Magnus Carlsen
Carlsen (2019)
Doğum	Sven Magnus Øen Carlsen 30 Kasım 1990 (33 yaşında) Tønsberg,Norveç
Vatandaşlığı	Norveç
Dünya Şampiyonluğu	2013-2023
ELO puanı	2830 (Ocak 2024)
En yüksek ELO	2882 (Mayıs 2014)
Güncel FIDE derecesi	1. (Nisan 2023)
En yüksek FIDE derecesi	1. (Temmuz 2011)

Sven Magnus Øen Carlsen (d. 30 Kasım 1990; Tønsberg), beş kez Dünya Satranç Şampiyonu olmuş ve halen dört kez Dünya Hızlı Satranç Şampiyonu ve altı kez Dünya Blitz Satranç Şampiyonu olan Norveçli satranç büyükustası. Carlsen, 1 Temmuz 2011'den bu yana FIDE dünya satranç sıralamasında 1 numarada yer almakta ve dünyanın en yüksek puanlı oyuncusu olarak geçirdiği süre bakımından Garri Kasparov'un (255 ay) ardından ikincidir. En yüksek derecesi olan 2882, tarihteki en yüksek derecedir.^[1][2][3] Ayrıca klasik satrançta elit seviyede en uzun yenilmezlik serisi rekorunu elinde tutmaktadır.^[4] Carlsen, popüler kültürde Satrancın Mozart'ı olarak adlandırılır.^[5]

Bir satranç dahisi olan Carlsen, 13 yaşına girdikten kısa bir süre sonra Corus Satranç Turnuvası'nın C grubunu birincilikle bitirdi ve birkaç ay sonra büyükusta unvanını kazandı. 15 yaşında Norveç Satranç Şampiyonası'nı kazandı ve 17 yaşında Corus'un en üst grubunu birincilikle bitirdi. 18 yaşındayken 2800 reytingi aşarak o dönemde bunu başaran en genç oyuncu oldu. 2010 yılında, 19 yaşındayken FIDE dünya sıralamasında 1 numaraya yükseldi ve bunu başaran en genç kişi oldu.^[6]

Carlsen 2013 yılında Viswanathan Anand'ı yenerek Dünya Satranç Şampiyonu oldu. Ertesi yıl Anand'a karşı ünvanını korudu ve hem 2014 Dünya Hızlı Şampiyonası'nı hem de Dünya Blitz Şampiyonası'nı kazanarak üç ünvanı aynı anda elinde tutan ilk oyuncu oldu ve bu başarısını 2019 ve 2022'de tekrarladı.^[7][8] Klasik Dünya Şampiyonluğu unvanını 2016'da Sergey Karyakin'e, 2018'de Fabiano Caruana'ya ve 2021'de Yan Nepomnyaşi'ye karşı korudu. Nepomnyaşi'ye karşı 2023'te ünvanı korumayı reddetti.^[9]

Gençliğinde hücum stiliyle tanınan Carlsen, o zamandan beri evrensel bir oyuncu haline geldi. Rakiplerinin kendisine karşı hazırlanmasını zorlaştırmak ve oyun öncesi bilgisayar analizlerinin faydasını azaltmak için çeşitli açılışlar kullanıyor. "Saf satranca indiği" için orta oyunun oyunun en sevdiği kısmı olduğunu belirtmiştir. Carlsen'in oyun sonu, yorumcular tarafından sık sık satranç tarihinin en iyileri arasında gösterilmektedir.^[10][11][12]

Dünya Şampiyonlukları[değiştir | kaynağı değiştir]

2013 FIDE Dünya Satranç Şampiyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Carlsen, 2013 Dünya Satranç Şampiyonluk maçında 9 Aralık'tan 22 Aralık'a kadar Anand'la Chennai-Hindistan'da karşılaşmıştır. Carlsen maçı 6,5-3,5 (5,6 ve 9. maçları kazanmış; geri kalan maçlar berabere bitmiştir) kazanmıştır. Sonuç olarak Carlsen, yeni ''Dünya Satranç Şampiyonu'' olmuştur.^[13][14]

