Melioidoz

Melioidoz, Burkholderia pseudomallei adı verilen gram negatif bir bakterinin neden olduğu bulaşıcı bir enfeksiyon hastalığıdır.^[1] B. pseudomallei'ye maruz kalan çoğu insan genellikle hiçbir semptom göstermez ancak semptom gösterenlerde ateş ve cilt değişiklikleri gibi hafif belirtilerden şiddetli zatürre, apseler ve septik şok gibi ölüme neden olabilecek belirtiler ve semptomlar görülebilir.^[1] Melioidoz hastalarının yaklaşık %10'u iki aydan uzun süren "kronik melioidoz" olarak adlandırılan semptomlar geliştirir.^[1]

Etken bakteri insanlara kontamine toprak veya su ile temas yoluyla geçer. Bakteriler vücuda yaralar, soluma veya yutma yoluyla girer. İnsandan insana veya hayvandan insana bulaşma son derece nadirdir.^[1] Enfeksiyon Güneydoğu Asya'da, özellikle kuzeydoğu Tayland ve kuzey Avustralya'da endemiktir.^[1] Avrupa ve Amerika Birleşik Devletleri gibi ılıman ülkelerde görülen vakalar genellikle melioidozun endemik olduğu ülkelerden gelmektedir.^[2] Melioidozun belirti ve semptomları tüberküloza benzediğinden yanlış tanı yaygındır.^[3] Tanı genellikle enfekte kişinin kanından veya balgam ve idrar gibi diğer vücut sıvılarından B. pseudomallei'nin üretilmesiyle konur.^[1] Hastalar öncelikle intravenöz antibiyotikler (en yaygın olarak seftazidim ) ile tedavi edilir, ardından birkaç aylık ko-trimoksazol tedavisi uygulanır.^[1] Gelişmiş sağlık sistemine sahip ülkelerde hastaların yaklaşık %10'u hastalıktan ölmektedir. Az gelişmiş ülkelerde ölüm oranı %40'a ulaşabilmektedir.^[1]

2016 yılında yayınlanan bir matematiksel modele göre yılda yaklaşık 165.000 kişiye melioidoz bulaşmaktadır ve bunların yaklaşık 89.000'i ölümle sonuçlanmaktadır.^[4] Diyabetönemli bir risk faktörüdür. Melioidoz vakalarının yarısından fazlası diyabetli kişilerdir.^[1] Fazla yağışlar ve fırtına gibi şiddetli hava olayları endemik bölgelerde melioidoz vakalarını arttırmaktadır.^[3]

Belirti ve bulgular[değiştir | kaynağı değiştir]

Akut[değiştir | kaynağı değiştir]

Genellikle semptom görülmez.^[3] Akut melioidozun ortalama kuluçka süresi 9 gündür (aralık 1-21 gün).^[1] Bununla birlikte suda boğulma tehlikesi yaşayanlar için melioidoz semptomları 24 saat içinde ortaya çıkabilir.^[6] Etkilenenler pnömonili veya pnömonisiz sepsis semptomları veya lokalize apse veya diğer enfeksiyon odakları ile başvururlar. Özgün olmayan belirti ve bulguların varlığı hastalığın "büyük taklitçi" olarak adlandırılmasına neden olmuştur.^[1]

