Yunusgiller

Yunusgiller
Yaşadığı dönem aralığı: 28,1-0 myö
Şattiyen-Günümüz
PreЄ
Є
O
S
D
C
P
T
J
K
Pg
N
Yunusgiller; Yaşadığı dönem aralığı: 28,1-0 myö; Şattiyen-Günümüz PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
	Yunusgiller (Delphinidae) familyasının bir üyesi olan Pasifik beyaz yanlı yunusu (Lagenorynchus obliquidens).
Biyolojik sınıflandırma
lem:	Animalia
Şube:	Chordata
Sınıf:	Mammalia
Takım:	Cetacea
Üst familya:	Delphinoidea
Familya:	Delphinidae; Gray, 1821
Sınıflandırma
	Cins ve türleri içeren ayrıntılı sınıflandırma için metne bakınız.

Yunusgiller (Delphinidae), balinalar (Cetacea) takımına dahil olan dişli balinalar (Odontoceti) alt takımının bütün okyanus yunusları üyelerini içeren bir familyasıdır.

Yukarıdaki tanımdan anlaşılacağı üzere, yunusgiller familyasının üyeleri esasen açık denizlerde yaşar ve böylece, "yunus" adı ile anılan başka bir dişli balina grubu olan nehir yunusları (Platanistoidea) üst familyasının türlerinden ayrılırlar. Irrawaddy yunusu (Orcaella brevirostris) gibi bazı türler ise daha çok kıyı şeritlerinde ve nehir kıyılarında bulunan istisna yunusgillerdir.

Bu familya, memeliler (Mammalia) sınıfına dahil olmasına ve dolayısıyla da kendisini oluşturan türlerin balık olmamasına rağmen, Türkçede yunusbalığıgiller olarak da anılabilir^[1]^[2].

Yunusgiller familyası içindeki görece büyük altı tür, bu familya içinde sınıflandıkları için aslında yunus olsalar da daha çok "balina" adı ile anılır. Bu canlılar şunlardır:

Cüce katil balina (Feresa attenuata)
Kısa yüzgeçli pilot balina (Globicephala macrorhynchus)
Uzun yüzgeçli pilot balina (Globicephala melas)
Katil balina (Orcinus orca)
Elektra balinası (Peponocephala electra)
Yalancı katil balina (Pseudorca crassidens)

Yunusgiller familyasındaki türler, haliç yunusundaki gibi 1,2 m uzunluk ve 40 kg ağırlıktan katil balinadaki gibi 7 m ve 4,5 tona kadar değişen büyüklüklere sahiptir. Çoğu türün ağırlığı ise 50 - 200 kg aralığındadır. Dünyanın tüm denizlerinde bulunan bu canlılar, daha çok kıta levhaları üzerindeki görece sığ denizlerde yaşarlar. Hepsi etçildir ve sıklıkla balık ve mürekkep balığı ile beslenirler.

Sınıflandırma[değiştir | kaynağı değiştir]

Yunusgiller (Delphinidae) familyasının balinalar (Cetacea) takımı içindeki yeri ve türlere kadar olan ayrıntılı sınıflaması aşağıda sunulmuştur.

Takım : Cetacea - Balinalar

Alt takım : Odontoceti - Dişli balinalar

Familya : Delphinidae - Yunusgiller

Cins : Cephalorhynchus

Tür : Alaca yunus (Cephalorhynchus commersonii)
Tür : Şili yunusu (Cephalorhynchus eutropia)
Tür : Benguela yunusu (Cephalorhynchus heavisidii)
Tür : Beyaz başlı yunus (Cephalorhynchus hectori)

Cins : Delphinus

Tür : Uzun burunlu bayağı yunus (Delphinus capensis)
Tür : Tırtak (Delphinus delphis)

Cins : Feresa

Tür : Cüce katil balina (Feresa attenuata)

Cins : Globicephala

Tür : Kısa yüzgeçli pilot balina (Globicephala macrorhynchus)
Tür : Uzun yüzgeçli pilot balina (Globicephala melas)

Cins : Grampus

Tür : Boz yunus (Grampus griseus)