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1. Carlsen vs Anand ½ - ½
2. Anand vs Carlsen ½ - ½
3. Carlsen vs Anand ½ - ½
4. Anand vs Carlsen ½ - ½
5. Carlsen vs Anand 1 - 0
6. Anand vs Carlsen 0 - 1
7. Anand vs Carlsen ½ - ½
8. Carlsen vs Anand ½ - ½
9. Anand vs Carlsen 0 - 1
10. Carlsen vs Anand ½ - ½

2014 FIDE Dünya Satranç Şampiyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Carlsen Aralık 2014 Dünya Şampiyonluk Maçı'nda, Adaylar Turnuvası'nı kazandığı için Anand'la tekrar karşılaşmıştır. Tekrarı yapılan maç Rusya, Sochi'de 7 Aralık'ta başlamış ve 23 Aralık'ta bitmiştir. 12 maçın 11'i yapıldıktan sonra, Carlsen seriye 6.5-4.5, üstünlüğünü koymuş ve kazanmayı garantilemiş, böylece 2014 Dünya Satranç Şampiyonu olarak ünvanını korumuştur..

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1. Anand vs Carlsen ½ - ½
2. Carlsen vs Anand 1 - 0
3. Anand vs Carlsen 1 - 0
4. Carlsen vs Anand ½ - ½
5. Anand vs Carlsen ½ - ½
6. Carlsen vs Anand 1 - 0
7. Anand vs Carlsen ½ - ½
8. Anand vs Carlsen ½ - ½
9. Carlsen vs Anand ½ - ½
10. Anand vs Carlsen ½ - ½
11. Carlsen vs Anand 1 - 0

2016 FIDE Dünya Satranç Şampiyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Carlsen Aralık 2016'da gerçekleştirilen 2016 FIDE Dünya Satranç Şampiyonası maçında, Mart 2016'da Moskova'da düzenlenen Adaylar Turnuvası'nı kazanan Sergey Karjakin'le karşılaşmıştır. Maç ABD, New York'ta 11 Kasım'da başlamış ve 30 Kasım'da bitmiştir. 12 maç sonunda 6-6 beraberlik nedeniyle eşitlik bozma oyunları yapılmış ve eşitlik bozma oyunlarında 3-1 skorluk üstünlüğü sayesinde Carlsen, doğum günü olan 30 Kasım'da 2016 Dünya Satranç Şampiyonu ünvanını korumuştur..

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1. Carlsen vs Karjakin ½ - ½
2. Karjakin vs Carlsen ½ - ½
3. Carlsen vs Karjakin ½ - ½
4. Karjakin vs Carlsen ½ - ½
5. Carlsen vs Karjakin ½ - ½
6. Karjakin vs Carlsen ½ - ½
7. Karjakin vs Carlsen ½ - ½
8. Carlsen vs Karjakin 0 - 1
9. Karjakin vs Carlsen ½ - ½
10. Carlsen vs Karjakin 1 - 0
11. Karjakin vs Carlsen ½ - ½
12. Carlsen vs Karjakin ½ - ½

Eşitlik bozma oyunları[değiştir | kaynağı değiştir]

1. Karjakin vs Carlsen ½ - ½
2. Carlsen vs Karjakin ½ - ½
3. Karjakin vs Carlsen 0 - 1
4. Carlsen vs Karjakin 1 - 0

2018 FIDE Dünya Satranç Şampiyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Carlsen, 2018 Dünya Satranç Şampiyonası, şampiyonluk maçında 9 Kasım'dan 28 Kasım'a kadar Fabiano Caruana ile Londra, İngiltere'de karşılaşmıştır. Carlsen beraberlikle sonuçlanan ilk 12 oyun sonrası (6-6), rakibine eşitlik bozma oyunlarında 3-0 üstünlük sağlayarak 28 Kasım 2018'de Dünya Satranç Şampiyonu ünvanını korumuştur.^[15]

