Jacques Hadamard

Jacques Hadamard
Jacques Hadamard
	Jacques Salomon Hadamard
Doğum	8 Aralık 1865; Versay, Fransa
Ölüm	17 Ekim 1963 (97 yaşında); Paris, Fransa
Milliyet	Fransız
Eğitim	École normale supérieure
Ödüller	Grand Prix des Sciences Mathématiques (1892); Prix Poncelet (1898) ; CNRS Gold medal (1956)
Kariyeri
Dalı	Matematikçi
Doktora; danışmanı	C. Émile Picard; Jules Tannery
Doktora öğrencileri	Maurice René Fréchet; Marc Krasner; Paul Lévy; Szolem Mandelbrojt; André Weil
İmza

Jacques Salomon Hadamard ForMemRS^[2] (8 Aralık 1865, Versay - 17 Ekim 1963, Paris) sayı teorisi, karmaşık analiz, diferansiyel geometri ve Kısmi diferansiyel denklemlere önemli katkılarda bulunan Fransız matematikçidir.^[3]

Biyografi[değiştir | kaynağı değiştir]

Yahudi asıllı öğretmen Amédée Hadamard ve Claire Marie Jeanne Picard'ın oğlu olan Hadamard, Fransa'nın Versay kentinde doğdu ve babasının öğretmenlik yaptığı Lycée Charlemagne ve Lycée Louis-le-Grand'a okullarında okudu. 1884'te Hadamard, hem orada hem de École Polytechnique'de giriş sınavlarında birinci olarak École Normale Supérieure'ye girdi. Öğretmenleri arasında Tannery, Hermite, Darboux, Appell, Goursat ve Picard vardı . Doktorasını 1892'de aldı ve aynı yıl Riemann zeta işlevi üzerine yazdığı denemesiyle Grand Prix des Sciences Mathématiques ile ödüllendirildi.

1892'de Hadamard, üç oğlu ve iki kızı olan Yahudi kökenli Louise-Anna Trénel ile evlendi. Ertesi yıl Bordeaux Üniversitesi'nde ders verdi ve burada determinantlar üzerindeki ünlü eşitsizliğini kanıtladı, bu da eşitlik geçerli olduğunda Hadamard matrislerinin keşfedilmesine yol açtı. 1896'da iki önemli katkı yaptı: karmaşık fonksiyon teorisini kullanarak asal sayı teoremini kanıtladı (Charles Jean de la Vallée-Poussin tarafından bağımsız olarak kanıtlandı); yüzeylerin ve dinamik sistemlerin diferansiyel geometrisinde jeodezik üzerine yaptığı çalışmalardan dolayı Fransız Bilimler Akademisi Bordin Ödülü'ne layık görüldü. Aynı yıl Bordeaux'da Astronomi ve Rasyonel Mekanik Profesörü olarak atandı. Geometri ve sembolik dinamikler üzerine temel çalışmaları 1898'de negatif eğrilik yüzeyleri üzerindeki jeodezik çalışmalarıyla devam etti. Kümülatif çalışması için 1898'de Prix Poncelet ile ödüllendirildi.

İkinci kuzeni Lucie'nin Dreyfus'un karısı olması nedeniyle onu kişisel olarak ilgilendiren Dreyfus olayından sonra Hadamard, ateist olduğunu söylemesine rağmen^[4]^[5] siyasi olarak aktif ve Yahudi davalarının sadık bir destekçisi oldu.^[6]

1897'de Paris'e geri döndü, Sorbonne ve Collège de France'ta görev yaptı ve 1909'da Mekanik Profesörü olarak atandı. Bu göreve ek olarak, Jordan ve Appell'den sonra 1912'de École Polytechnique ve 1920'de École Centrale'de analiz başkanlığına atandı. Paris'te ilgi alanlarını matematiksel fizik problemleri, özellikle kısmi diferansiyel denklemler, varyasyonlar hesabı ve fonksiyonel analizin temelleri üzerinde yoğunlaştırdı. Yale Üniversitesi'nde 1922'de verilen derslere dayanarak konuyla ilgili yeni ufuklar açan kitabında doruğa ulaşan kısmi diferansiyel denklemler teorisine iyi tasarlanmış problem fikrini ve iniş yöntemini tanıttı. Hayatının ilerleyen dönemlerinde olasılık teorisi ve matematik eğitimi üzerine yazdı.