Enfeksiyonun seyrine bağlı olarak farklı bulgular ortaya çıkar. Enfekte olanların yaklaşık %1 ila % 5'i beyin iltihabı veya beyin apsesi geliştiri; %14 ila 28'i piyelonefrit, böbrek apsesi veya prostat apsesi geliştirir; %0 ila %30 boyun veya tükürük bezi apsesi geliştirir; %10 ila 33'ü karaciğer, dalak veya paraintestinal apseler geliştirir; %4 ila 14'ü septik artrit ve osteomiyelit geliştirir.^[1] Nadir görülen belirtiler arasında tüberküloza benzeyen lenf nodu hastalığı,^[7] mediastinal kitleler, perikardiyal efüzyon,^[2] mikotik anevrizma,^[1] ve pankreas iltihabı yer alır.^[2] Ensefalomiyelit risk faktörü olmayan kişilerde de ortaya çıkabilir. Melioidoz ensefamiyelitli hastalarda normal bilgisayarlı tomografi (BT) bulguları görülebilir ancak beyin sapı ve omuriliğe uzanan manyetik rezonans görüntüleme (MRI) saptanabilirler. Klinik belirtiler içinde tek taraflı üst motor nöron hastalığı, serebellar belirtiler ve kraniyal sinir felçleri (VI, VII sinir felçleri ve bulbar felç) yer alır. Bazı vakalar tek başına flask felç ile başvurmaktadır.^[2] Kuzey Avustralya'da yapılan çalışmalarda ensefalomiyelitli tüm melioidoz vakalarında beyin omurilik sıvısında (BOS) artmış sayıda lökosit, çoğunlukla mononükleer hücreler ve yüksek BOS proteini saptanmıştır.^[7]

Kronik[değiştir | kaynağı değiştir]

Kronik melioidoz genellikle iki aydan uzun süren semptomlarla tanımlanır ve hastaların yaklaşık %10'unda görülür.^[1] Klinik belirtiler arasında tüberkülozu taklit edebilen kanlı balgam, ateş, kilo kaybı, öksürük bulunur. Ek olarak birden fazla vücut bölgesinde uzun süredir devam eden apseler de görülebilir.^[3] Bununla birlikte melioidozun neden olduğu pnömoni, tüberkülozun aksine, akciğerlerde nadiren skarlaşmaya ve kireçlenmeye neden olur.^[7]

Eş anlamlılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Pseudoglander ^[8]
Whitmore hastalığı (hastalığı ilk tanımlayan Kaptan Alfred Whitmore'a ithafen) ^[9]
Nightcliff bahçıvan hastalığı (Nightcliff, melioidozun endemik olduğu Avustralya, Darwin'in bir banliyösüdür) ^[10]
Çeltik tarlası hastalığı ^[11]
Morphia enjektör septisemisi ^[12]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ "Melioidosis". Nature Reviews. Disease Primers. 4: 17107. February 2018. doi:10.1038/nrdp.2017.107. PMC 6456913 $2. PMID 29388572.
^ ^a ^b ^c ^d "Melioidosis: evolving concepts in epidemiology, pathogenesis, and treatment". Seminars in Respiratory and Critical Care Medicine. 36 (1): 111-125. February 2015. doi:10.1055/s-0034-1398389. PMID 25643275.
^ ^a ^b ^c ^d "Melioidosis: a review". Rural and Remote Health. 14 (4): 2763. 30 Ekim 2014. doi:10.22605/RRH2763. PMID 25359677.
^ "Predicted global distribution of Burkholderia pseudomallei and burden of melioidosis". Nature Microbiology. 1 (1): 15008. January 2016. doi:10.1038/nmicrobiol.2015.8. PMC 4746747 $2. PMID 26877885.
^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Chieng, Raymond (2022). "Melioidosis". WikiJournal of Medicine. 9 (1): 4. doi:10.15347/WJM/2022.004. 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2022.
^ Currie BJ (2015). "Burkholderia pseudomallei and Burkholderia mallei: Melioidosis and Glanders". Mandell, Douglas, and Bennett's Principles and Practice of Infectious Diseases. 8th. Elsevier. ss. 2541-2549. doi:10.1016/B978-1-4557-4801-3.00223-X. ISBN 978-1-4557-4801-3.
^ ^a ^b ^c "Human Melioidosis". Clinical Microbiology Reviews. 33 (2). March 2020. doi:10.1128/CMR.00006-19. PMC 7067580 $2. PMID 32161067.
^ Chai LYA; Fisher D (1 Ağustos 2018). "Earth, wind, rain, and melioidosis". The Lancet Planetary Health. 2 (8): 329-330. doi:10.1016/S2542-5196(18)30165-7. PMID 30082045. Yazar eksik |soyadı2= (yardım)
^ Whitmore A (1912). "A Hitherto Undescribed Infective Disease in Rangoon". Indian Medical Gazette. 47 (7): 262-267. PMC 5168169 $2. PMID 29005374.
^ Barker A (19 Haziran 2005). "Rise in melioidosis rates in NT". Australian Broadcasting Corporation. 7 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2007.
^ Orellana C (November 2004). "Melioidosis strikes Singapore". The Lancet Infectious Diseases. 4 (11): 655. doi:10.1016/S1473-3099(04)01190-9. PMID 15534940.
^ Stevenson AC (June 1916). "Morphia injector's septicæmia (Whitmore's Disease)". Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene. 9 (7): 218-219. doi:10.1016/S0035-9203(16)90035-X. 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2022.