Sonuçlar[değiştir | kaynağı değiştir]

1. Caruana vs Carlsen ½ - ½
2. Carlsen vs Caruana ½ - ½
3. Caruana vs Carlsen ½ - ½
4. Carlsen vs Caruana ½ - ½
5. Caruana vs Carlsen ½ - ½
6. Carlsen vs Caruana ½ - ½
7. Carlsen vs Caruana ½ - ½
8. Caruana vs Carlsen ½ - ½
9. Carlsen vs Caruana ½ - ½
10. Caruana vs Carlsen ½ - ½
11. Carlsen vs Caruana ½ - ½
12. Caruana vs Carlsen ½ - ½

Eşitlik bozma oyunları[değiştir | kaynağı değiştir]

1. Carlsen vs Caruana 1 - 0
2. Caruana vs Carlsen 0 - 1
3. Carlsen vs Caruana 1 - 0

2021 FIDE Dünya Satranç Şampiyonu[değiştir | kaynağı değiştir]

Carlsen, 2021 Dünya Satranç Şampiyonası'nda, ilk beş maçı berabere bitirdikten sonra 6. oyunda rakibi Ian Nepomniachtchi'yi mağlup etti. Aynı zamanda bu oyun 136 hamle ile Dünya Satranç Şampiyonası tarihindeki en uzun oyundu.^[16] Ardından Carlsen, Oyunlar 8, 9 ve 11'de Nepomniachtchi'yi de yenerek şampiyonluk ünvanını korudu.^[17] Maçtan sonra Carlsen, "Firouzja sonraki Adaylar Turnuvasını kazanmazsa, bir sonraki Dünya Şampiyonası maçını oynamam pek mümkün değil" dedi.^[18]

Sonuçlar

1. Nepomniachtchi vs Carlsen ½ - ½
2. Carlsen vs Nepomniachtchi ½ - ½
3. Nepomniachtchi vs Carlsen ½ - ½
4. Carlsen vs Nepomniachtchi ½ - ½
5. Nepomniachtchi vs Carlsen ½ - ½
6. Carlsen vs Nepomniachtchi 1 - 0
7. Nepomniachtchi vs Carlsen ½ - ½
8. Carlsen vs Nepomniachtchi 1 - 0
9. Nepomniachtchi vs Carlsen 0 - 1
10. Carlsen vs Nepomniachtchi ½ - ½
11. Nepomniachtchi vs Carlsen 0 - 1

FIDE ELO Sıralamasındaki Başarısı[değiştir | kaynağı değiştir]

Ocak 2006 FIDE listesinde, 15 yaşındayken (15 yaş 32 gün), 2625 ELO'ya ulaşmış, böylece 2600 ELO'yu geçen en genç oyuncu olmuştur.^[19] Haziran 2007 FIDE listesinde, 16 yaşındayken (16 yaş 213 gün), 2710 ELO'ya ulaşmış, böylece 2600 ELO'dan sonra 2700 ELO'yu da geçen en genç oyuncu olmuştur.^[20] 5 Eylül 2008'de ise Bilbao Grand Slam satranç şampiyonasının 4. turunda galip gelmiş, sadece 17 yaşındayken (17 yaş 280 gün) resmi olmayan ELO listesinin 1. sırasına oturmuştur.^[21][22] Carlsen'in 2009 Eylül-Ekim'de Nanjing Pearl turnuvasını kazanması FIDE ELO'sunu 2801'e yükseltmiş, 18 yaşındayken (18 yaş 336 gün), 2800 ELO'yu geçen en genç oyuncu olmuştur.^[23] Carlsen'den önce, sadece Kasparov, Topalov, Kramnik ve Anand 2800 ELO'yu geçmeyi başarmıştı.^[24] Tal Memorial turnuvasından sonra (Kasım 2009) resmi olmayan FIDE sıralamasında tekrar 1. sıraya oturmuş ve 2805 ELO ile kendi rekorunu kırmış, Veselin Topalov (Kasım 2009 resmi olmayan sıralamada 2.) ile farkını 7.6 ELO'ya çıkarmıştır.^[25]

