus in diaspora^{[ölü/kırık bağlantı]} (2003).
Dieter Hoffmann, Hubert Laitko, and Staffan Müller-Wille, Paul Ehrenfest 7 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. in: Das Lexikon bedeutender Naturwissenschaftler (in German).
S.A. Goudsmit. The discovery of the electron spin4 Şubat 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Colloquium Ehrenfestii 16 Temmuz 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Einstein in Leiden 22 Ekim 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi..
Ph.D. students of P. Ehrenfest: 1918-193123 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Publications of P. Ehrenfest24 Mayıs 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Albert Einstein at Ehrenfest's home in Leiden.

[1] Kumar, Manjit (2009). "Einstein Forgets Relativity". Quantum: Einstein, Bohr, and the Great Debate about the Nature of Reality. Icon Books. s. 296. ISBN 978-1-84831-035-3. Erişim tarihi: 5 Şubat 2010.

[2] Farmelo, Graham (2009). The Strangest Man: The Hidden Life of Paul Dirac, Quantum Genius. Faber and Faber. s. 232. ISBN 0-571-22278-1.

[3] Trogemann, Georg; Nitussov, Alexander Y.; Ernst, Wolfgang (2001). "Paul Ehrenfest". Computing in Russia: the history of computer devices and information technology revealed. Vieweg+Teubner Verlag. s. 60. ISBN 978-3-528-05757-2. Erişim tarihi: 15 Haziran 2009.

[1]

[2]

[3]

Paul Ehrenfest nedir?, Paul Ehrenfest anlamı nedir?, Paul Ehrenfest ne demektir?