Cins : Lagenodelphis

Tür : Sarawak yunusu (Lagenodelphis hosei)

Cins : Lagenorhynchus

Tür : Atlantik beyaz yanlı yunusu (Lagenorhynchus acutus)
Tür : Beyaz burunlu yunus (Lagenorhynchus albirostris)
Tür : Siyah çeneli yunus (Lagenorhynchus australis)
Tür : Kum saati yunusu (Lagenorhynchus cruciger)
Tür : Pasifik beyaz yanlı yunusu (Lagenorhynchus obliquidens)
Tür : Gölgeli yunus (Lagenorhynchus obscurus)

Cins : Lissodelphis

Tür : Lissodelphis borealis - Kuzey gerçek balina yunusu
Tür : Lissodelphis peronii - Güney gerçek balina yunusu

Cins : Orcaella

Tür : Orcaella brevirostris - Irrawaddy yunusu
Tür : Orcaella heinsohni - Avustralya küçük yüzgeçli yunusu

Cins : Orcinus

Tür : Orcinus orca - Katil balina

Cins : Peponocephala

Tür : Peponocephala electra - Elektra balinası

Cins : Pseudorca

Tür : Pseudorca crassidens - Yalancı katil balina

Cins : Sotalia

Tür : Sotalia fluviatilis - Haliç yunusu

Cins : Sousa

Tür : Sousa chinensis - Pasifik kambur yunusu
Tür : Sousa plumbea - Hint kambur yunusu
Tür : Sousa teuszii - Atlantik kambur yunusu

Cins : Stenella

Tür : Stenella attenuata - Pantropik benekli yunusu
Tür : Stenella clymene - Atlantik dönücü yunusu
Tür : Stenella coeruleoalba - Çizgili yunus
Tür : Stenella frontalis - Atlantik benekli yunusu
Tür : Stenella longirostris - Dönücü yunus

Cins : Steno

Tür : Steno bredanensis - Pürüzlü dişli yunus

Cins : Tursiops

Tür : Tursiops aduncus - Hint-Pasifik şişe burunlu yunusu
Tür : Tursiops truncatus - Şişe burunlu yunus, afalina

Yakın tarihli moleküler çözümlemeler, henüz aksi kabul ediliyor olsa da yunusgillere dahil çeşitli cinslerin tek soylu olmadığını göstermiştir. Dolayısıyla, başta Stenella ve Lagenorhynchus için geçerli olan bu durum nedeniyle, yunusgiller familyasının sınıflamasında ileriki yıllarda önemli değişiklikler olabilir.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Genel[değiştir | kaynağı değiştir]

İngilizce Wikipedia'daki Oceanic dolphin maddesinin 7 Aralık 2006 sürümü
- LeDuc, R.G., Perrin, W.F., Dizon, A.E. (1999). Phylogenetic relationships among the delphinid cetaceans based on full cytochrome b sequences. Marine Mammal Science 15, 619–648.
- May-Collado, L., Agnarsson, I. (2006). Cytochrome b and Bayesian inference of whale phylogeny. Molecular Phylogenetics and Evolution 38, 344-354.
2006 IUCN Tehdit Altındaki Türlerin Kırmızı Listesi27 Haziran 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Maddede sayılan türlerle ilgili sayfalar.

Diğer[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ODTÜ Deniz Bilimleri Enstitüsü. "Deniz Biyolojisi ve Balıkçılık Biyolojisi İlgi Alanındaki Bazı Terimler ve Tanımları" bölümü. Yunusbalığıgiller maddesi (Erişim: 21 Aralık 2006).
^ T.C. Başbakanlık Dış Ticaret Müsteşarlığı. "Tarım Ve Köyişleri Bakanlığı Tarafından Cıtes Belgesi Düzenlenecek Ek-I-A Sayılı Hayvan ve Bitki Türlerinin Listesi"; MS Office Word belgesi (Erişim tarihi: 21 Aralık 2006).

Okyanus yunusları nedir?, Okyanus yunusları anlamı nedir?, Okyanus yunusları ne demektir?