Orta Afrika Cumhuriyeti İç Savaşı

Orta Afrika Cumhuriyeti'ndeki çatışmalar, Aralık 2012'de Afrika ülkesi Orta Afrika Cumhuriyeti hükûmeti ve birçoğu daha önce Orta Afrika Cumhuriyeti İç Savaşı'na katılmış olan isyancılar arasında başlayan çatışmalardır. İsyancılar, Cumhurbaşkanı François Bozizé'nin hükûmetini imzalanan barış anlaşmalarına 2007 yılından bu yana uymamakla suçluyordu.

Séléka CPSK-CPJP-UFDR olarak bilinen isyancı güçler, ülkenin orta ve doğu bölgelerinde büyük şehirlerin birçoğunu ele geçirdi. İsyancılar arasındaki ittifakı kuzeydoğu merkezli Demokratik Güçler Birliği (UFDR) ve Adalet ve Barış için Vatansever Birlik (CPJP) ile daha az bilinen Ülkeyi Kurtarmak için Vatansever Birlik (CPSK) örgütleri oluşturmaktadır.^[1] Kuzey merkezli Orta Afrika Halk Demokratik Cephesi (FDPC)^[2] ve Çadlı Yeniden Yapılanma için Halk Cephesi (FPR)^[3] örgütleri de koalisyona desteklerini açıkladılar. FPR ve CPSK dışında bütün fraksiyonlar, barış anlaşmaları ve silahsızlanma sürecine dair anlaşmalar imzaladılar.

Çad, Gabon, Kamerun, Angola, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Kongo Cumhuriyeti hükûmetleri, başkent Bangui'ye ilerleyen isyancıları geri tutmak için Bozizé hükûmetine destek vermek amacıyla bölgeye asker gönderdiler. 11 Ocak 2013'te Gabon'un başkenti Libreville'de bir ateşkes anlaşması imzalandı. İsyancılar, 18 Ocak 2013'e kadar muhalefet partisinden yeni bir Başbakan ataması kaydıyla Cumhurbaşkanı François Bozizé'ye yönelik istifa taleplerini geri çektiler. Bozizé, isyancı koalisyon ile olan anlaşmanın bir parçası olarak 13 Ocak 2013'te Başbakan Faustin-Archange Touadéra'yı görevden alan kararnameyi imzaladı.^[4] 17 Ocak 2013'te, Nicolas Tiangaye Başbakan olarak atandı.^[5]

23 Ocak 2013'te ateşkes bozuldu. Hükûmet Séléka'yı ateşkesi bozmakla suçlarken,^[6] Séléka da hükûmeti iktidar paylaşım anlaşmasının koşullarını yerine getirmemekle suçladı. İsyancılar 21 Mart'a kadar başkent Bangui'ye 300 km mesafede olan Bouca kentine ilerlediler.^[7] 22 Mart'ta çatışmalar başkente 75 km mesafede olan Damara'ya ulaştı.^[8] Kentin kontrolünün hangi tarafta olduğu konusunda çelişkili haberler yayıldı.^[9] İsyancılar, Damara'daki denetim noktasını geçip Bangui'ye doğru ilerlediler ama helikopterle hava saldırısına uğrayıp durduruldular.^[10] Ertesi gün ise Bangui'ye girmeyi başardılar ve Cumhurbaşkanlığı Sarayı'na doğru yol aldılar.^[11] İsyancılar sarayı ele geçirince Bozizé 24 Mart'ta ülkeden kaçtı.^[12] İsyancı koalisyonun lideri Michel Djotodia, aynı gün kendisini cumhurbaşkanı ilan etti.^[13]

