Kurt Eisner

Kurt Eisner
Kurt Eisner
Doğum	14 Mayıs 1867; Berlin, Almanya
Ölüm	21 Şubat 1919; Münih, Almanya
Ölüm sebebi	Silâhla vurulma
Milliyet	Yahudi
Meslek	Politikacı, gazeteci, tiyatro eleştirmeni

Kurt Eisner (14 Mayıs 1867 - 21 Şubat 1919^[1]) Alman politikacı, devrimci, gazeteci ve tiyatro eleştirmeniydi. Sosyalist bir gazeteci olarak, Kasım 1918'de Bavyera'daki Wittelsbach monarşisini deviren ve onun "Bavyera devriminin sembolü" olarak tanımlanmasına yol açan Sosyalist Devrimi örgütledi.^[1] Max Weber tarafından karizmatik otoritenin bir örneği olarak kullanılmıştır.^[1] Eisner daha sonra Bavyera Halk Devleti'ni ilan etti, ancak 21 Şubat 1919'da Münih'te aşırı sağ Alman milliyetçisi Anton Graf von Arco auf Valley tarafından öldürüldü.

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Kurt Eisner, her ikisi de Yahudi olan Emanuel Eisner ve Hedwig Levenstein'ın oğlu 14 Mayıs 1867'de Berlin'de doğdu. Gazete raporları onun Galiçya Krallığı'nda doğduğunu gösteriyor.^[2] 1892'den 1917'ye kadar beş çocuğu olduğu ressam Elisabeth Hendrich ile evlendi. Boşandılar ve Eisner daha sonra editör Elise Belli ile evlendi. Onunla birlikte iki kızı oldu.

Eisner felsefe okudu, ancak daha sonra Marburg'da gazeteci oldu. 1890'dan 1895'e kadar, Frankfurter Zeitung'un editörü olarak katkıda bulundu, bu sırada Kaiser II. Wilhelm'e saldıran bir makale yazdı ve bu nedenle dokuz ay hapis yattı. Eisner her zaman açık bir cumhuriyetçi ve bir Sosyal-Demokrattı ve 1898'de SPD'ye katıldı, ancak Alman Sosyal-Demokrasisi, özellikle daha sonraki aşamalarında, cumhuriyetçi propaganda şeklindeki her şeyi gereksiz olarak oldukça soğukkanlı bir şekilde omuzladı ve genel Sosyal-Demokrat amaçlara dahil edilmiştir. Sonuç olarak, politik demokrasi ve Sosyal-Demokrasi için aktif olarak savaştı. 1900'de Wilhelm Liebknecht'in ölümünden sonra Vorwärts'ın editörü oldu, ancak 1905'te daha ortodoks Marksistleri destekleyen yayın kurulunun çoğunluğu tarafından istifaya çağrıldı.^[3] Bundan sonra, Almanya'nın diğer bölgelerini gezmesine rağmen, faaliyetleri Bavyera ile sınırlı kaldı. 1907'den 1910'a kadar Nürnberg'deki Fränkische Tagespost'un baş editörü oldu ve daha sonra Münih'te serbest gazeteci oldu.

Eisner, 1917'de, I. Dünya Savaşı'nın zirvesindeyken, Almanya Bağımsız Sosyal Demokrat Partisi'ne katıldı ve 1918'de cephane işçilerinin grevini kışkırtmadaki rolü nedeniyle vatana ihanetten mahkum edildi. Stadelheim Hapishanesinin 70. Hücresinde dokuz ay kaldı, ancak o yılın Ekim ayında Genel Af sırasında serbest bırakıldı.^[4]

Eisner, hapisten çıktıktan sonra, Bavyera'daki monarşiyi deviren devrimi düzenledi (bkz. Alman Devrimi). 8 Kasım 1918'de Bavyera'nın özgür bir devlet ve cumhuriyet olduğunu ilan etti ve Bavyera'nın ilk cumhuriyetçi başbakanı oldu. 23 Kasım 1918'de, Temmuz ve Ağustos 1914'te Berlin'deki Bavyera tam yetkili makamından, savaşın "küçük bir çılgın Prusya ordusu" adamlarının yanı sıra "müttefik" sanayiciler, kapitalistler, politikacıların neden olduğunu kanıtladığını düşündüğü belgeleri sızdırdı.^[5] İsviçre'nin Bern kentinde düzenlenen Berne Sosyalistler Konferansı'nda, I.Dünya Savaşı'nın ortaya çıkmasında Almanya'nın rolünü kabul etmeyi reddettikleri için ılımlı Alman sosyalistlerine saldırdı. Bu konuşma ve Prusya'ya olan tavizsiz düşmanlığından dolayı, büyük kesimler tarafından şiddetle nefret edildi.

Yeni hükûmet temel hizmetleri sağlayamadığından, Eisner'in Bağımsız Sosyal Demokratları Ocak 1919 seçimlerinde sağlam bir şekilde yenilgiye uğradılar.

