Josef Wenzel Radetzky von Radetz
Josef Graf Radetzky von Radetz
Doğum	02 Kasım 1766(1766-11-02) Sedlčany, Bohemya, Bohemya Krallığı
Ölüm	5 Ocak 1858 (91 yaşında) Milano, İtalya Krallığı
Bağlılığı	Habsburg Monarşisi  Avusturya
Hizmet yılları	1785-1858
Rütbesi	Mareşal
Çatışma/savaşları	Osmanlı-Avusturya Fransız Devrim Savaşları Napoleon Savaşları Birinci İtalyan Bağımsızlık Savaşı
Ödülleri	Maria Theresa Askeri Nişanı Altın Koyun Postu Nişanı
İmza

Johann Josef (Joseph) Wenzel (Anton Franz Karl) Graf Wenzel Anton Franz Karl Graf Radetzky von Radetz (Çekçe: Jan Josef Václav hrabě Radecký z Radče, İngilizce: John Joseph Wenceslaus, Count Radetzky of Radetz) (doğum: 2 Kasım 1766 - ölüm: 5 Ocak 1858), Çek asilzade ve Avusturyalı general. Johann Strauss I'ın Radetzky Marşı sayesinde adı ölümsüzleşmiştir. 91 yaşında ölene kadar, 70 yılı aşkın süre boyunca orduda hizmet vermiştir. Birinci İtalyan Bağımsızlık Savaşı'nın önemli muharebelerinden Custoza Savaşı (24-25 Temmuz 1848) ve Novara Savaşı (23 Mart 1849) gibi muharebelerde Avusturya İmparatorluğu ordularıyla kazandığı zaferler sayesinde ün kazanmıştır.^[1]

Hayatı[değiştir | kaynağı değiştir]

Soylu bir ailenin çocuğu olarak 1766 yılında Bohemya'nın Sedlčany yakınlarındaki Třebnice (Almanca: Trebnitz) Şatosu'nda (zámek) dünyaya geldi. Küçük yaşında yetim kalan Radetzky, büyükbabasının ölümüne kadar onun tarafından yetiştirildi; daha sonra ise Viyana'daki Theresa Akademisi'ne gönderildi.Okuldaki ilk yılı olan 1785'te okulun dağıtılması sonrası harp okulunda öğrenciliğe başladı; böylece Habsburg ordusunda askeri kariyeri başlamış oldu.

1798 yılında Kranjskalı Kontes Francisca von Strassoldo Grafenberg ile evlendi. Evliliklerinden 3 kız, 5 erkek çocukları oldu.

Josef Wenzel Radetzky von Radetz'in tanınırlığında askeri başarılarının payı kadar ünlü besteci Johann Strauss I'un da payı vardır. Johann Strauss I'ın kendisine ithafen yazdığı eseri Radetzky Marşı sayesinde adı ölümsüzleşmiş, adına ithaf edilmiş beste bulunan askeri liderlerin arasına girmiştir.

Askeri kariyeri[değiştir | kaynağı değiştir]

İlerleyen yıllarda subaylığa yükselen Radetzky, 1787 yılında üsteğmen rütbesine erişti. Osmanlı İmparatorluğu'na karşı yapılan savaşlarda Kont von Lacy'nin hizmetinde bulunan Radetzky, 1792-1795 yılları arasında Habsburg Monarşisi'nin Güney Netherlands'daki son yıllarına tanıklık etti.

Napolyon Savaşları[değiştir | kaynağı değiştir]

Radetzky, 1775 yılında Ren Nehri kıyısındaki savaşlara katıldı. Daha sonraki yıllarda Johann Beaulieu'nun yanında Napolyon Bonapart'a karşı İtalya'daki mücadelede bulundu. Bu mücadele sırasında Kont von Lacy'nin oluşturduğu ve diğer Avusturyalı generallerin kopyalayarak uyguladığı "Kordon taktiği"ni eleştirdi.^{[kaynak belirtilmeli]} Cesaretli karakteri hemen göze çarpmaktaydı. 1794'teki Fleurus Savaşı'nda emrindeki bir grup süvariyle Fransız hattının arkasına sarkarak keşif görevini yürüttü. Charleroi ve Valeggio sul Mincio bölgeleri hakkında yaptığı keşiflerin ardından ancak birkaç süvari ile geri dönebildi. Bu görevinin ardından binbaşı rütbesine yükseltildi. Dagobert Wurmser'ın Mantua Kuşatması 'nda (1796–1797) yer aldı. 1799 yılında Trebbia ve Novi bölgelerinde yarbay ve albay rütbeleriyle yeteneklerini ve cesaretini sergiledi. Marengo Savaşı'nda Michael von Melas'ın subaylarından biri olarak Franz Xaver von Zach'ın getirdiği "bilimsel" taktik hakkında değişiklik önerileri getirdi. Burada savaşırken vücuduna beş kurşun isabet etti. Bu savaşın ardından "Maria Theresa Askeri Nişanı"na layık görüldü.

