Origami, (折り紙 origami) Japonca "ori" (katlamak) ve "gami" (kâğıt) sözcüklerinin birleşiminden meydana gelmiş olup kâğıt katlama sanatına verilen addır. İsmi Japonca olsa da Çin kaynaklı bir sanat olduğunu iddia eden kaynaklar da vardır. Genellikle kare kâğıt parçalarını kesmeden ve yapıştırıcı kullanmadan, sadece katlayarak, çeşitli canlı ve cansız figürler oluşturarak yapılmakla birlikte, dikdörtgen kâğıtlardan, hatta kâğıt paralardan yapılan modeller de oldukça fazladır. Kesme işleminin de kullanıldığı türe kirigami denir.

Çeşitleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Origami klasik origami ve parçalı origami olmak üzere iki çeşittir. Klasik origami genellikle tek parça kâğıttan yapılır. Çok fazla olmasa da iki veya üç parçanın kullanıldığı klasik origamiyle çeşitli hayvan veya eşya figürleri yapılır. Modüler origami olarak da adlandırılan parçalı origami birbirinin benzeri parçaların birleştirilmesiyle oluşturulur ve hayvan veya eşya gibi somut figürlerden çok, üç boyutlu geometrik figürlerin yapılmasında kullanılır. Parça sayısında bir sınır olmayan parçalı origami tak-çıkar oyuncaklarına benzer ve aynı parçalar kullanılarak birçok değişik figür üretilebilir. Origamide genel olarak kare şeklinde kâğıt kullanılsa da kâğıdın şeklinde bir sınırlama yoktur. Günümüzde origaminin birçok değişik türleri ortaya çıkmıştır. Mimari origami, pop-up origami, kirigami (kâğıt kesme sanatı) bunlara örnek verilebilir. Modern origami olarak da adlandırılan bu tür origami türlerinde yapıştırma ve kesme serbest bırakılmıştır. Origamiyi kirigamiden ayıran özelliği; kirigaminin simetrik, origaminin ise şekil yapma biçimlendirme sanatı olmasıdır. Origami dünyaca ünlü bir sanattır.

Kültür[değiştir | kaynağı değiştir]

Turna kuşu, Japon kültüründe önemli bir yere sahiptir. Aynı önem origami turna için de geçerlidir. 1.000 adet turna kuşu yapanın uzun ve iyi bir yaşam süreceğine inanılır [1] 30 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Turna kuşunun günümüzde popüler olmasının nedeni Sadako Sasaki isimli 11 yaşındaki bir kız çocuğudur. II. Dünya Savaşı sırasında Hiroşima'ya atılan nükleer bomba nedeniyle Lösemi hastası olan bu küçük kız, iyileşme umuduyla turna kuşu yapmaya başlar. Ama 644. turnasını bitirdikten sonra hayata veda eder [2] 30 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi.. Onun anısına bombanın atılışının her yıl dönümü 6 Ağustos'ta Japonya ve dünyadan çocuklar evrensel barış adına turna kuşu yapıp, Sadako'nun Hiroşima'daki anıtına gönderirler.

Teknikleri[değiştir | kaynağı değiştir]

Çoğu kitap origami modellerinin yapımında kullanılan temel tekniklerle başlar. Bunlar temel diagramları içerir; dağ katlaması, vadi katlaması, ters katlama gibi... Ayrıca çeşitli modellerin yapımında kullanılan, standart isimli kaideler vardır. Mesela kuş kaidesi, kanat çırpan kuş yapımında orta aşamalardan biridir.

Modüler origami[değiştir | kaynağı değiştir]

Modüler Origami belli sayıda benzer parçaları bir araya koyarak, bütün bir model yapılmasıdır. Normal de parçalar basittir; ama birlikte oluşturdukları form göz alıcıdır. Kusudama gibi çoğu modüler origami dekoratif küre biçimli modellerdir. Kusudama iplik ve yapıştırıcı gibi malzemelere de izin verir. Çin kâğıt katlama stili 3 boyutlu modellerden oluşur ve çok sayıda parçanın bir araya gelmesiyle oluşan ayrıntılı modellerdir. Bazen kâğıt para modül yapımında kullanılır. Bu stil Amerika'da yaşayan Çinli göçmenler tarafından geliştirilmiştir ve "Golden Venture" olarak adlandırılır.

Kullanımı[değiştir | kaynağı değiştir]

Daha çok dekoratif ve hobi olarak kullanılır sanılsa da origaminin birçok faydalı, çevre dostu ve pratik kullanım alanları vardır.

Örneğin Miura katlaması bir hamleyle açılıp bir hamleyle kapanabilen sık sık bakmaya müsait ziyaretçi broşürü ve turist haritalarında ve uzaya gönderilirken küçük, uzayda açıldığında geniş olması gereken anten veya güneş enerjisi toplayan panolar gibi şeylerin tasarımında kullanılır.

Bir benzeri teknik, lamba gölgeliği yapmaya^[1] ya da başka benzer teknikler örneğin mimaride düz metal plakalar ile çok yönde bükük düzeyleri oluşturmaya yarar.^[2]

Günlük kullanımda mektup zarfı, kesekağıdı birer origami uygulaması olarak düşünülebilir; tutkal gerektirmeyen tasarımları da vardır. Aceleyle yapılmış kâğıt kaselerde^[3] yemek servisi yapılabilir, atık kâğıttan kolay yapılabilen açık kutu,^[4][5][6] kabuk, çekirdek, kemik, kılçık gibi şeyleri toplamak için masaya koyulabilir, sonra da içindekiyle birlikte kaldırılabilir.

Kağıttan oyuncak uçurtma^[7] tabanca,^[8] kayık,^[9] şapka^[10] hem yapımı hem oynanması çok bilindik oyuncaklardır.

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Origami ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır.

• Kirigami

Vikikitapta bu konu hakkında daha fazla bilgi var:

Origami

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]