Devlet başkanlığı koltuğuna oturan Djotodia her ne kadar Eylül ayında Séléka'yı feshetse de, Kasım ayında ülke içerisindeki şiddet olayları yeniden alevlenmiştir. Özellikle feshedilen eski Séléka asi kuvvetleri ile Bozizé yanlıları arasında başlayan çatışmalar daha sonra hristiyan - müslüman çatışmasına dönüşmüş ve bu çatışmalarda sivil halka karşı da eylemler gerçekleştirilmiştir. Bu gelişmeler neticesinde devlet otoritesi kaybolan ülkede sivil halk ülkenin özellikle kuzeybatı bölgelerini terk etmek zorunda bırakılmıştır. Hem Fransa hükûmeti hem de Afrika Birliği ülkeye askeri güç göndermiştir. 2500 Afrika Birliği askeri gücünün yanı sıra Fransa'dan gönderilen 650 asker ülke içerisinde görev almış, Fransız askerleri ülkenin başkentinde yer alan Bangui havaalanının ve diplomatik öneme sahip binaların ve Fransız şirketlerin güvenliği sağlamıştır.^[14] Birleşmiş Milletler'in 5 Aralık 2013 tarihinde Fransa'nın askeri gücünü arttırması kararı sonrası Fransa devlet başkanı Hollande en kısa sürede ülkeye yeni askeri birliklerin gönderiminin sağlanacağını açıklamıştır.^[15]

10 Ocak 2014 tarihinde Orta Afrika Ticaret Birliği (CEEAC) temsilcileri ile yaptıkları görüşmeler neticesinde devlet başkanı Djotodia ve başbakan Tiangaye görevlerini bıraktıklarını açıklamışlardır.^[16] Bu süreçte BM, ülkeye barış gücü olan MINUSCA'yı sevk etmiş, 13 Aralık 2015 için anayasa referandumunu, 27 Aralık 2015 tarihi için de genel seçimlerin gerçekleştirileceğini açıklamıştır.

Yapılan bu açıklamalara rağmen Séléka, bu yaşananlardan sonra hristiyan ve müslüman toplumumun artık bir arada yaşamasının mümkün olamayacağını ifade etmiş, ileride tam bağımsızlığı hedefleyecek şekilde ülkenin kuzey bölgelerinde özerk Dar El Kuti Cumhuriyeti'ni ilan etmişlerdir. Bu karar uluslararası alanda bir karşılık bulmamasına rağmen, yetkililer bölgenin belli kısımlarında önceden ilan ettikleri yeni bayraklarını göndere çekerek seremoni düzenlemişlerdir. Bu ilana rağmen bölge uluslararası alanda tam anlamıyla OAC bölgesi olarak görülmektedir.^[17]

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Dar El Kuti

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ "Three rebel groups threaten to topple C.African regime 3 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". ReliefWeb (AFP). 18 Aralık 2012. En son 31 Aralık 2012 tarihinde erişildi. (İngilizce)
^ "Centrafrique : Le FDPC d’Abdoulaye Miskine a rejoint la coalition Séléka 30 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Journal de Bangui. En son 2 Ocak 2013 tarihinde erişildi. (Fransızca)
^ "Le FPR soutient l'UFDR dans son combat contre le Dictateur Bozizé 28 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." (Press release). FPR. 18 Aralık 2012. En son 2 Ocak 2013 tarihinde erişildi. (Fransızca)
^ "Prime minister booted from job in Central African Republic, part of peace deal with rebels^{[ölü/kırık bağlantı]}". The Washington Post. 13 Ocak 2013. En son 15 Ocak 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)
^ "Tiangaye named Central African PM, says 'hard work' begins 27 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Agence France-Presse. 17 Ocak 2013. En son 17 Ocak 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)
^ "CAR Rebels Break Terms of Cease-Fire 2 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". VOA. 23 Ocak 2013. En son 22 Mart 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)
^ "Central African Republic Seleka rebels 'seize' towns 24 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". BBC. 21 Mart 2013. En son 22 Mart 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)
^ "Central African Republic rebels reach outskirts of capital 30 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Reuters. 22 Mart 2013. En son 22 Mart 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)
^ "RCA: revivez la journée du vendredi 22 mars 23 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Radio France International. 22 Mart 2013. En son 23 Mart 2013 tarihinde erişildi. (Fransızca)
^ "CAR forces 'halt rebel advance' 26 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". BBC. 22 Mart 2013. En son 23 Mart 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)
^ "Rebels Push into Capital in Central African Republic 29 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". New York Times. 23 Mart 2013. En son 23 Mart 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)
^ "CAR rebels 'seize' presidential palace 24 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Al Jazeera English. En son 24 Mart 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)
^ "Centrafrique: Michel Djotodia déclare être le nouveau président de la république centrafricaine 11 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Radio France International. 24 Mart 2013. En son 24 Mart 2013 tarihinde erişildi. (Fransızca)
^ "Orta Afrika Cumhuriyeti - Fransa askeri güç gönderiyor". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016.
^ "Fransa, BM kararına uyarak askeri gücünü artıracağını açıkladı". 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016.
^ "Devlet başkanı ve başbakan görevi bıraktı". 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016.
^ "Seleka'dan yeni ülke ilanı: Dar El Kuti". 27 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016.