1805 yılında Ulm'a ilerleyen kuvvetlerin başındayken tümgeneral rütbesine yükseltildiğinin ve İtalya'daki Arşidük Charles'ın komutasına atandığının haberini aldı. Caldiero seferindeki başarısızlığı kısa süreli barış izledi. 1809 yılında 5. kolorduya bağlı emrindeki tugayla Eckmühl Savaşı'nda görev aldı.^[2] Wagram Savaşı'ndaki 4. tugayla sağladığı başarılarla feld-mareşal teğmenliğine (lieutenant field marshal) yükseldi.^[3] 1810 yılında 5. hafif süvari alayını alarak Maria Theresa Nişanı Komutanlığı'nı oluşturdu. 1809-1812 yıllarında Avusturya İmparatorluğu'nun Genelkurmay Başkanlığı görevini yürüttü. Aklındaki ordunun yeniden organize edilmesi ve taktik anlayışın düzenlenmesine ilişkin reformları hazinenin maddi imkanlar dolayısıyla karşı koymasıyla istediği şekilde ve hızda ilerletemedi.^{[kaynak belirtilmeli]} Bu aksaklıklar ve sorunlar yüzünden görevinden istifa etti. 1813 yılında ise Schwarzenberg Prensi Karl Philipp'in Kurmay Başkanlığı görevini üstlendi. Langenau Baronu Friedrich Karl Gustav onu olmazsa olmaz bir yardımcı olarak tanımlamıştır.^{[kaynak belirtilmeli]} Napolyon Savaşları'nda müttefik generaller ve hükümdarlar üzerinde önemli etkileri oldu. ^{[kaynak belirtilmeli]}Özellikle Leigzig seferinin tasarlanmasında önemli değişiklikleriyle belirleyici olmuştur. Brienne and Arcis sur Aube savaşlarında taktiksel olarak başarılar elde etmiştir. Müttefik kuvvetlerle birlikte 1814 Mart'ında Paris'e girenler arasındadır. Müttefik hükümarlarla birlikte Viyana Kongresi'ne katılmıştır. Burada, kongrenin öncülüğünü yapan ve adıyla anılan Metternich sistemi'nin kurucusu Avusturya İmparatorluğu Şansölyesi Klemens von Metternich ile Rus Çarı I. Aleksandr arasında arabuluculuk görevini yapmıştır.

İtalya Seferi[değiştir | kaynağı değiştir]

Viyana Kongresi sonrası oluşan barış ortamında daha arka planda kalmayı tercih etti. Genelkurmay başkanlığı yaptığı dönemde hedeflediği reformlar için çabalarına kaldığı yerden devam etti ancak savaş yorgunu generallerin hiç karışmamayı tercih ettikleri konulardaki çabaları sonuçsuz kaldı.^{[kaynak belirtilmeli]} Öte yandan bu gayretleri rakiplerinin ve düşmanlarının sayısını arttırdı. Gelişmeler o kadar ki daha 20 yıllık feld-mareşal olarak 1829 yılında emekli olacaklar listesine dahil edilmesine kadar vardı.^{[kaynak belirtilmeli]} İmparator'un emekli etmek istememesi sonucu süvari generalliğine ve bir kalenin yöneticiliğine atandı. Hem Fransız Restorasyon Dönemi'nin hem de Avrupa'daki Restorasyon Dönemi'nin ayaklanmalarla sarsılmasıyla birlikte tekrar aktif görevlere verilmeye başlandı. Johann Maria Philipp Frimont'un yanında isyan eden Papalık Devleti'ne karşı mücadelede rol aldı ve 1834'te İtalya'daki Avusturya İmparatorluğu ordusunun komutanlığına atandı.