Hadamard, tüm çalışmalarını düzenlemesine yardım ettiği Poincaré'nin ardından 1916'da Fransız Bilimler Akademisi'ne seçildi. 1920'de Hollanda Kraliyet Sanat ve Bilim Akademisi'nin yabancı üyesi oldu.^[7] 1929'da SSCB Bilimler Akademisi'ne yabancı üye seçildi. Sovyet ve Çinli matematikçilerin daveti üzerine 1930 ve 1934'te Sovyetler Birliği'ni ve 1936'da Çin'i ziyaret etti.

Hadamard, İkinci Dünya Savaşı'nın başında Fransa'da kaldı ve 1940'ta güney Fransa'ya kaçtı. Vichy hükümeti, 1941'de Amerika Birleşik Devletleri'ne gitmesine izin verdi ve New York'taki Columbia Üniversitesi'nde misafir pozisyonu elde etti. 1944'te Londra'ya taşındı ve 1945'te savaş bittiğinde Fransa'ya döndü.

Ekim 1901'de üniversitenin iki yüzüncü yıldönümü kutlamaları sırasında Yale Üniversitesi tarafından Hadamard'a fahri doktora (LL.M. D.) verildi. 1956'da yaşam boyu başarılarından dolayı CNRS Altın madalyası aldı. 1963'te doksan yedi yaşında Paris'te öldü.

Hadamard'ın öğrencileri arasında Maurice Fréchet, Paul Lévy, Szolem Mandelbrojt ve André Weil vardı.

Yaratıcılığı üzerine[değiştir | kaynağı değiştir]

Psychology of Invention in the Mathematical Field (anlamı: Matematiksel Alanında Buluşun Psikolojisi)^[6] adlı kitabında Hadamard, matematiksel düşünce süreçlerini^[8] incelemek için iç gözlemin sonuçlarını kullanır ve kişisel veya buluş çalışmasına katılan diğer bilim adamlarından toplanan gözlemleri rapor etmeye ve yorumlamaya çalışır.^[9] Dili ve bilişi tanımlayan yazarların tam aksine, kendi matematiksel düşüncesini büyük ölçüde sözsüz olarak tanımlayarak genellikle bir problemin tüm çözümünü temsil eden zihinsel imgeler de kullanır.

Zamanın önde gelen 100 fizikçisine (yaklaşık 1900) anket yaptı ve onlara işlerini nasıl yaptıklarını sordu. Hadamard, matematikçilerin / teorik fizikçilerin Carl Friedrich Gauss, Hermann von Helmholtz, Henri Poincaré ve diğerlerinin deneyimlerini tüm çözümleri "ani kendiliğindenlik" olarak tanımladı.^[10]

Hadamard, bu süreci beş aşamalı Graham Wallas yaratıcı süreç modelinin dört aşamasına sahip olarak tanımladı ve ilk üçü de Helmholtz tarafından ortaya atıldı:^[11] Hazırlık, Kuluçka, Aydınlatma ve Doğrulama.

Yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

An Essay on the Psychology of Invention in the Mathematical Field. Princeton University Press, 1945;^[12] new edition under the title The Mathematician's Mind: The Psychology of Invention in the Mathematical Field, 1996; 0-691-02931-8, Online
Le problème de Cauchy et les équations aux dérivées partielles linéaires hyperboliques, Hermann 1932^[13] (Lectures given at Yale, Eng. trans. Lectures on Cauchy's problem in linear partial differential equations, Yale University Press, Oxford University Press 1923, Reprint Dover 2003)
La série de Taylor et son prolongement analytique, 2nd edn., Gauthier-Villars 1926
La théorie des équations aux dérivées partielles, Peking, Editions Scientifiques, 1964
Leçons sur le calcul des variations, Vol. 1, Paris, Hermann 1910,^[14] Online
Leçons sur la propagation des ondes et les équations de l'hydrodynamique, Paris, Hermann 1903,^[15] Online
Four lectures on Mathematics, delivered at Columbia University 1911 10 Eylül 2015 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi., Columbia University Press 1915^[16] (1. The definition of solutions of linear partial differential equations by boundary conditions, 2. Contemporary researches in differential equations, integral equations and integro-differential equations, 3. Analysis Situs in connection with correspondendes and differential equations, 4. Elementary solutions of partial differential equations and Greens functions), Online
Leçons de géométrie élémentaire, 2 vols., Paris, Colin, 1898,^[17] 1906 (Eng. trans: Lessons in Geometry, American Mathematical Society 2008), Vol. 1, Vol. 2
Cours d'analyse professé à l'École polytechnique, 2 vols., Paris, Hermann 1925/27, 1930 (Vol. 1:^[18] Compléments de calcul différentiel, intégrales simples et multiples, applications analytiques et géométriques, équations différentielles élémentaires, Vol. 2:^[19] Potentiel, calcul des variations, fonctions analytiques, équations différentielles et aux dérivées partielles, calcul des probabilités)
Essai sur l'étude des fonctions données par leur développement de Taylor. Étude sur les propriétés des fonctions entières et en particulier d'une fonction considérée par Riemann, 1893, Online
"Étude sur les propriétés des fonctions entières et en particulier d'une fonction considérée par Riemann". Journal de mathématiques pures et appliquées. 1893. ss. 171-216. 6 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
Sur la distribution des zéros de la fonction $\zeta (s)$ et ses conséquences arithmétiques, Bulletin de la Société Mathématique de France, Vol. 24, 1896, pp. 199–220 Online
Hadamard, Jacques (2003) [1923], Lectures on Cauchy's problem in linear partial differential equations, Dover Phoenix editions, Dover Publications, New York, ISBN 978-0-486-49549-1, JFM 49.0725.04, MR 0051411, 20 Ekim 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 8 Aralık 2020
Hadamard, Jacques (1999) [1951], Non-Euclidean geometry in the theory of automorphic functions, History of Mathematics, 17, Providence, R.I.: American Mathematical Society, ISBN 978-0-8218-2030-8, MR 1723250
Hadamard, Jacques (2008) [1947], Lessons in geometry. I, Providence, R.I.: American Mathematical Society, doi:10.1090/mbk/057, ISBN 978-0-8218-4367-3, MR 2463454, 25 Eylül 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi, erişim tarihi: 8 Aralık 2020
Hadamard, Jacques (1968), Fréchet, M.; Lévy, P.; Mandelbrojt, S.; Schwartz, Laurent (Ed.), Œuvres de Jacques Hadamard. Tomes I, II, III, IV, Éditions du Centre National de la Recherche Scientifique, Paris, MR 0230598

Ayrıca bakınız[değiştir | kaynağı değiştir]

Kaynakça[değiştir | kaynağı değiştir]

