Oş

Oş
Ош
Oş; Ош
	; Bayrak ; Arma
Ülke	Kırgızistan
İl	Oş İli
Rakım	981 m
Nüfus (2012)
• Toplam	255,800
Zaman dilimi	+5

Oş (Kırgızca: Ош), Fergana Vadisi'nin güneyinde bulunan ve "güneyin başkenti" olarak adlandırılan, Kırgızistan'ın en büyük ikinci şehridir.

Oş İli'nin merkezi olarak 1939 yılında kurulmuştur. 2012 verilerine göre 255.800 olan nüfus sırası ile Kırgızlar, Özbekler, Ruslar ve Tacikler'den oluşur.

Şehrin 3000 yıllık geçmişi olup, genel olarak Orta Asya'nın pazar şehri görünümündedir.

Coğrafya[değiştir | kaynağı değiştir]

Oş şehri Kırgızistan'ın güneybatısında yer alan Oş İli'nin kuzeyinde yer almaktadır. Kuzeyde Özbekistan, güneybatıda Tacikistan ve güneydoğuda Çin ile komşu olan Oş İli'nin Özbekistan ile komşu olduğu kısımda yer alan Oş, aynı zamanda Oş İli'nin yönetim merkezidir. Kırgızistan'ın en büyük 2. şehri olan Oş'un etrafı Süleyman Dağı ve Tanrı Dağları'na bağlı Kaklik-Uchar (Keklik-Uçar), Tur-Buas gibi diğer dağlar ile çevrilidir. Oş şehrine 19.8 km uzaklıkta Dozgundovan ve 20 km uzaklıkta Keskenbel' gibi dağ geçitleri konumlanır.

Oş'taki Karadenizliler ve Ahıska Türkleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Özellikle bu bölgede 1944 yılında Sovyet diktatörü Stalin tarafından Batum'dan ve Ahıska'dan Kırgızistan'ın Oş bölgesine sürgün edilen Türk, Kürt, Terekeme ve Hemşinliler bulunmaktadır. Şehrin nüfusunun ortalama %2'sini Karadeniz Türkleri ve Ahıska Türkleri oluşturmaktadır.

Orta Asya'nın ıssız köylerinde yaşayan Sürmene ve Fındıklı kökenli sürgün Stalin Kurbanı Karadenizliler, Türkiye Cumhuriyeti devletinin kendilerine daha çok ilgi göstermelerini ve yurtlarına geri dönmelerini istemektedir.

Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Şehir, Orta Asya'nın en eski yerleşimleri arasındadır. Oş, 8. yüzyılda İpek Yolu boyunca yapılan ipek üreticiliğinin merkezi olarak tanınırdı.

Hint imparatorlarının ve Timur'un torunlarının Babür hanedanının kurucusu olan Babür, Fergana Vadisi'ndeki Andican^[1] yakınlarında doğdu ve Hindistan'ın kuzeyini fethetmek için oradan yola çıktı. İddiaya göre geleceğini, Fergana'nın sınırlarının onun savaşçı fatih prenslerin torunu olarak arzularını kısıtlayacağı sonucuna vararak Süleyman Dağı'nda biçimlendirdi. Şehir hakkında şunları yazdı:

Oş'un mükemmelliği ile ilgili söylenmiş çok sayıda söz vardır. Bara-Koh adı verilen dağın zirvesinde mevzun Oş kalesinin güneydoğu tarafında Sultan Mahmut Han bir otağ inşa etti. Hicri 902 (1496-7) yılında, daha aşağıda, aynı dağın eteğinde ben sundurmalı bir büyük çadır inşa ettim.^[2]

Büyük Oyun adı verilen Britanya İmparatorluğu ve Çarlık Rusyası arasında geçen Orta Asya'da baskınlık (paylaşım) mücadelesi sırasında Çarlık Rusyası, Orta Asya hanlıklarını şaşkına uğrattı ve 1876 yılında şehir, Çarlık Rusyası tarafından işgal ve ilhak edildi.

1990 yılında Orta Asya'daki Sovyetler Birliği gücünün sona ermesinden hemen önce Oş ve civarında, 1,000 civarında kişinin ölümüyle sonuçlanan, Kırgız ve Özbekler arasında etnik fikir ayrılıkları ve sonucunda kanlı 1990 Oş Olayları yaşandı. Bugün Kırgızistanın ikinci Başkenti konumunda olup Kırgızistan'ın yaşamında önemli yer almaktadır.