Marc Bloch (6 Temmuz 1886 - 16 Haziran 1944), Fransız tarihçi. Lucien Febvre ile birlikte Fransız sosyal tarihinde son derece etkili olan Annales ekolünün kurucusudur.

Özellikle iki kitabıyla tanınır: Tarihçilik Mesleği ve Feodal Toplum. Karşılaştırmalı tarih anlayışını geliştirmiştir, ona göre bu iki şekilde yapılabilir, ya birbirine uzak toplumlar arasındaki benzerlikler ya da mekansal olarak birbirine yakın toplumlar arasındaki farklar incelenmelidir. Böylece benzerlikler ya da farklar tespit edilerek tarihsel gelişimin ne olduğu ortaya konulabilir. Kendisi kitaplarını yazarken, birçok farklı disiplinden yararlanmış ve bir olayı veya bir dönemi anlatmak yerine her zaman problem odaklı tarihçilik anlayışına sahip olmuştur. O zamanki tarih yaklaşımından farklı olarak, Annales'cılar tarihi anlatmak yerine sorularını sorup bunlara bütün olarak cevap aramışlardır. Febvre ile birlikte kurdukları Annales dergisi, bu yeni ekolün merkezi olmuş ve sosyal ve iktisadi tarih odaklı olarak yola çıkmıştır.

Bloch, II. Dünya Savaşı sırasında işgal altında olan Paris'ten kaçmayı, bir Yahudi olmasına ve kaçma fırsatı bulunmasına rağmen, reddetmiş ve teorisyenliğini bir tarafa birakarak Fransız yeraltı direniş örgütüne katılmış ve Nazilere karşı çarpışmıştır. 1944 yılında Gestapo tarafından vurularak öldürülmüştür.

Gençliği ve Birinci Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

Lyon'da eski bir tarih profesörü olan Gustave Bloch'un oğlu olarak Yahudi bir ailede doğan Marc, Paris'te École Normale Supérieure ve Fondation Thiers'te eğitim aldı.Ecole Normale Supérieure'deki eğitimin ardından 1908-9 yıllarında Leipzig ve Berlin'de eğitimine devam etti.Daha sonra Berlin'de ve Leipzig'de öğrenim gördü. Birinci Dünya Savaşı sırasında piyade subaylığı yaptı ve kaptanlık rütbesine yükseldi. Sonrasında Légion d'honneur ödülü aldı.

1919'da, Strasbourg Üniversitesi'nde Orta Çağ tarihi dersleri vermeye başladı. Alman profesörlerinin hepsinin kovulmasından sonra 1936'da Paris Üniversitesi'ne ekonomi tarihi profesörü olarak davet edildi.

Kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1924'te, Orta Çağ'da kralların, acı çeken kişilere basitçe dokunarak basit akciğer hastalıklarını tedavi edebildikleri eski geleneği içeren belgeleri topladığı, tarif ettiği ve incelediği bir kitap olan Les rois thaumaturges: étude sur le caractère surnaturel attribué à la puissance royale particulièrement en France et en Angleterre'i yayımladı. Bu kitap, onun en bilinen çalışmalarından birisidir ve sadece Orta Çağ'ın sosyal tarihi konusunda değil aynı zamanda kültürel antropolojide de büyük etkiye sahipti.

Annales[değiştir | kaynağı değiştir]

Meslektaşı Lucien Febvre ile 1929'da Annales Okulu'nu kurdu. Annales Okulu, Annales d'Histoire Economique et Sociale'yi ("Ekonomik ve Toplumsal Tarihin Yıllıkları") başlatarak, geleneksel tarih yazımında köklü bir değişimin önünü açtı. Bu ekolde tüm toplum düzeylerini göz önüne alarak zihniyetlerin kolektif doğasını vurgulandı.

Bloch, ölümünden hemen önce üzerinde çalışmakta olduğu, The Historian's Craft ile tarihçilik alanında kalıcı bir etkiye sahip olmuştur. Bloch'un kitabı genellikle tarihyazımı konusunda 20. yüzyılın en önemli eserlerinden biri olarak kabul edilir.

Tarih Yazımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bloch, Paul Vidal de la Blache'ın (1845-1918) coğrafya ve Émile Durkheim'ın (1858-1917) sosyoloji çalışmalarından etkilenerek disiplinlerarası bir yaklaşım izledi. Möthodologie Historique'de (1906'da yazılmış ancak 1988'e kadar yayınlanmamıştır) Bloch, akıl hocalarından Charles-Victor Langlois ve Charles Seignobos'un histoire événementielle'sini (olay tarihi) reddetmiş ve sonuçların belirlenmesinde yapısal ve sosyal fenomenlerin rolü konusunda daha fazla analiz yapmıştır. Tarihi bir sosyal bilim olarak yeniden icat etmeye çalışıyordu ancak Durkheim'la psikolojiyi tarihten ayrı tutma konusunda ayrılırlar. Zira Bloch, bireysel aktörün sosyal güçlerle birlikte düşünülmesi gerektiğini savunuyordu.

Bloch'un metodolojisi, antik çağ tarihçisi olan babası Gustave Bloch ve Gabriel Monod, Ernest Renan ve Numa Denis Fustel de Coulanges gibi 19. yüzyıl bilim insanlarından büyük ölçüde etkilenmiştir. Ayrıca, uluslararası akademik işbirliği fikrini destekledi ve sonradan başarısız olsa da Amerikan desteğiyle uluslararası bir derginin kurulması için çalıştı. Alman tarih yazıcılığının da önemini vurgulayıp, bilimsel titizliğini takdir ederken, ulusalcılık ve metodolojik sınırlamalarını eleştiren Bloch, Alman kitapları ve makaleleri hakkında beş yüz kadar inceleme yazdı.