^ Hadamard, J. (1942). "Emile Picard. 1856–1941". Obituary Notices of Fellows of the Royal Society. 4 (11). ss. 129-150. doi:10.1098/rsbm.1942.0012.
^ Cartwright (1965). "Jacques Hadamard. 1865-1963". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 11: 75-99. doi:10.1098/rsbm.1965.0005.
^ Mandelbrojt, Szolem (1965). "Jacques Hadamard (1865–1963)". Bull. Amer. Math. Soc. 71 (1): 107-129. doi:10.1090/s0002-9904-1965-11243-5.
^ "Hadamard on Hermite". 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
^ Jacques Hadamard: A Universal Mathematician. American Mathematical Soc. 1999. ss. 33-34. ISBN 978-0-8218-1923-4. In 1924, Hadamard recounted his meetings with Hermite: "...When Hermite loved to direct to me remarks such as: "He who strays from the paths traced by Providence crashes." These were the words of a profoundly religious man, but an atheist like me understood them very well, especially when he added at other times: "In mathematics, our role is more that of servant than master.""
^ ^a ^b An essay on the psychology of invention in the mathematical field / by Jacques Hadamard. New York: Dover Publications. 1954. ISBN 0-486-20107-4.
^ "Jacques S. Hadamard (1865–1963)". Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2015.
^ An essay on the psychology of invention in the mathematical field. New York: Dover Publications. 1954. ss. 2. ISBN 0486201074.
^ An essay on the psychology of invention in the mathematical field. New York: Dover Publications. 1954. ss. 133. ISBN 0486201074.
^ Hadamard, 1954, pp. 13–16.
^ Hadamard, 1954, p. 56.
^ Barzun, Jacques (1946). "Review: An essay on the psychology of invention in the mathemathical field by J. Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 52 (3). ss. 222-224. doi:10.1090/s0002-9904-1946-08528-6. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
^ Tamarkin, J. D. (1934). "Review: Le Problème de Cauchy et les Équations aux Dérivées Partielles Linéaires Hyperboliques by J. Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 40 (3). ss. 203-204. doi:10.1090/s0002-9904-1934-05815-4. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
^ Hedrick, E. R. (1914). "Review: Leçons sur le Calcul des Variations, par J. Hadamard; recueillies par M. Fréchet. Tome Premier" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 21 (1). ss. 30-32. doi:10.1090/s0002-9904-1914-02567-4. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
^ Wilson, Edwin Bidwell (1904). "Review: Leçons sur la Propagation des Ondes et les Equations de l'Hydrodynamique by Jacques Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 10 (6). ss. 305-317. doi:10.1090/s0002-9904-1904-01115-5. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
^ Moore, C. N. (1917). "Review: Four Lectures on Mathematics (Delivered at Columbia University in 1911) by J. Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 23 (7). ss. 317-319. doi:10.1090/S0002-9904-1917-02949-7. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
^ Morley, Frank (1898). "Review: Leçons de Géométrie élémentaire (vol. 1), par Jacques Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 4 (10). ss. 550-551. doi:10.1090/s0002-9904-1898-00547-5. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
^ Hildebrandt, T. H. (1928). "Review: Cours d'Analyse, vol. 1, by J. Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 34 (6). ss. 781-782. doi:10.1090/s0002-9904-1928-04650-5. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.
^ Moore, C. N. (1933). "Review: Cours d'Analyse, vol. 2, by J. Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 39 (3). ss. 185-186. doi:10.1090/s0002-9904-1933-05568-4. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.

Konuyla ilgili yayınlar[değiştir | kaynağı değiştir]

Mandelbrojt, S. (1970–1980). "Hadamard, Jacques". Dictionary of Scientific Biography. 6. New York: Charles Scribner's Sons. pp. 3–5. ISBN 978-0-684-10114-9.
Life and Work of Jacques Hadamard, American Mathematical Society, 1998, ISBN 0-8218-0841-9 .
Jacques Hadamard: a universal mathematician, History of Mathematics, 14, American Mathematical Society/London Mathematical Society, 1998, ISBN 0821819232

Dış bağlantılar[değiştir | kaynağı değiştir]

Wikimedia Commons'ta Jacques Hadamard ile ilgili çoklu ortam belgeleri bulunur

[1] Hadamard, J. (1942). "Emile Picard. 1856–1941". Obituary Notices of Fellows of the Royal Society. 4 (11). ss. 129-150. doi:10.1098/rsbm.1942.0012.