[1] "Three rebel groups threaten to topple C.African regime 3 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". ReliefWeb (AFP). 18 Aralık 2012. En son 31 Aralık 2012 tarihinde erişildi. (İngilizce)

[2] "Centrafrique : Le FDPC d’Abdoulaye Miskine a rejoint la coalition Séléka 30 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Journal de Bangui. En son 2 Ocak 2013 tarihinde erişildi. (Fransızca)

[3] "Le FPR soutient l'UFDR dans son combat contre le Dictateur Bozizé 28 Ocak 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi." (Press release). FPR. 18 Aralık 2012. En son 2 Ocak 2013 tarihinde erişildi. (Fransızca)

[4] "Prime minister booted from job in Central African Republic, part of peace deal with rebels^{[ölü/kırık bağlantı]}". The Washington Post. 13 Ocak 2013. En son 15 Ocak 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)

[5] "Tiangaye named Central African PM, says 'hard work' begins 27 Şubat 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Agence France-Presse. 17 Ocak 2013. En son 17 Ocak 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)

[6] "CAR Rebels Break Terms of Cease-Fire 2 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". VOA. 23 Ocak 2013. En son 22 Mart 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)

[7] "Central African Republic Seleka rebels 'seize' towns 24 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". BBC. 21 Mart 2013. En son 22 Mart 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)

[8] "Central African Republic rebels reach outskirts of capital 30 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Reuters. 22 Mart 2013. En son 22 Mart 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)

[9] "RCA: revivez la journée du vendredi 22 mars 23 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Radio France International. 22 Mart 2013. En son 23 Mart 2013 tarihinde erişildi. (Fransızca)

[10] "CAR forces 'halt rebel advance' 26 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". BBC. 22 Mart 2013. En son 23 Mart 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)

[11] "Rebels Push into Capital in Central African Republic 29 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". New York Times. 23 Mart 2013. En son 23 Mart 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)

[12] "CAR rebels 'seize' presidential palace 24 Mart 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Al Jazeera English. En son 24 Mart 2013 tarihinde erişildi. (İngilizce)

[13] "Centrafrique: Michel Djotodia déclare être le nouveau président de la république centrafricaine 11 Nisan 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.". Radio France International. 24 Mart 2013. En son 24 Mart 2013 tarihinde erişildi. (Fransızca)

[14] "Orta Afrika Cumhuriyeti - Fransa askeri güç gönderiyor". 6 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016.

[15] "Fransa, BM kararına uyarak askeri gücünü artıracağını açıkladı". 31 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016.

[16] "Devlet başkanı ve başbakan görevi bıraktı". 13 Mayıs 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016.

