Kastamonu Vilayeti

	ولايت قصطمونى‎; Vilâyet-i Kastamonu
	Osmanlı İmparatorluğu Vilayeti
	Kastamonu Vilayeti harita üzerindeKastamonu Vilayeti (1900)
Merkez	Kastamonu
Tarih
- Kuruluş	1864
- Kaldırılış	1922
	Nüfus
- Müslüman, 1914	737.302
- Yunan, 1914	20.958
- Ermeni, 1914	8.959

Kastamonu Vilayeti, Osmanlı Devleti vilayetidir. 1864 yılında kabul edilen Teşkil-i Vilâyet Nizamnâmesi ile Kastamonu Eyaletinin kaldırılmasıyla yine aynen Kastamonu idari merkezinde kurulmuştur. Vilayetin ilk valisi İşkodralı Mustafa Paşa'dır.^[2]

1903 yılı salnamesine göre Kastamonu Vilayeti[değiştir | kaynağı değiştir]

Kastamonu Vilayeti; doğuda Sivas ve Trabzon, güneybatıda Ankara ve Hüdavendigar, batısında İzmit Sancağı ve kuzeyinde Bahr-ı Siyah (Karadeniz) ile çevrilidir.^[3]

Kastamonu'daki Atabey Gazi Camisi şehrin bilinen en eski camisidir; bu caminin kapısı üzerinde altı yüz yetmiş iki tarihinde tamir edildiği yazdığına göre şehir bu tarihten çok daha önce Müslüman idaresi altına girmiştir.^[3]

Selçuklu Devletinin yıkılmaya yüz tuttuğu yıllarda Şemseddin Bey, ilân-ı istiklal ederek buranın Anadolu'nun diğer yerleri gibi bağımsız bir idare şekli almasını sağlamıştır.^[3]

Kastamonu Vilayeti İdari Taksimatı (1903)^[4]
Sancaklar	Kazalar	Nahiyeler
Kastamonu Sancağı	Kastamonu (Merkez)	Devrekani, Akkaya, Kuzkaya, Göl
	İnebolu	Abana, Küre
	Safranbolu	Eflani, Ulus, Aktaş
	Tosya	-
	Taşköprü	Gökçeağaç
	Araç	İğdir, Mergüze
	Daday	Azdavay
	Cide	Hoşalay
Bolu Sancağı	Bolu (Merkez)
	Ereğli
	Bartın	Amasra
	Düzce	Akçaşehir
	Hamidiye	Çarşamba
	Zonguldak
	Gerede	Mengen
	Göynük
	Mudurnu
Sinop Sancağı	Sinop (Merkez)	Gerze
	Boyovası (Boyabat)	Durağan
	Ayancık	Çekli
Kengırı (Çankırı) Sancağı	Çankırı (Merkez)	Koçhisar, Toht, Şabanözü, Karacaviran, Bayındır, Ovacık

Not: Günümüzde ilçe olan bazı yerler bu tarihte henüz köy olduğu için tabloda gözükmemektedir.

Mâbed-i İslâmiye[değiştir | kaynağı değiştir]

Kastamonu içinde 65 adet cami ve mescid-i şerif, bir namazgah mevcuttur. Nasrullah, Atabey, İsmail Bey, Topçuoğlu, Sinan Bey, Yakupağa camileri önemli camilerdendir.^[5]

Müessesesât-ı İlmiyye[değiştir | kaynağı değiştir]

Kastamonu'da toplam 10 Kütüphane, 17 Medrese bulunmaktadır. Hepsinde ulum-ı aliye eğitimi verilmektedir.^[6]

Gayrimüslim Mabed ve Mektepleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Bir Rum ve Ermeni kilisesi vardır. Ayrıca Erkek ve kızlar için iki ayrı iki Rum ve bir Ermeni mektebi bulunmaktadır.^[6]

Resmi Binalar ve Müesseseler[değiştir | kaynağı değiştir]

Vali Enis Paşa (1897- 1906)^[7] ve II. Abdülhamid döneminden bir hükûmet dairesi, bir depo, iki cephanelik, iki kışla binaları mevcuttur. Erkek ve Kadınlar için iki ayrı hapishane, vilayet matbaası, karakol binası, telgrafhane, Frengi ve gureba hastaneleri, Saat kulesi ve Kastamonu Kalesinden ibarettir.^[6]

Tarım Ürünleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Üryani Eriği oldukça meşhurdur. Kabukları soyularak kurutulur ve her tarafa gönderilir. Üryan Eriğinden başka Misket Elması da meşhurdur. Buğday, Arpa, Siyez, Kernik, Yulaf, Fiy, Mısır, Kendir, Burçak, Nohut, Mercimek, Fasulye, Bakla, Sarımsak, Soğan, Lahana, Pancar, Şalgam üretilir. Faydalı olduğu bilinen ve bu bölgede yetişen patates ise az ekilmekte iken son yıllarda bunda da ilerleme görülmüştür.^[8]

Orman ve Orman Ürünleri[değiştir | kaynağı değiştir]

İmparatorluğun en zengin ormanları Kastamonu Vilayetindedir. Vilayetin genel alanı 5.200.000 cerib olup bu alanın dörtte biri ormanlarla kaplıdır. Ormanların birkaç bölümünden başka bütün ormanlar devlete aittir ve koruma altındadır.^[8]