[frs-2] Cartwright (1965). "Jacques Hadamard. 1865-1963". Biographical Memoirs of Fellows of the Royal Society. 11: 75-99. doi:10.1098/rsbm.1965.0005.

[3] Mandelbrojt, Szolem (1965). "Jacques Hadamard (1865–1963)". Bull. Amer. Math. Soc. 71 (1): 107-129. doi:10.1090/s0002-9904-1965-11243-5.

[atheist-4] "Hadamard on Hermite". 29 Haziran 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.

[5] Jacques Hadamard: A Universal Mathematician. American Mathematical Soc. 1999. ss. 33-34. ISBN 978-0-8218-1923-4. In 1924, Hadamard recounted his meetings with Hermite: "...When Hermite loved to direct to me remarks such as: "He who strays from the paths traced by Providence crashes." These were the words of a profoundly religious man, but an atheist like me understood them very well, especially when he added at other times: "In mathematics, our role is more that of servant than master.""

[psy-math-54-6] An essay on the psychology of invention in the mathematical field / by Jacques Hadamard. New York: Dover Publications. 1954. ISBN 0-486-20107-4.

[7] "Jacques S. Hadamard (1865–1963)". Royal Netherlands Academy of Arts and Sciences. 23 Eylül 2015 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 19 Temmuz 2015.

[8] An essay on the psychology of invention in the mathematical field. New York: Dover Publications. 1954. ss. 2. ISBN 0486201074.

[9] An essay on the psychology of invention in the mathematical field. New York: Dover Publications. 1954. ss. 133. ISBN 0486201074.

[10] Hadamard, 1954, pp. 13–16.

[11] Hadamard, 1954, p. 56.

[12] Barzun, Jacques (1946). "Review: An essay on the psychology of invention in the mathemathical field by J. Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 52 (3). ss. 222-224. doi:10.1090/s0002-9904-1946-08528-6. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.

[13] Tamarkin, J. D. (1934). "Review: Le Problème de Cauchy et les Équations aux Dérivées Partielles Linéaires Hyperboliques by J. Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 40 (3). ss. 203-204. doi:10.1090/s0002-9904-1934-05815-4. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.

[14] Hedrick, E. R. (1914). "Review: Leçons sur le Calcul des Variations, par J. Hadamard; recueillies par M. Fréchet. Tome Premier" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 21 (1). ss. 30-32. doi:10.1090/s0002-9904-1914-02567-4. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.

[15] Wilson, Edwin Bidwell (1904). "Review: Leçons sur la Propagation des Ondes et les Equations de l'Hydrodynamique by Jacques Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 10 (6). ss. 305-317. doi:10.1090/s0002-9904-1904-01115-5. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.

[16] Moore, C. N. (1917). "Review: Four Lectures on Mathematics (Delivered at Columbia University in 1911) by J. Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 23 (7). ss. 317-319. doi:10.1090/S0002-9904-1917-02949-7. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.

[17] Morley, Frank (1898). "Review: Leçons de Géométrie élémentaire (vol. 1), par Jacques Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 4 (10). ss. 550-551. doi:10.1090/s0002-9904-1898-00547-5. 26 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.

[18] Hildebrandt, T. H. (1928). "Review: Cours d'Analyse, vol. 1, by J. Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 34 (6). ss. 781-782. doi:10.1090/s0002-9904-1928-04650-5. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.

[19] Moore, C. N. (1933). "Review: Cours d'Analyse, vol. 2, by J. Hadamard" (PDF). Bull. Amer. Math. Soc. 39 (3). ss. 185-186. doi:10.1090/s0002-9904-1933-05568-4. 25 Kasım 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi (PDF). Erişim tarihi: 8 Aralık 2020.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]

[12]

[13]

[14]

[15]

[16]

[17]

[18]

[19]

Jacques Hadamard nedir?, Jacques Hadamard anlamı nedir?, Jacques Hadamard ne demektir?