Ölümü ve mirası[değiştir | kaynağı değiştir]

Eisner, Alman milliyetçisi ve aşırı sağcı Anton Graf von Arco auf Valley'in 21 Şubat 1919'da onu arkadan vurmasıyla Münih'te öldürüldü. Eisner o esnada Bavyera parlamentosuna istifasını sunmaya gidiyordu.^[6] Suikastı, Bavyera Halk Eyaleti'nin seçilmiş hükûmetinin Münih'ten kaçmasıyla ve kısa ömürlü Bavyera Sovyet Cumhuriyeti ve parlamentosunun kurulmasıyla sonuçlandı.^[7]

Passau işçi sendikası 1920'de piskoposluk tiyatrosunda Eisner hakkında bir oyun sahnelemeye çalıştığında, Reichswehr askerleri ve lise öğrencileri askeri cephanelikten silahları kullanarak oyunu sabote etti. Diğer olayların yanı sıra 11 makineli tüfek kullanıldı. Passau Tiyatro Skandalı olarak adlandırılan olay, medya manşetlerini ve çeşitli adli prosedürleri tetikledi.^[8]

1989 yılında, Eisner suikastının yapıldığı yerin kaldırımına bir anıt yerleştirildi. Anıtta şöyle yazmaktadır: 9 Kasım 1918'de Bavyera Cumhuriyeti'ni ilan eden Kurt Eisner, daha sonra Bavyera Halk Eyaleti Başbakanı 21 Şubat 1919'da bu noktada öldürüldü ("Kurt Eisner, 8 Kasım 1918'de Bavyera cumhuriyetini ilan etti - daha sonra Başbakan Bavyera Cumhuriyeti Bakanı - 21 Şubat 1919'da burada öldürüldü ").^[9]

Çalışmaları[değiştir | kaynağı değiştir]

Eisner, aşağıdakiler de dahil olmak üzere çeşitli kitap ve broşürlerin yazarıydı:

Psychopathia Spiritualis (1892, "Spiritual Psychopathy")
Eine Junkerrevolte (1899, "A Junker revolt")
Wilhelm Liebknecht (1900)
Feste der Festlosen (1903, "Fortress of those without feasts")
Die Neue Zeit (1919, "The New Age")

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c "Kurt Eisner – Encyclopædia Britannica" (biography), Encyclopædia Britannica, 2006, Britannica.com webpage: Britannica-KurtEisner 4 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.
^ Frederick Moore, Eisner, A Great Loss, New York Tribune, 25 February 1919, page 10, and others
^ Bernhard Grau: Kurt Eisner: 1867–1919. Eine Biografie. Munich 2001, pp. 210–219.
^ Richard J. Evans The Coming of the Third Reich, 2003.
^ Holgar, Herwig (1987) "Clio Deceived: Patriotic self-censorship in Germany after the Great War". International Security 12(2), 9. [1]^{[ölü/kırık bağlantı]}
^ Newton, Michael (17 April 2014). Famous Assassinations in World History: An Encyclopedia [2 volumes]. ABC-CLIO. ss. 131-132. ISBN 9781610692861.
^ Burleigh, Michael (2000) The Third Reich: A New History, New York: Hill and Wang, p. 40 0-8090-9325-1
^ Anna Rosmus Hitlers Nibelungen, Samples Grafenau 2015, pp. 27f
^ Baumgärtner, Ulrich; Fenn, Monika (2002). Geschichte zwischen Kunst und Politik (Almanca). Herbert Utz Verlag. s. 87. ISBN 9783896759788.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Universitätsbibliothek Regensburg – Bosls bayrische Biographie – Kurt Eisner (in German), author: Karl Bosl, publisher: Pustet, page 172
Biography Kurt Eisner 10 Temmuz 2014 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. (in German)

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Picture of Kurt Eisner, taken in early 1918 Historisches Lexikon Bayerns

[KurtEB-1] "Kurt Eisner – Encyclopædia Britannica" (biography), Encyclopædia Britannica, 2006, Britannica.com webpage: Britannica-KurtEisner 4 Kasım 2007 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.

[2] Frederick Moore, Eisner, A Great Loss, New York Tribune, 25 February 1919, page 10, and others

[3] Bernhard Grau: Kurt Eisner: 1867–1919. Eine Biografie. Munich 2001, pp. 210–219.

[RichEvans-4] Richard J. Evans The Coming of the Third Reich, 2003.

[5] Holgar, Herwig (1987) "Clio Deceived: Patriotic self-censorship in Germany after the Great War". International Security 12(2), 9. [1]^{[ölü/kırık bağlantı]}

[6] Newton, Michael (17 April 2014). Famous Assassinations in World History: An Encyclopedia [2 volumes]. ABC-CLIO. ss. 131-132. ISBN 9781610692861.

[7] Burleigh, Michael (2000) The Third Reich: A New History, New York: Hill and Wang, p. 40 0-8090-9325-1

[8] Anna Rosmus Hitlers Nibelungen, Samples Grafenau 2015, pp. 27f

[9] Baumgärtner, Ulrich; Fenn, Monika (2002). Geschichte zwischen Kunst und Politik (Almanca). Herbert Utz Verlag. s. 87. ISBN 9783896759788.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

Kurt Eisner nedir?, Kurt Eisner anlamı nedir?, Kurt Eisner ne demektir?