Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi
Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi
	Lefkoşa şehir merkezi
Para birimi	Türk lirası (TRY)
Mali yıl	Takvim yılı
Ticaret organizasyonları	Ekonomik İşbirliği Teşkilatı (gözlemci)
İstatistikler
GSYİH	4.273 milyar $ (Nominal, 2014 tahminleri)
GSYİH büyüme	%3,7 (2014)
Kişi başı GSYİH	15,302 $ (Nominal, 2013)
Enflasyon (TÜFE)	%88.81 (Nisan 2022)
İşsizlik	%8,3
Ana endüstriler	turizm, eğitim, tarım
Dış ticaret
İhracat	131 milyon $ (2014)
İhraç malları	Mandıra ürünleri, çiğ ve işlenmiş narenciye, rakı, hurda, tavuk, patates
Ana ihracat ortakları	Türkiye; Orta Doğu Arap ülkeleri
İthalat	1.512 milyar $
Ana ithalat ortakları	Türkiye; Avrupa Birliği
Kamu maliyesi
	Diğer bir bilgi verilmemiş, değerlerin tümü ABD Doları ile ifade edilmiştir.

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti para birimi olarak Türk lirası'nı kullanır.

KKTC'nin 2010 yılı Gayri safi millî hasılası (GSMH) 5567.1 milyar TL'dir (3686 milyon dolar).^[6] Ülkenin 2010 yılı itibarıyla bütçesi 2.66 milyar TL olup bunun %32,6'sını Türkiye'den gelen ekonomik yardımlar oluşturmaktadır. Bu yardımların 2010 itibarıyla toplam miktarı 867,062,467 TL'dir.^[7] İşsizlik oranı 2009 yılı itibarıyla %12,40'tır.^[8] 2009 yılında 71.1 milyon Amerikan doları ihracata karşılık 1326.2 milyon dolar ithalat yapılmıştır.^[8]

2011 itibarıyla yılda yaklaşık 400 milyon dolar turizmden, 400 milyon dolar da eğitim sektöründen elde edilmektedir.^[9]

Ekonomik veriler[değiştir | kaynağı değiştir]

Dış ticaret[değiştir | kaynağı değiştir]

2010 yılında 1,694,180,655 dolarlık ithalata karşılık 96,419,909 dolarlık ihracat yapan KKTC'nin 1.507 milyar dolarlık ticaret açığı bulunmaktaydı.^[10] İhracatın ithalatı karşılama oranı 2002 yılında yaklaşık %15 iken bunu takip eden dört yılda devamlı düşüş göstermiş; 2003 yılında %10'a, 2006 yılında yaklaşık %5'e düşmüştür. Bu dönemden itibaren oran %4,6 aralığında seyretmiştir ve 2010 yılında da yaklaşık %6 olarak gerçekleşmiştir.^[11] 2010 yılı ihracatının %47'si Türkiye'ye, %32'si İslam ülkelerine, %12'si Avrupa Birliği'nde, %5'i diğer Avrupa ülkelerine ve %4'ü diğer ülkelere yapılmıştır.^[12]

Ülkeye ithal edilen en önemli mal taşıt araçlarıdır. 2010 yılında 117.32 milyon dolarlık taşıt aracı ithalatı yapılmıştır. Bu rakam 2007 yılında 142.26 milyon dolarken 2008 yılında 135.49 milyon dolara düşmüş, 2009 yılında 110.73 milyon dolara gerilemiş, 2010 yılındaysa yükselmiştir.^[10]

Ülke ihracatında en önemli yeri narenciye ve süt ürünleri tutmaktadır. 2010 yılında narenciye 27,166,238 dolarla ülke ihracatında birinci sırada yer alırken süt ürünleri 25,826,381 dolarla takip etmekteydi. Aşağıda ihracatın mallara göre dağılımı bulunmaktadır (2010 yılındaki sıralamaya göre):

KKTC ihracatının mallara göre dağılımı (ABD doları)^[13]
	2007	2008	2009	2010
Narenciye	22,692,324	20,502,086	13,910,934	27,166,238
Süt ürünleri	20,650,394	21,628,852	20,074,239	25,836,381
Rakı	4,482,406	6,653,821	8,413,631	7,669,936
Hurdalar	8,141,653	7,283,664	4,237,831	6,477,316
Konfeksiyon	6,790,020	3,727,264	2,326,900	4,022,957
Narenciye konsantresi	3,192,255	662,939	1,746,922	3,007,110
Alçı taşı	1,894,924	3,927,030	2,490,925	1,889,140
İlaçlar	955,693	1,009,966	649,465	1,573,599
Deriler	1,269,816	908,411	594,751	461,562
Diğer ürünler	8,975,744	6,354,090	9,002,188	12,579,609
Kıbrıs Cumhuriyeti'ne yapılan ihracat	4,639,584	11,006,015	7,615,978	5,746,061
Toplam	83,684,813	83,664,138	71,063,766	96,419,909

İstihdam[değiştir | kaynağı değiştir]

İstihdamdaki gelişmeler (2004-2008)^[14]
	2004	2005	2006	2007	2008
Çalışma Çağındaki Nüfus	178,117	185,455	190,423	197,660	201,796
İşgücü	96,592	93,248	101,366	99,149	101,104
İstihdam	86,914	85,583	91,815	89,787	91,223
İşsiz	9678	7665	9522	9361	9881
Kıbrıs Cumhuriyeti'nde çalışanlar	4655	3919	4093	2643	3252
İşgücüne katılma oranı (%)	54.2	50.3	53.2	50.2	50.1
İstihdam oranı (%)	48.8	46.1	48.2	45.4	45.2
İşsizlik oranı (%)	10.0	8.2	9.4	9.4	9.8
Genç nüfustaki işsizlik oranı (%)	22.3	26.3	23.8	22.8	24.7