Kırsal Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Bloch, kırsal tarih hakkındaki fikirlerini Fransız Kırsal Tarihi (1931) ve Feodal Society (1939) isimli kitaplarında açıklamıştır. L'Individualisme Agraire du XVIIIe Siècle'de (1978) 18. yüzyıl Fransa'sındaki tarım reformlarının başarısız olmasının nedenini, bölgedeki gelenekler olarak değerlendirdi. Bloch'un bu konudaki argümanı ise Annales Okulunun tarih anlayışının tipik bir örneği olarak, "insanların bilinçli hareketlerinin tarihin materyalist nedensellik düzeninin nasıl üstesinden geldiğini" göstermek için siyaset, kültür ve ekonomi arasındaki bağlantıları sınıf çatışmalarının zemininde oluşturmasıdır.

Fransız köylülerin anti-feodal düşüncelerinin oluşmasında, lordların 18. yüzyılın sonlarına doğru aidatları önemli ölçüde artırması ile bağlantılı olduğunu savundu. Bloch, köylü ayaklanmasını provoke edenin bu yoğunlaştırılmış sömürü olduğunu savundu.

Teknolojinin Tarihi[değiştir | kaynağı değiştir]

Annales'in Kasım 1935 sayısında Febvre'nin teknolojinin tarihine yönelik üç temel yaklaşımı konu alan tanıtımı yer alır: teknolojiyi araştırmak, teknolojinin ilerlemesini anlamak ve teknolojinin diğer insan faaliyetleriyle olan ilişkisini anlamak. Bloch'un "Orta Çağ'da Avrupa'daki Watermill'in Gelişimi ve Zaferi" adlı makalesi, bu yaklaşımları teknoloji ile toplumsal meseleler arasındaki bağlantıları araştırarak birleştiriyor.

İkinci Dünya Savaşı[değiştir | kaynağı değiştir]

Bloch, 1942 yılının sonlarında Fransız Direnişine katıldı. Kod adı "Narbonne" idi. Lyon'da Vichy polisi tarafından Mart 1944'te yakalandı ve Gestapo'ya devredildi. Daha sonra Montluc cezaevinde tutuldu ve Gestapo tarafından işkence gördü. Hapishanede sorgulamalardan sorumlu olan Klaus Barbie tarafından sorguya çekildi. Bloch'un biyografi uzmanı Carole Fink'e göre gerçek adından daha başka hiçbir bilgi vermedi.

İnfazı[değiştir | kaynağı değiştir]

Marc Bloch, yakalanışından on gün sonra 16 Haziran 1944 akşamı saat 18.00 civarında, Alman birliklerince, üstü açık bir kamyonetle 28 direniş tutsağıyla beraber La Rousille adında bir yere götürüldü. Burada, saat 22.00'den kısa bir süre sonra yedi kişilik mahkûm gruplarının ilkiyle beraber makineli tüfekler vasıtasıyla infaz edildi. Bugün öldürüldükleri yerde, orada öldürülenler için bir anıt var.

Yirminci yüzyılın en büyük tarihçilerinden biri olan Direniş kahramanı Marc Bloch, elli sekizinci doğum gününden bir ay önce öldürüldü. Savaşın bitimini takiben Fransa'da ulusal bir şehit haline gelmiştir.

Eserleri[değiştir | kaynağı değiştir]

• Méthodologie Historique (1988)
• Rois et serfs. Un chapitre d'histoire capétienne. Paris 1920
• Les Rois Thaumaturges (1924)
• La Vie d'Outre-tombe du Roi Salomon (1925)
• Les Caractères Originaux de L'histoire Rurale Française, 1931
• Feudal Society: Vol 1: The Growth of Ties of Dependence (1939); Feudal Society: Vol 2: Social Classes and Political Organisation (1939)
• Apologie pour l'histoire ou Métier d'historien (1949), Tarih Savunusu veya Tarihçilik Mesleği
• Hatıralar ve Savaş, 1914–1915 Cornell U. Press, 1980
• Strange Defeat (London: Oxford University Press, 1949)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Marc Bloch Üniversitesi

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

• Burke, Peter. The French Historical Revolution: The Annales School 1929–89, (1990)
• Chirot, D., "The Social and Historical Landscape of Marc Bloch", in Theda Skocpol (ed.), Vision and Method in Historical Sociology (1984), pp. 22–46
• Epstein, S.R. "Marc Bloch: The Identity of a Historian," Journal of Medieval History 19 (1993), 273–83
• Fink, Carole. "Marc Bloch and the drôle de guerre prelude to the 'Strange Defeat'" Historical Reflections/Réflexions Historiques (1996) 22#1 pp: 33-46.
• Fink, Carole. Marc Bloch: A Life in History, (1989)
• Friedman, Susan W. Marc Bloch, Sociology and Geography: Encountering Changing Disciplines (1996)
• Hughes, H. Stuart. The Obstructed Path: French Social Thought in the Years of Desperation, 1930–1960 (1968)
• Jambie, Joseph, ed. Architects and Craftsmen in History (1956)
• Lyon, B. "Marc Bloch, Historian," French Historical Studies 15 (1987), 195–207
• Modestin, Georg. "Royal Therapy as a Collective Error," H-Ideas (H-Net Reviews) (November, 2000)
• Morpeth, Neil. "Marc Bloch, Strange Defeat, the Historian's Craft and World War II: Writing and Teaching Contemporary History." European Legacy 2005 10(3): 179–195. ISSN 1084-8770 -
• Stirling, Katherine. "Rereading Marc Bloch: the Life and Works of a Visionary Modernist." History Compass 2007 5(2): 525–538. ISSN 1478-0542 DOI:10.1111/j.1478-0542.2007.00409.x