Hayvancılık[değiştir | kaynağı değiştir]

Çankırı'da 5-10 deve yetiştirilmekle beraber vilayetin geri kalan yerlerinde deve yok gibidir. At, merkep, manda, sığır, keçi ve koyun yetiştirilir.^[8]

Sanayi ve Ticaret[değiştir | kaynağı değiştir]

Yatak çarşafları, yastık örtüleri, gömleklik ve yelken bezleri kaliteli olarak dokunmaktadır. Bakır imalatı da son derece gelişmiştir. Kastamonu'nun başlıca ticari ürünleri urgan, tiftik ve kendirdir.^[9]

Nüfus tabloları[değiştir | kaynağı değiştir]

Kastamonu Vilayeti 1871 Yılı (Sadece Erkekler Dahil Edilmiştir) Nüfusu^[10]
Sancaklar	Ermeni	Rum	İslam	Toplam
Kastamonu	59	2.557	159.858	162.474
Bolu	1.696	298	114.711	116.705
Sinop	0	2.955	47.592	50.547
Çankırı	70	264	40.042	40.376
TOPLAM	1.825	6.074	362.203	370.102

Kastamonu Vilayeti 1877/78 Yılı Nüfusu^[11]
Sancaklar	Nüfus	Binalar
Kastamonu	171.626	47.867
Bolu	129.586	40.030
Sinop	53.306	14.036
Çankırı	68.388	17.568
TOPLAM	422.906	119.501

Kastamonu Vilayeti 1906 Yılı Müslüman, Rum ve Ermeni Nüfusu^[12]
Sancaklar	Müslüman (Erkek)	Müslüman (Kadın)	Rum (Erkek)	Rum (Kadın)	Ermeni (Erkek)	Ermeni (Kadın)
Kastamonu	167.453	155.253	4.614	4.446	1.727	1.581
Bolu	152.192	142.575	1.525	1.289	833	805
Sinop	167.673	155.499	5.319	4.528	2368	2073
Çankırı	77.526	69.966	649	691	218	204
TOPLAM	564.844	523.293	12.107	10.954	5.146	4.663

Kastamonu Vilayeti 1914 Yılı Müslüman, Rum, Ermeni ve Yahudi Nüfusu^[1]^
Sancaklar	Kazalar	Müslüman	Rum	Ermeni	Yahudi
Kastamonu	Kastamonu (Merkez)	67.447	2.468	2.153
	İnebolu	80.431	3.289	167
	Safranbolu	59.866	3.818
	Taşköprü	50.721	65	1.477
	Daday	47.536	46	310
	Cide	41.845	388	3
	Araç	41.642	53	10
	Tosya	29.489	680	114
Çankırı	Çankırı (Merkez)	94.835	1.234	472
Çankırı	Çerkeş	63.519	103	10
Sinop	Sinop (Merkez)	28.290	4.595	675	8
	Boyabat	59.324	194	3074
	Ayancık	42.556	1.917	3
	Gerze	30.231	2.108	491
TOPLAM	-	737.302	20.958	8.959	8

Galeri[değiştir | kaynağı değiştir]

1895 harita
1907 harita.

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

Özel[değiştir | kaynağı değiştir]

^ ^a ^b ^c ^d Karpat, Kemal H. (2003) a.g.e, syf. 218.
^ Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 129.
^ ^a ^b ^c Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 137.
^ Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 130.
^ Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 140.
^ ^a ^b ^c Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 143.
^ Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 133.
^ ^a ^b ^c Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 146.
^ Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 148.
^ Karakök, Tunay. (2010) a.g.m, syf. 271.
^ Karpat, Kemal H. (2003) a.g.e, syf. 159.
^ Karpat, Kemal H. (2003) a.g.e, syf. 202.

Genel[değiştir | kaynağı değiştir]

Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil (2012). Osmanlı Arşiv Belgelerinde Kastamonu. Ceren Matbaacılık. ISBN 9786056250002. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020.
Karakök, Tunay (2010). "H. 1288 (M. 1871) Tarihli Kastamonu Vilayet Salnamesine Göre Kastamonu Vilayeti" (PDF). ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi. VI (11). ss. 267-276. 1 Kasım 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020.
Karpat, Kemal H. (2003). Osmanlı nüfusu, (1830-1914): demografik ve sosyal özellikleri. Tırnakçı, Bahar tarafından çevrildi. Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı. ISBN 9789753331692. Erişim tarihi: 27 Mayıs 2020.

[Kemal_Karpat_1914-1] Karpat, Kemal H. (2003) a.g.e, syf. 218.

[2] Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 129.

[:2-3] Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 137.

[4] Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 130.

[5] Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 140.

[:0-6] Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 143.

[7] Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 133.

[:1-8] Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 146.

[9] Kütüklü, Ferhat; Tunoğlu, Kamil. (2012) a.g.e, syf. 148.

[10] Karakök, Tunay. (2010) a.g.m, syf. 271.

[11] Karpat, Kemal H. (2003) a.g.e, syf. 159.

[12] Karpat, Kemal H. (2003) a.g.e, syf. 202.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

Kastamonu Vilayeti nedir?, Kastamonu Vilayeti anlamı nedir?, Kastamonu Vilayeti ne demektir?