Vergi gelirleri dağılımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Vergi gelirleri dağılımı (milyon TL)^[15]
Vergi türü	2008	2009 (tahmini)	Değişim (%)
Gelir vergisi	264	296	12
Kurumlar vergisi	143	126	-12
Dahilde alınan KDV	141	136	-4
Uluslararası Ticaret ve Muamele Vergileri	283	233	-18
Diğer	332	297	-11
Toplam	1163	1088	-6

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ECO Secretariat 2 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ECO Secretary General Meets the Representatives of Turkish Cyprus State in Tehran (İngilizce)
^ ^a ^b ^c "KKTC". Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı. 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.
^ "Nisan ayı enflasyonu açıklandı". Devlet Planlama Örgütü. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2022.
^ "En yüksek işsizlik oranı Güzelyurt'ta". Kıbrıs Postası. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.
^ ^a ^b "KKTC Merkez Bankası 2014 IV. Çeyrek Raporu" (PDF). KKTC Merkez Bankası. s. 9-10. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2016.
^ Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı. KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010. ss. sf. 9-10.
^ Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı. KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010. ss. sf. 87-95.
^ ^a ^b KKTC Devlet Planlama Örgütü. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2009. ss. sf. 2-3.
^ Ocakoğlu, Günseli Ö. İşadamları Kuzey Kıbrıs'a çıkarma yaptı 7 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Zaman Gazetesi) Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.
^ ^a ^b KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. V.
^ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. II.
^ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. IV.
^ KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. VI.
^ KKTC Devleti. 2010-2012 Kamunun Etkinliğinin ve Özel Sektörün Rekabet Gücünün Artırılması Programı. s. 7.
^ KKTC Devleti. 2010-2012 Kamunun Etkinliğinin ve Özel Sektörün Rekabet Gücünün Artırılması Programı. s. 19.

[1] ECO Secretariat 2 Şubat 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ECO Secretary General Meets the Representatives of Turkish Cyprus State in Tehran (İngilizce)

[trec1-2] "KKTC". Türkiye Cumhuriyeti Ekonomi Bakanlığı. 17 Ekim 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.

[dpoenf-3] "Nisan ayı enflasyonu açıklandı". Devlet Planlama Örgütü. 24 Şubat 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Mayıs 2022.

[kibissiz-4] "En yüksek işsizlik oranı Güzelyurt'ta". Kıbrıs Postası. 21 Aralık 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 23 Şubat 2016.

[mb910-5] "KKTC Merkez Bankası 2014 IV. Çeyrek Raporu" (PDF). KKTC Merkez Bankası. s. 9-10. 22 Mart 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: 29 Şubat 2016.

[Rap9-6] Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı. KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010. ss. sf. 9-10.

[Rap87-7] Türkiye Cumhuriyeti Lefkoşa Büyükelçiliği Yardım Heyeti Başkanlığı. KKTC Ekonomi Durum Raporu 2010. ss. sf. 87-95.

[Gos092-8] KKTC Devlet Planlama Örgütü. Ekonomik ve Sosyal Göstergeler 2009. ss. sf. 2-3.

[9] Ocakoğlu, Günseli Ö. İşadamları Kuzey Kıbrıs'a çıkarma yaptı 7 Kasım 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (Zaman Gazetesi) Erişim tarihi: 25 Haziran 2012.

[ihr05-10] KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. V.

[ihr02-11] KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. II.

[ihr04-12] KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. IV.

[ihr06-13] KKTC Ekonomi ve Enerji Bakanlığı Ticaret Dairesi. Dış Ticaret İthalat ve İhracat İstatistikleri 2010. ss. sf. VI.

[Pla7-14] KKTC Devleti. 2010-2012 Kamunun Etkinliğinin ve Özel Sektörün Rekabet Gücünün Artırılması Programı. s. 7.

[Pla19-15] KKTC Devleti. 2010-2012 Kamunun Etkinliğinin ve Özel Sektörün Rekabet Gücünün Artırılması Programı. s. 19.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

g t d Avrupa ekonomisi
Egemen devletler	Almanya Andorra Arnavutluk Avusturya Azerbaycan Belarus Belçika Birleşik Krallık Bosna-Hersek Bulgaristan Çekya Danimarka Ermenistan Estonya Finlandiya Fransa Gürcistan Hırvatistan Hollanda İrlanda İspanya İsveç İsviçre İtalya İzlanda Karadağ Kazakistan Kıbrıs Cumhuriyeti Kuzey Makedonya Letonya Lihtenştayn Litvanya Lüksemburg Macaristan Malta Moldova Monako Norveç Polonya Portekiz Romanya Rusya San Marino Sırbistan Slovakya Slovenya Türkiye Ukrayna Yunanistan
Sınırlı tanınmış olan devletler	Abhazya Güney Osetya Kosova Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Transdinyester
Bağımlı ve diğer bölgeler	Åland Aynoroz Cebelitarık Faroe Adaları Gagavuzya Guernsey Jersey Man Adası Svalbard

Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi nedir?, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi anlamı nedir?, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti ekonomisi ne demektir?