[17] "Seleka'dan yeni ülke ilanı: Dar El Kuti". 27 Mart 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 25 Nisan 2016.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

g t d 1991'den beri yaşanmış darbeler, kendi kendine darbeler ve darbe girişimleri
Darbeler ve darbe girişimleri listesi (ülkesine göre-2010'dan beri)
1990'lar	Mali (1991)^c Lesotho (1991)^c Tayland (1991)^c Sovyetler Birliği (1991) Haiti (1991)^c Gürcistan (1991–1992)^c Venezuela (1992) Peru (1992)^‡^c Sierra Leone (1992)^c Cezayir (1992) Guatemala (1993)^‡ Azerbaycan (1993)^c Rusya (1993)^‡^c Libya (1993) Burundi (1993) Nijeria (1993)^c Gambiya (1994)^c Lesotho (1994)^‡ Azerbaycan (1995) Katar (1995)^c São Tomé ve Príncipe (1995) Irak (1996) Burundi (1996)^c Nijer (1996)^c Katar (1996) Kamboçya (1997)^c Türkiye (1997)^c Zambiya (1997) Lesotho (1998) Kongo Cumhuriyeti (1998) Nijer (1999)^c Pakistan (1999)^c Fildişi Sahili (1999)^c
2000'ler	Fiji (2000)^c Ecuador (2000)^c Burundi (2001) Orta Afrika Cumhuriyeti (2001) Venezuela (2002) Orta Afrika Cumhuriyeti (2003) Moritanya (2003) Filipinler (2003) Gine-Bissau (2003) São Tomé ve Príncipe (2003) Çad (2004) Haiti (2004)^c Ekvador Ginesi (2004) Moritanya (2005)^c Filipinler (2006) Çad (2006) Tayland (2006)^c Madagaskar (2006) Fiji (2006)^c Laos (2007) Filipinler (2007) Türkiye (2007) Doğu Timor (2008) Moritanya (2008)^c Gine (2008)^c Madagaskar (2009)^c Honduras (2009)^c
2010'lar	Nijer (2010)^c Guinea-Bissau (2010)^c Ekvador (2010) Madagaskar (2010) Demokratik Kongo Cumhuriyeti (2011) Bangladeş (2011) Papua Yeni Gine (2012) Mali (2012)^c Malavi (2012) Gine-Bissau (2012)^c Fildişi Sahili (2012) Sudan (2012) Orta Afrika Cumhuriyeti (2012–13) Benin (2013) Libya (Nisan 2013) Komorlar (2013) Çad (2013) Mısır (2013)^c Libya (Ekim 2013) Güney Sudan (2013) Libya (2014) Tayland (2014)^c Lesotho (2014) Gambiya (2014) Yemen (2014–15)^c Sri Lanka (2015) Burundi (2015) Burkina Faso (2015) Türkiye (2016) Burkina Faso (2016) Karadağ (2016) Libya (2016) Gambia (2016–2017)^‡ Zimbabve (2017)^c Ekvador Ginesi (2017) Yemen (2018)^c Sri Lanka (2018)^‡ Gabon (2019) Sudan (2019)^c Etiyopya (2019)
2020'ler	Mali (2020)^c Orta Afrika Cumhuriyeti (2021) Myanmar (2021)^c Ermenistan (2021) Nijer (2021) Çad (2021^c Mali (2021)^c Tunus (2021)^‡ Gine (2021)^c Sudan (Eylül 2021) Sudan (Ekim 2021)^c
^c Gerçekleşen darbe · ^‡ Kendi kendine darbe · Darbe girişimleri için herhangi bir işaret kullanılmamıştır

Orta Afrika Cumhuriyeti İç Savaşı nedir?, Orta Afrika Cumhuriyeti İç Savaşı anlamı nedir?, Orta Afrika Cumhuriyeti İç Savaşı ne demektir?

Orta Afrika Cumhuriyeti İç Savaşı nedir?, Orta Afrika Cumhuriyeti İç Savaşı anlamı nedir?, Orta Afrika Cumhuriyeti İç Savaşı ne demektir?

Orta Afrika Cumhuriyeti İç Savaşı

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]