1836 yılında mareşalliğe yükseldi, artık 70'li yaşlardaydı. Bu rütbesine ve yaşına rağmen modernleşmeye ilişkin tavsiyelerine yine kulak verilmemiş, sadece yönetim alanında değil askeri alanda da istediklerini yapmasına karşı zorluklar çıkarılmıştır. 1848'de Sardinya Krallığı'na ve Piyemonte ve Sardinya Kralı Charles Albert'e karşı özellikle Milano'da çok zor durumlarla karşı karşıya kalmış, dört tarafından kuşatılmayla karşı karşıya kalmıştır. Fakat destek kuvvetlerin gelmesiyle durum Radetzky açısından iyiye gitmeye başlamıştır. 23 Mart 1849 tarihindeki Novara Savaşı ise nihai zaferi sağlamıştır. Ayrıca isyan eden Venedik'in (Mayıs 1948 - Ağustos 1949 - San Marco Cumhuriyeti), bir yılı aşan kuşatmanın ardından yeniden ele geçirilmesinde Avusturya ordularına komutanlık etmiştir. Bu başarısıyla Altın Koyun Postu Nişanı (Order of the Golden Fleece) alarak şövalyeliğe yükselmiştir.

Daha önceki karışıklık dönemlerinde Albrecht von Wallenstein ve Arthur Wellesley'in yaptığı ya da yararlandığı gibi davranmamış ve 1848 Devrimleri'nde emrindeki ordusunun kraliyete bağlı olarak kalmasını sağlamıştır. Bir vatansever general olarak birleşmiş bir Almanya tahayyülü olsa da İmparator'un ordusundaki komutanlık göreviyle hayallerini sınırlamıştır. İtalya'daki başarılarının ve sadakatinin ödülü olarak Habsburg Hanedanı'nın kanını taşımamasına rağnen 1848-1857 yılları arasında Lombardiya Krallığı'nda ve Venedik bölgesinden (Kuzeydoğu İtalya) sorumlu genel vali olarak görev yapmıştır. İtalyanlar dahi İtalyan milliyetçileriyle mücadele edip kazanan bu komutanı "adil bir yönetici, borcuna sadık bir centilmen" olarak tarif etmişlerdir.^[4] Bir anektoda göre gençlerden oluşturduğu gönüllü ordusunun başındaki General Cesare Launier'ı ele geçirdiklerinde onunla tokalaşarak bir grup genci bu derece iyi yetiştirip cesaretle savaşmalarını sağladığı için tebrik etmiştir; çünkü Radetzky ve askerleri, karşılarında iyi eğitimli bir Sardinya ordusunun olduğunu sanmışlardır.^{[kaynak belirtilmeli]}

Siyasi olarak ise işçi sınıfı ile Avusturya İmparatorluğu'nu yöneten Habsburg hanedanı'nı uzlaştırmaya çalışmıştır. Yaklaşan Sanayi Devrimi'ni ve onun güçlendireceği işçi sınıfının önemini anlayan Radetzky, üst ve orta sınıflardan oluşan İtalyan vatanseverlerinin partisi ile işçi (alt) sınıf arasındaki sınıf gerginliğini kullanmayı, böylece İtalya'daki bağımsızlık ayaklanmalarını engellemeyi hedeflemiştir. Ayaklanana ya da isyana kalkışan askerleri ve asileri acımasızca cezalandırmıştır. Örneğin isyana destek veren Macar askerler vurulmamış, hepsi asılmıştır. Öte yandan silahsız biçimde muhalefet yürüten Giuseppe Verdi, Alessandro Manzoni ve Antonio Rosmini gibi vatansever önderlere karşı çok daha ılımlı bir politika yürütmüştür, oysa aynı devirde diğer yöneticiler bu fikirlere sahip önderleri sürgüne göndermekteydi. 1859 yılında İtalya'nın birleşmesi'nden bir yıl önce ölerek hem izlediği ılımlı politikanın sonuçsuz kaldığını hem de İtalya'nın Avusturya kontrolü altında kalmasını sağlamanın tek yolunun askeri yöntemler ve baskı olduğu gerçeğini görmemiş oldu.

Ölümü[değiştir | kaynağı değiştir]

Milano'da geçirdiği bir kazanın ardından 5 Ocak 1858 tarihinde, kötüleşen sağlık durumunun da etkisiyle ölmüştür. 19 Ocak 1858 tarihinde Aşağı Avusturya'daki Heldenberg'de defnedilmiştir. İmparator ise onun Viyana'daki İmparatorluk mezarlığına (Capuchin crypt) defnedilmesini arzulamıştır. Radetzky, mirasını daha önce borçlarını ödemesini sağlayan Joseph Gottfried Pargfrieder'a bırakmıştır. Gedenkstätte Heldenberg (Anıtsal Kahramanlar Dağı) olarak anılan Heldenberg açık hava mezarlığı asker heykelleriyle doludur. Radetzky de anıtsal bir mezarlığın altında yatmaktadır.

Notlar[değiştir | kaynağı değiştir]