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Resource Center for melioidosis 15 Haziran 2012 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
Burkholderia pseudomallei genomları ve ilgili bilgiler, NIAID 26 Ağustos 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. tarafından finanse edilen bir Biyoinformatik Kaynak Merkezi olan PATRIC'te 27 Temmuz 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[Joost_2018-1] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g ^h ⁱ ^j ^k ^l ^m ⁿ "Melioidosis". Nature Reviews. Disease Primers. 4: 17107. February 2018. doi:10.1038/nrdp.2017.107. PMC 6456913 $2. PMID 29388572.

[Currie_2015-2] "Melioidosis: evolving concepts in epidemiology, pathogenesis, and treatment". Seminars in Respiratory and Critical Care Medicine. 36 (1): 111-125. February 2015. doi:10.1055/s-0034-1398389. PMID 25643275.

[Yi_2014-3] "Melioidosis: a review". Rural and Remote Health. 14 (4): 2763. 30 Ekim 2014. doi:10.22605/RRH2763. PMID 25359677.

[Limmathurotsakul_2016-4] "Predicted global distribution of Burkholderia pseudomallei and burden of melioidosis". Nature Microbiology. 1 (1): 15008. January 2016. doi:10.1038/nmicrobiol.2015.8. PMC 4746747 $2. PMID 26877885.

[Chieng_2022-5] ^ ^a ^b ^c ^d ^e ^f ^g Chieng, Raymond (2022). "Melioidosis". WikiJournal of Medicine. 9 (1): 4. doi:10.15347/WJM/2022.004. 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2022.

[Bennett_2015-6] Currie BJ (2015). "Burkholderia pseudomallei and Burkholderia mallei: Melioidosis and Glanders". Mandell, Douglas, and Bennett's Principles and Practice of Infectious Diseases. 8th. Elsevier. ss. 2541-2549. doi:10.1016/B978-1-4557-4801-3.00223-X. ISBN 978-1-4557-4801-3.

[Gassiep_2020-7] "Human Melioidosis". Clinical Microbiology Reviews. 33 (2). March 2020. doi:10.1128/CMR.00006-19. PMC 7067580 $2. PMID 32161067.

[8] Chai LYA; Fisher D (1 Ağustos 2018). "Earth, wind, rain, and melioidosis". The Lancet Planetary Health. 2 (8): 329-330. doi:10.1016/S2542-5196(18)30165-7. PMID 30082045. Yazar eksik |soyadı2= (yardım)

[Whitmore_1912-9] Whitmore A (1912). "A Hitherto Undescribed Infective Disease in Rangoon". Indian Medical Gazette. 47 (7): 262-267. PMC 5168169 $2. PMID 29005374.

[10] Barker A (19 Haziran 2005). "Rise in melioidosis rates in NT". Australian Broadcasting Corporation. 7 Şubat 2005 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 24 Haziran 2007.

[11] Orellana C (November 2004). "Melioidosis strikes Singapore". The Lancet Infectious Diseases. 4 (11): 655. doi:10.1016/S1473-3099(04)01190-9. PMID 15534940.

[Stevenson_1916-12] Stevenson AC (June 1916). "Morphia injector's septicæmia (Whitmore's Disease)". Transactions of the Royal Society of Tropical Medicine and Hygiene. 9 (7): 218-219. doi:10.1016/S0035-9203(16)90035-X. 7 Ekim 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 7 Ekim 2022.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Melioidoz nedir?, Melioidoz anlamı nedir?, Melioidoz ne demektir?