Ocak 2010 FIDE listesinde, Tal Memorial ve London Chess Classic turnuvalarında oynanan 16 maçı dahil eden liste, Carlsen'in ELO'sunu 2810'a taşımaya yetti.^[26] Yani Carlsen 2010'un başında, 19 yaşındayken (19 yaş 32 gün), dünyanın en genç resmi 1 numarası olmuş ve aynı zamanda 1971'de Bobby Fischer'in "Batı'dan gelen 1." ünvanını almıştır.^[27][28] Bu konu hakkında Time gazetesinde de bir röportaj bulunmaktadır.

Mart 2010 FIDE listesinde 2813 ELO ile kendini gösteren Carlsen, kendi rekorunu geliştirmiş oldu.^[29] Ocak 2013 FIDE listesinde ise Carlsen 2861 ELO'ya ulaşmış, sonuç olarak Garry Kasparov'un Haziran 1999'dan kalma 2851 ELO rekorunu devirmiştir.^[30]

İlk 100'deki Değişimi[değiştir | kaynağı değiştir]

Önemli Maçları[değiştir | kaynağı değiştir]

Bu bölümdeki tüm linkler, Vikipedi dışındadır.

• Carlsen–Garry Kasparov, Reykjavík Rapid (2004), ½–½28 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carlsen 13 yaşındayken "hızlı" bir satranç oyununda o dönemin 1 numarası olan Garry Kasparov'a karşı ciddi bir galibiyet şansı yakalamış^[31] maçın berabere bitmesine rağmen dünya şampiyonluğu ile anılmaya başlamıştır.^[32]
• Carlsen–Veselin Topalov, M-Tel Masters (2009), 1–018 Ekim 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Bu maçta Carlsen 2800+ ELO'ya sahip bir oyuncuyu ilk kez yenmiştir.^[33]
• Carlsen–Boris Gelfand, Tal Memorial (2011), 1–028 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Israil'in 1 numaralı oyuncusu ve bir sonraki dünya satranç şampiyonluk maçının meydan okuyucusu kalesiyle beyazların arka kapısına saldırmış, fakat Carlsen buna tehditleri ile cevap vermiştir. Carlsen maçtan sonra "Son zamanlarda oynadığım en ilginç oyundu" şeklinde açıklamada bulunmuştur.^[34]
• Carlsen–Hikaru Nakamura, London Chess Classic (2011), 1–028 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carlsen, Amerikan'ın 1 numarası Hikaru Nakamura(siyah)'nın piyon yapısını yok etmiştir.
• Carlsen–Viswanathan Anand, Bilbao Masters (2012), 1–028 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. Carlsen'in kariyerinde oynadığı en iyi maç olarak iddia ettiği,^[35] geleceğin dünya satranç şampiyonuna karşı yaptığı maç. Carlsen piyonunu feda ediyor ve siyah'ı zor ve ters bir pozisyona sokuyor, bu durum siyahın 30. hamlede pes etmesine sebep oluyor.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

• Carlsen'un oyunlarından 30 önemli pozisyon14 Mayıs 2006 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• FIDE ratingcard for Magnus12 Ekim 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Dünyanın en genç büyük ustası26 Ağustos 2011 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Magnus Carlsen'in tüm maçları (PGN Formatında)31 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Magnus Carlsen'in tüm maçları (Çevrimiçi arşiv)28 Aralık 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
• Resmi Magnus Carlsen sitesi
• Chessgraphs.com13 Temmuz 2020 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.'da Magnus Carlsen için değerlendirme geçmişi. Diğer en iyi satranç oyuncularıyla karşılaştırmalı grafik kullanılmıştır.